Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб-ҳунар таълими маркази

rasm. Gaz ta’minoti sistemalarining tasvirlari.
1 – past bosimli gaz tarmog’i.
2 – urtacha bosimli gaz tarmog’i.
3 – yukori bosimli gaz tarmog’i.
4 – gaz boshqaruv shaxobchasi (GBSh) past bosimli .
5 – gaz boshqaruv shaxobchasi (GBSh) o’rtacha bosimli.
Turli pog’onali bosimlardagi gaz quvurlari shaxar gaz tarmog’larida birgalikda xizmat ko’rsatishni quyidagicha tushuntirish mumkin.

• 
  shaxardagi istemolchilar turli xil gaz bosimlarini talab etish mumkin.
  
• 
  o’rtacha yoki yuqori bosimning kerakligigi shaxar gaz tarmoqlarining ancha uzunligi, istemolchilarning ko’p mikdorda gaz yetkazib berishni talab etishdir.
  
• 
  shaxarning markaziy tumanlarida (xududida), eski binolar joylashgan ko’chalarning torligi, yuqori bosimli gaz quvurlarining yotqizilishi mumkin bo’lmaganli va x.k.z. sabablidir.
  

Bundan tashqari, axoli zich bo’lgan joylarda, texnika va yong’in xavfsizligini, xisobga olib, to’g’ri ekspluatasiya qilish uchun yuqori bosimli gaz quvurlarining yotqizilishi va x.k.z. qiyinchiliklar tug’dirishi mumkindir.

SHAXAR GAZ TA’MINOTI SISTEMALARI.
Shaxar gaz ta’minoti sistemalariga qo’yilgan asosiy talab shundan iboratki, gaz ta’minoti sistemalari ishonchli va uzluksiz shaxar istemolchilari uchun kerakli bo’lgan gaz miqdorini taminlab turishi, foydalanish uchun qulay, foydalanish davrida, xavfsizligi ta’minlangan, avariya xolatida ham tezkorlik bilan qayta tiklanishi mumkinligi, tejamkorli bo’lish kerakdir.
Gaz ta’minoti sistemalarini loyixalashda quyidagi larni e’tiborga olish ya’ni loyixalanayotgan shaxarning joylanishi, qurilish maydonining zichligi, ko’cha yo’laklarning kengligi, turli xil muxandislik kommunikasiyasi tarmoqlari bilan oraliq masofalari, iqlimiy va geolo-gik shart – sharoitlar x.k.z. xisobga olinishi kerakdir.
Gaz quvurlari foydalanish xizmatiga qarab m a g i s t r a l, shaxarda va sanoat korxonalari uchun mo’ljallangan bo’lishi mumkin. Shaxar gaz quvurlari o’z navbatida quyidagilarga bo’linadi: