Fayllarni kiritish va chiqarish, ular bilan ishlash asoslari

Fayllarni kiritish va chiqarish, ular bilan ishlash asoslari

• Fayllar

• Fayl – nomga ega bo’lgan diskdagi soha.

• Fayllar

• Formatlanmagan matnlarni oladi

• ACSII (1 baytli simvol
• UNICODE (2 baytli simvol)

• *.txt, *.log,
• *.htm, *.html

• Jadval kodlaridagi ixtiyoriy simvollarni olishi mumkin

• *.doc, *.exe,
• *.bmp, *.jpg,
• *.wav, *.mp3,
• *.avi, *.mpg

• matnli

• Ikkilikli

• Papkalar (kataloglar)

• Sendvich prinsipi

• I etap. Faylni ochish (uni ishga tayyorlash va uni
• faollashtirish)

• f = fopen("qq.dat", “r");

• II etap: fayl bilan ishlash

• III etap: faylni yopish

• fclose ( f );

• fscanf ( f, "%d", &n ); // n qiymatni kiritish

• fprintf( f, "n=%d", n ); // n qiymatni yozish

• ("r", англ. read) faqat o’qish uchun

• f = fopen("qq.dat", "w");

• ("w", англ. write) faqat yozish uchun

• f = fopen("qq.dat", "a");

• ("a", англ. append) faqat yangilash uchun

• O’zgaruvci tipi
• «faylga ko’rsatkich»: FILE *f;

• Fayllar bilan ishlash

• Xususiyatlari:
• Fayl nomi faqat fopen komandasida keltiriladi, unga murojaat esa f ko’rsatkichi orqali amalga oshiriladi;
• O’qilishi kerak bo’lgan fayl mavjud bo’lishi kerak
• Agarda yozilishi kerak bo’lgan fayl mavjud bo’lsa, uni ichidagi archa ma’lumotlar o’chiriladi
• Ma’lumotlar matn ko’rinishida faylga yoziladi
• Qachonki dastur tugasa avtomatik ravishda barcha fayllar o’chiriladi
• Fayl yopilganidan keyin f o’zgaruvchini boshqa fayllar bilan ishlashda foydalanish mumkin

• Fayllar bilan ishlashga misol (standart)

• int main()
• {
• int a, b;
• cin>>a>>b;
• cout<
• getch();
• return 0;
• }

• freopen ("kfayl.txt", "r", stdin);
• freopen ("chfayl.txt", "w", stdout );

• // getch();

• Ketma-ket murojaat

• Fayl ochilganda kursor boshida joylahsadi
• Faylni o’qish kursor turan joydan boshlanadi
• O’qish ochilgandan so’ng kursor birinchi o’qilmagan simvol tomon harakatlanadi

• 12 5 45 67 56●

• Fayl oxiri
• (end of file, EOF)

• 12 5 45 67 56●

• f = fopen("qq.dat", "r");

• fscanf ( f, "%d", &x );

• Qanday orqaga qaytiladi?

• ?

• Faylni ochishdagi xatolik

• FILE *f;
• f = fopen("qq.dat", "r");
• if ( f == NULL ) {
• puts(“fayl topilmadi.");
• return;
• }

• NULL

• faylni nomi noto’g’ri
• fayl yo’q
• fayl boshqa dastur tominidan ishlatilmoqda

• Agarda fayl ochilmasa, u holda fopen funksiyasi NULL qiymat chiqaradi (nulli qiymat)!

• !

• FILE *f;
• f = fopen("qq.dat", "w");
• if ( f == NULL ) {
• puts(“fayl ochilmadi.");
• return;
• }

• NULL

• fayl nomi noto’g’ri
• fayl «faqat o’qih uchun»
• fayl boshqa dastur tominidan ishlatilmoqda

• Misol

• Masala: input.txt faylida sonlar ustun ko’rinishida yozilgan. Ularning soni noma’lum. output.txt faylga ularni summasini yozing.
• Algoritm:
• input.txt faylni o’qish uchun ochish.
• S = 0;
• x o’zgaruvchiga birin ketin qiymatlarni olib chiqish.
• Agar qiymat olinmasa 7 qadamga o’tish.
• S += x;
• 3 qadamga o’tish.
• input.txt faylni yopish.
• output.txt faylni yozish uchun ochish.
• S ning qiymatini faylga yozish.
• output.txt faylni yopish.

• Massivsiz ishlasa bo’ladimi?

• ?

• «hali qiymat bormi» shart sikli

• Sonlar tugaganligini qanday aniqlash mumkin?

• FILE *f;
• int n, x;
• f = fopen("input.txt", "r");
• ...
• n = fscanf ( f, "%d", &x );
• if ( n ! = 1 )
• puts ( “Sonni o’qib bo’lmadi" );

• fscanf funksiyasi quyidagi qiymatlarni chiqaradi o’qilgan sonlar sonini;
• 0, agarda faylni o’qishda xatolik bo’lsa;
• – 1, agarda faylni oxirigi borilsa.

• !

• fayl oxiriga borildi
• «sonni» uchratilmadi

• Dastur

• main()
• {
• FILE *f;
• int n, x, S = 0;
• f = fopen ( "input.txt", "r" );
• if ( f == NULL ) {
• printf(“Fayl topilmadi.");
• return;
• }
• while ( 1 ) {
• n = fscanf ( f, "%d", &x );
• if ( n != 1 ) break;
• S += x;
• }
• fclose ( f );
• f = fopen ( "output.txt", "w" );
• fprintf ( f, "S = %d", S );
• fclose ( f );
• }

• Faylni ochishda xatolik

• Ma’lumotlarni o’qish sikli: n  1 da chiqish.

• Natijani yozish

• Vazifa

• input.txt faylida no’malum sondagi butun sonlar berilgan.

• 1 Undagi barcha sonlarni o’rta arifmetigini toping va natijani output.txt fayliga yozing.
• 2 Eng katta va eng kichik elementlarini toping va natijani output.txt fayliga yozing.

• Massivlarni qayta ishlash

• Masala: input.txt faylda sonlar untun shaklida berilgan. Soni noma’lum, lekin 100 tadan ko’p emas. Bu sonlarni o’soash output.txt tartibida faylga yozing.
• Muammo:
• Saralash uchun barcha sonlarni xotiraga olish kerak (massiv);
• Sonlar soni noma’lum.
• Yechish:
• Xotiradan 100 ta elementga joy ajrating;
• O’qilgan sonlarni massivga yozing va uni sonini N ga beramiz;
• Massivni N ta elementini saralang;
• Ularni faylga yozamiz.

• Massivlarni bajarsa bo’ladimi?

• ?

• Ma’lumotlarni massivga yozish

• int ReadArray ( int A[], char fName[], int MAX )
• {
• int N = 0, k;
• FILE *f;
• f = fopen ( fName, "r" );
• while ( 1 ) {
• k = fscanf ( f, "%d", &A[N]);
• if ( k != 1 ) break;
• N ++;
• if ( N >= MAX ) break;
• }
• fclose(f);
• return N;
• }

• Fayldan massivni o’quvchi funksiya elementlar sonini chiqaradi (kamida MAX):

• massiv

• Agarda o’qish mumkin bo’lmasa sikldan chiqish

• fayl nomi

• chegara

• … yoki massiv to’ldi

• Dastur

• main()
• {
• int A[100], N, i;
• FILE *f;
• N = ReadArray ( A, "input.txt", 100 );
• ... // N ta elementni saralash
• f = fopen("output.txt", "w");
• for ( i = 0; i < N; i ++)
• fprintf ( f, "%d\n", A[i] );
• fclose ( f );
• }

• int ReadArray(int A[], char fName[], int MAX)
• {
• ...
• }

• saralangan massivni faylga chiqarish

• for (i = 0; i < N-1; i ++){
• for (j = N-2; j >= i ; j --)
• if ( A[j] > A[j+1] ) {
• c = A[j];
• A[j] = A[j+1];
• A[j+1] = c;
• }
• }

• Vazifa

• input.txt faylda sonlar untun shaklida berilgan. Soni noma’lum, lekin 100 tadan ko’p emas.

• 2: Оxirgi raqamini kamayishi bo’yicha massivni saralang va natijani output.txt faylga yozing.
• 3: Raqamlarni yi’g’indisi bo’yicha massivni saralang va natijani output.txt faylga yozing.

• Matnli fayllarni qayta ishlash

• Vazifa: input.txt faylida matn berilgan. Satrda “anaqa” so’zi ko’p ishlatilgan. Matnni bu so’zdan xalos eting va output.txt faylga yozing.
• input.txt fayli:
• Oyi, anaqa, derazani, anaqa, yuvdim.
• Dada, anaqa, yo’l kiraga, anaqa, pul bering, iltimos.
• Gul, anaqa, gulzorda, anaqa, yaxshi ochiladi.
• Har bir talaba, anaqa, beshga olishni xoxlaydi.
• output.txt natija fayli:
• Oyi darazani yuvdim.
• Dada yo’l kiraga pul bering iltimos.
• Gul gulzorda yaxshi ochiladi.
• har bit talaba besh olishni xoxlaydi.

• Matnli fayllarni qayta ishlash

• Muhimligi:
• Bir vaqtda ikkita fylni ochish lozim (bittasini o’qish, ikkinchisini yozish uchun).
• Algoritm:
• Ikkala fayl ham ochiq.
• Satrni o’qish.
• ", anaqa,“ barcha so’zni ochiring.
• Satrni ikkinchi faylga yozish.
• 2-qadamga o’tish.
• Ikkala faylni yopish.

• Ma’lumotlar tugamadimi

• Fayllar bilan ishlash

• main()
• {
• char s[80], *p;
• int i;
• FILE *fIn, *fOut;
• fIn = fopen("input.txt", "r");
• fOut = fopen("output.txt", "w");
• ... // faylni qayta ishlash
• fclose(fIn);
• fclose(fOut);
• }

• Fayllarka ko’rsatkich

• faylni o’qish uchun ochish

• faylni yozish uchun ochish

• Qidirish uchun ko’rsatkich

• faylni yopish

• Matnlarni qayta ishlash

• s satrni o’qish :

• while ( 1 ) {
• p = strstr ( s, ", anaqa," );
• if ( p == NULL ) break;
• strcpy ( p, p + 9 );
• }

• qidirish", anaqa,"

• 9 ta simvolni o’chirish

• agar topilmasa sikldan chiqarish

• char s[80], *p;
• FILE *fIn;
• ... // faylni ochish
• p = fgets ( s, 80, fIn );
• if ( p == NULL )
• printf(“fayl tugadi.");
• else printf(“O’qilgan satrlar:\n%s", s);

• s satrni qayta ishlash :

• satr

• uzunligi

• fayl

• #include

• Fayllarni qayta ishlashni to’liq sikli

• while ( 1 ) {
• p = fgets ( s, 80, fIn );
• if ( p == NULL ) break;
• while ( 1 ) {
• p = strstr ( s, ", anaqa," );
• if ( p == NULL ) break;
• strcpy ( p, p + 9 );
• }
• fputs ( s, fOut );
• }

• while ( 1 ) {
• p = strstr ( s, ", anaqa," );
• if ( p == NULL ) break;
• strcpy ( p, p + 9 );
• }

• Agarda satr bo’lmasa sikldan chiqarish

• Satrni qayta ishlash

• “tozalangan" satrni yozish

• Satrni o’qish

• Vazifa

• input.txt faylda nechtaligi noma’lum bo’lgan satrlar yozilgan.

• 4:Matndagi barcha «qisqasi» ni «anaqa» ga almashtiring va output.txt faylga yozing.
• 5: Matndagi barcha «anaqa» ni «qisqasi» ga almashtiring va output.txt faylga yozing..

• int main() {
• FILE *fIn, *fOut; fIn = fopen("input.txt", "r"); fOut = fopen("output.txt", "w");
• string a,b,s,key1="anaqa",key2="yaxshi";
• char str[1000];
• int i,j,n,l1=key1.size(),l2=key2.size();
• bool f;
• while(fgets(str,1000,fIn))
• {
• s = str; n = s.size();
• for(i=0;i
• {
• f=1;
• for(j=0;j
• if (s[i+j]!=key1[j]) {f=0; break;}
• if (f)
• { s.erase(s.begin()+i,s.begin()+i+l1);
• s.insert(s.begin()+i,key2.begin(),key2.end());
• n = s.size();
• i=i+l2 - 1;
• }
• }
• fputs(s.c_str(),fOut); } return 0;}

• Ikkilik fayllari

• Muhimligi:
• Ma’lumotlar mashina formatida saqlanadi (matnli redaktorda o’qib bo’lmaydi)
• Xotiradan biror qismini o’qishimiz va yozishimiz mumkin (faqat bitlarda…)
• Sendvich prinsipi (ochish – ishlash – yopish)
• Faylga ko’rsatkich orqali murojaat.

• Faylli ko’rsatkich

• FILE *fp;

• Ikkilik faylni ochish va yopish

• Faylni ochish

• fp = fopen ( "input.dat", "rb" );

• "rb" = read binary (oqish)
• "wb" = write binary (yozish)
• "ab" = append binary (qo’sish)

• Ochishdagi xatolik

• if ( fp == NULL ) { printf(“fayl ochilmadi.");
• }

• Faylni yopish

• fclose ( fp );

• Blok bo’yicha o’qish

• Massiv boshidan o’qish

• int A[100];
• n = fread ( A, sizeof(int), 100, fp );

• Xotiradagi manzil(«qaerga»):
• A  &A[0]

• Bitta blok o’lchami

• Butun tipli o’zgaruvchi o’lchami

• Bloklar soni

• Faylga ko’rsatkich

• O’qilganlar

• Massiv o’rtasidan o’qish

• int A[100];
• n = fread ( A+5, sizeof(int), 2, fp );

• 2 ta butun son o’qiladi:
• A[5], A[6]

• Bloklar bo’yicha o’qish

• Vassiv boshidan yozish

• int A[100];
• n = fwrite( A, sizeof(int), 100, fp );

• Xotiradagi soha manzili(«qayerdan»):
• A  &A[0]

• Bitta blok o’lchami

• Butun tipli o’zgaruvchi o’lchami

• Bloklar soni

• Faylga ko’rsatkich

• yozilganlar

• Massivni alohida elementlarini yozish

• int A[100];
• n = fwrite( A+5, sizeof(int), 2, fp );

• 2 ta butun son o’qiladi:
• A[5], A[6]

• Matrisa bilan ishlash

• Xotirada saqlash: satr bo’yicha (С, Paskal)

1	2	3
4	5	6
7	8	9

1

2

3

4

5

6

7

8

9

• Matrisalarga yozish

• int A[3][3];
• FILE *fp = fopen("output.dat", "wb");
• ... // matrisani to’ldirish
• n = fwrite( A, sizeof(int), 9, fp );

• Misol

• Masala: input.dat fayldagi massiv elementlarini o’qing va ularni 2 ga ko’paytirib natijani faylga output.dat yoizing.
• Dastur tuzilish:

• #include
• main()
• {
• const int N = 10;
• int i, A[N], n;
• FILE *fp;
• // input.dat faylidan o’qish
• for ( i = 0; i < n; i ++ )
• A[i] = A[i] * 2;
• // output.dat fayliga yozish
• }

• O’qilganlar

• Fayllar bilan ishlash

• fp = fopen( "input.dat", "rb" );
• if ( fp == NULL ) {
• printf(“fayl ochilmadi.");
• return;
• }
• n = fread ( A, sizeof(int), N, fp );
• if ( n < N ) printf(“faylda ma’lumotlar etishmayapdi"); fclose ( fp );

• Ma’lumotlarni o’qish:

• fp = fopen( "output.dat", "wb" );
• fwrite ( A, sizeof(int), n, fp );
• fclose ( fp );

• Ma’lumotlarni yozish:

• kritik xatolik

• kritik bo’lmagan xatolik

• qancha o’qildi

• Vazifa

• 6 input.txt matnli faylda butun sonlar berilgan. Ularni saralang va output.dat ikkilik faylga yozing.
• 7 input1.txt va input2.txt matnli fayllarda massivlar berilgan. Ularni bitta massivga birlashtiring, saralang vanatijani ikkilik formatda output.dat faylga yozing.