Урду жисмоний маданият факультети «Умумий жисмоний тарбия» кафедраси ўқитувчилари п ф. н. В рахимов, п ф. н. А шариповлар томонидан

епчиллик - буспортнингбарчатурларидакаттааҳамияткасбетадигансифатбўлиб, у, айниқса, мураккабтехникасибиланвамуттасилўзгарибтурадиганшароитларибиланфарққилувчиспорттурларидаалоҳидааҳамияткасбетади. ҳозиргачаепчилликниасосийўлчови- ҳаракатнингкоординасионмураккаблиги, бажаришаниқлигивабажаришвақтиҳисоблабкелинади.

«Ҳаракатепчиллиги»- буфазодагиўзаниқлигигакўражуданозикҳаракатбўлиб, уўзинингфазодагимувофиқлашувчиҳамда, айнивақтда, муайян, гоҳидажудақисқавақтичидабажарилишизарурбўлганҳаракатдир. Бу, биртомондан, бўлса, иккинчитомондан, епчилликни - ўзгарибтурувчивазиятшароитигамувофиқҳаракатфаолиятинитезликдабошкачаизгасолибюборишсифатидаҳамқарайдилар.
Епчилликнингучхилдаражасинибир-бириданфарққилинади. Биринчидаражафазодагианиқликҳамдаҳаракатларнингмувофиқлаштирилганлигибиланажралибтуради. Иккинчидаража- фазодагианиқлигиҳамдажудақисқамуддатичидаҳаракатларнимувофиқлаштирилганҳолдабажарилишибиланхарактерланади. Учинчи, яъниепчилликнинголийдаражаси – баскетболнингўзигахосшароитларидатезкорликвачаққонликнамоёнбўлишибиланажралибтуради, шумуносабатбиланмазкурсифатларниривожлантиришустидапараллелишларолибборилишизаруриятитуғилади.
Янги-янгиҳаракатларниегаллаболишмаҳоратисифатидаепчилликниривожлантиришучунянгиликелементлариниўзичигаолганҳарқандаймашқданфойдаланилади. Ҳаракатфаолиятиниқисқамуддатливақтичидарационалтарздақайтатузишепчиллигинимаҳоратсифатидаривожлантиришучунтўсатданўзгарибқоладиганвазиятларгаўшазаҳотимуносабатбилдиришталабқилинадиганмашқларданфойдаланилади.
Егилувчанликқобилияти – буспортчинингтаянчҳаракатиаппаратларигахосбўлганморфо-функсионалхусусиятбўлиб, спортчиаъзолариҳаракатчанлигидаражасинибелгилабберувчифазилатдир. Егилувчанликнииккихилтуринбир-бириданфарққилинади, яъни: фаолегилувчанлик (бундаспортчинингўзмускулларикучиҳисобиганамоёнбўлади) вапассивегилувчанликбўлади (бугавданингҳаракатқилаётганқисмигаташқикучлартаъсирида – оғирликкучи, шерикларқаршиликкўрсатаётганпайтдагикучваҳоказолартаъсириостиданамоёнбўлади). Пассивегилувчанликҳардоимфаолегилувчанликданкўракаттароқбўладивакўпҳоллардаунингкучайишифаолҳаракатларамплитудасинингўсишиучунимкониятларяратади.
Егилувчанликспортчинингтомирваасаб-мускулаппаратинингморфоунксиолналхусусиятларигабоғлиқбўлади. Ушбухусусиятларнингенгмуҳимлари: мускуллар, пайлар, тўпиқларватомиртўрвачаларинингеластиклиги; гавданингқисмлариниберилганйўналишидаҳаракатдакелтиришучунбажариладиганмускулкучлари; томирларнингшакли, уларнингбир-биригамувофиқликдаражасиҳамдасуякларнингтомирлартуташганқисмиўлчаниладиваҳоказоларҳисобланади. Мускулларнингмустаҳкамланишивабоғламларнингяхшиланишиҳисобигаегилувчанликортибборади.
Егилувчанликодамнингёшигабоғлиқ: болалардабухусусият, одатда, енгяхшитарздаривожланганбўлади. Ёшкатталашгансари, егилувчанликимкониятларипасайибборади. Болаларнинг 10-16 ёшлариорасидаегилувчанликривожланишучуненгоптималшароитмавжуд, дебҳисоблашрасмбўлган. Егилувчанликжинсгаҳамбоғлиқбўлади. Ёшвакаттароққизболалардатомирларҳаракатчанлигиболаларваўсмирларгақарагандаортиқроқбўлади. Егилувчанликмускулларнингбўшашишқобилиятигакўпжиҳатданбоғлиқбўлиб, учарчашнатижасидавачарчоқтаъсириостидаанчагинаўзгаришларгадучкелади, бундафаолегилувчанликкўрсаткичларикамаяди, пассивегилувчанликкўрсаткичлариесаортибкетади. Фаолҳаракатлартаъсириостидамускуллареластиклигивауларнингҳароратикўтарилади. Егилувчанликяхшиланадива, аксинча, пассивдамолиш, баданнингсовишиегилувчанликниёмонлаштиради.
Егилувчанликривожлантиришвақтидамашқларниқисмларгабўлиб, ҳарбирқисмнибирнечамартадантакрорлашйўлибиланбажарилади. Егилувчанликнингмуайянбирдаражасинисақлабтуришвазифасиқўйилганбўлса, машқларнионда-сондавачекланганмиқдордабажаришкифоядир.
Чидамлилик, кўпжиҳатданмаксималдаражаганисбатанфоизларбиланифодаланадиганмускулларнингзўриқишкучигакўпжиҳатданбоғлиқбўлади. Мускуллармаксималкучиганисбатанкўрсатилганзўриқишфоизиқанчаликкичикбўлса, чидамлиликшунчаликюқорибўлади.
Тезкорлик – ҳаракатреакциясинилатентвақтибилан, ёлғизҳаракатқилиштезлигибиланваҳаракатчастотасибиланхарактерланади. Тезкорликнингалоҳиданамоёнбўлишлариорасидаҳарқачонҳамишончлиалоқабўлавермайди. Ҳаракатларнингюксактезлигидасекинлашганҳаракатреаксиясиҳамбўлишимумкин.
Тезкорликбуберилганшарт-шароитлардагиминималвақтбўлагиичидаодамнингхаттиҳаракатлариқилаолишқобилиятидир. Тезкорликнингелементар (оддийвамураккабреаксиятезкорлиги, ёлғизҳаракатқилиштезкорлиги) турларивакомплекс (баскетболчинингжойиданжойигакўчиштезкорлиги) турларимавжуд. Баскетболчитезкорлигинингумумийжорийетилганвоситалариёрдамидаайримтомонларинитакомиллаштиришбиринчидаражаливазифаҳисобланади.