Urganch davlat universiteti “tarix” kafedrasi

Yo
- Yobir – podshoh tomonidan biror shaxsga in’om etilgan yer.
- Yorliq (turk.) – yorliq, farmon, buyruq.
- Yoyiq (turk.) – Ural daryosining qadimgi va o’rta asrlarda atalgan oldingi nomi. Yoyiq aslida turkiy so’z bo’lib, “keng” degan ma’noni bildiradi. Yoyiq daryosining nomi 1785 yili Rusiya imperatori Yekaterina II tomonidan chiqarilgan farmon asosida Ural deb o’zgartirilgan.
- Yosh buxoroliklar – Buxoro jadidlarining so’l oqimidan tashkil topgan partiya bo’lib, taraqqiyparvar va mahalliy burjuaziya vakillaridan tashkil topgan.
- Yosh xivaliklar – Xiva jadidlarining so’l oqimidan tashkil topgan partiya (1917). O’z safida savdogarlar, mayda dindorlar va xon xizmatida bo’lgan ayrim amaldorlarni birlashtirgan.


J
- Jabg’u (yabg’u.) – G’arbiy turk hoqonligida qabila, ulus boshlig’iga berilgan unvon.
- Javong’or (t.m.) – qo’shinning so’l qanoti.
- Jayhun (ar.) – VIII asrdan boshlab, hozirgi Amudaryo arab manbalarida shu nom bilan yuritilgan.
- Joniylar – Buxoro xonligining 1601 yildan 1753 yilgacha idora qilgan sulola. Tarixda u ashtarxoniylar sulolasi deb ham ataladi.
- Juvoz (fors.) – moy chiqaradigan dastgoh.
- Jihod (ar.) (g’azavot) – musulmonlarning g’ayri dinlarga, ya’ni kofirlarga qarshi olib borilgan muqaddas urushi jihod deb atalgan.
- Jumxuriyat (ar.) - respublika Oliy hokimiyat ma’lum bir muhlatga saylanadigan davlat tuzumi.
- Jadidchilar (ar.) - yangi usulda ma’rifat tarqatuvchilar. Turkistonda XX asr boshlarida yangicha maktablar tashkil etib, yoshlarga diniy bilimlar bilan birga dunyoviy bilimlarni keng targ’ib qilgan fidoiylar.


Z
- Zakovat (ar.) – o’tkir aql-idrok, zehn ma’nosini bildiradi. Donishmandlik ma’nosida keng qo’llanilgan.
- Zand – Pahlaviy tilida “Avesto”ning tavsiri.
-Zarbxona (ar.f.-t.) – O’rta Osiyo xonliklarida oltin, kumush, mis-jezdan tanga-chaqa zarb qiladigan joy.