Faza-1 Bİtum qurğusunun tiKİNTİSİ VƏ İSTİsmari üZRƏ Əmtq

8 
Su 
Təchizatı 
və 
Tullantı 
Sular 
haqqında 
Qanun 
(28.10.1999  tarixində 
təsdiq edilmişdir) 
Qanun 
sənaye 
tullantılarının 
kanalizasiya 
sisteminə 
atılmasını 
məhdudlaşdırır, sel və sənaye sularının 
kanalizasiya  sularından  ayrılmasını 
tələb  edir  və  hüquqi  şəxslərdən 
kanalizasiya qurğularının idarə edilməsi 
üçün lisenziya almasını tələb edir.  
Çirkab suların təmizlənmədən ətraf 
mühitə atılmasını tənzimləyir. 
9 
Əhalinin 
radiasiya 
təhlükəsizliyi 
haqqında Qanun (423 
saylı, 19 avqust, 1998 
tarixli  qərarla  təsdiq 
edilmişdir) 
Qanun 
sənaye 
müəssisələrində 
radiasiya 
təhlükəsizliyinin 
təmin 
edilməsini  tələb  edir.  Qanun  radiasiya 
təhlükəsizliyi  üzrə  dövlət  siyasətinin 
əsas  prinsiplərini,  eləcə  də  radioaktiv 
mənbələrin 
istifadəsi 
nəticəsində 
potensial  təsirə  məruz  qalan  ərazilərdə 
işçilərin və əhalinin təhlükəsizliyini təmin 
edən ekoloji normaları müəyyən edir. 
Qanun qəzalar zamanı sağlamlığa, 
mülkiyyətə və həyata dəyən zərərə 
görə  təzminatın  təmin  edilməsini 
tənzimləyir. 
10  Ekoloji  İnformasiyalar 
haqqında 
Qanun 
(270-IQ 
saylı, 
12.03.2002 
tarixli 
qərarla 
təsdiq 
edilmişdir) 
Qanun  ekoloji  məlumatların  təsnifatını 
müəyyən  edir.  Məhdudiyyətlərin  tətbiq 
edilməsi prosedurları təsvir olunmuşdur. 
Qanun 
Orxus 
Konvensiyasının 
(Azərbaycan  tərəfindən  1999-cu  ildə 
ratifikasiya  edilmişdir)  müddəalarının 
Azərbaycan  qanununa  daxil  edilməsi 
məqsədi güdür. 
Əgər  məlumat  “məhdud  istifadə 
üçün”  təsnif  edilməmişdirsə,  o 
zaman ictimaiyyətə açıqdır. 
11  İcbari  Ekoloji  Sığorta 
haqqında 
Qanun 
(271-IQ 
saylı, 
12.03.2002 
tarixli 
qərarla 
təsdiq 
edilmişdir) 
Qanun  həyata,  sağlamlığa,  əmlaka  və 
ətraf 
mühitə 
təsadüfi 
ekoloji 
çirklənmələrin nəticəsində dəyən zərərə 
görə  mülki  məsuliyyətin  icbari  sığortası 
üzrə tələbləri müəyyən edir. 
Ekoloji  çirklənmələrin  nəticəsində 
dəyən 
zərərə 
görə 
mülki 
məsuliyyətin icbari sığortası. 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
34 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
12  Cinayət 
Məcəlləsi: 
ekoloji 
qayda 
pozuntuları 
(30.12.1999-cu 
il 
tarixli,  №  787-IQ, 
qərarla 
təsdiq 
edilmişdir) 
Cinayət  Məcəlləsinin  “ekoloji  qayda 
pozuntuları”  bölməsi  ekoloji  baxımdan 
təhlükəli maddələrin və tullantıların idarə 
edilməsi qaydalarının pozulmasına görə 
cinayət məsuliyyəti müəyyən edir (248-ci 
maddə). 
Qanun ekoloji qanun və qaydaların 
pozulmasına 
görə 
cinayət 
məsuliyyətini 
müəyyən 
edir. 
Məsələn  ağacların  kəsilməsinə, 
vəhşi 
heyvanların 
icazəsiz 
ovlanması, 
meşə 
yanğının 
törədilməsi və s. 
13  İnzibati 
Xətalar 
Məcəlləsi: 
ətraf 
mühitin  mühafizəsi, 
təbiətdən  istifadə  və 
ekoloji  təhlükəsizliyə 
qarşı  inzibati  qayda 
pozuntuları 
(906 
saylı,  11  iyul,  2000 
tarixli  qərarla  təsdiq 
edilmişdir) 
İnzibati  Xətalar  Məcəlləsi  sənaye  və 
məişət  tullantılarının  atılması  və  emalı 
(maddə 
104), 
saxlanılması 
və 
yandırılması  (maddə  110),  radioaktiv 
materialların  və  təhlükəli  sənaye  və 
məişət  tullantılarının  idxalı  (maddə 
113.0.10)  və  malların  ləğv  edilməsi 
(maddə  283)  zamanı  nizamlayıcı 
qaydaların  pozulmasına  görə  inzibati 
məsuliyyətin miqyasını müəyyən edir. 
Məcəllənin 9-cu Fəsli ətraf mühitin 
qorunması,  təbiətdən  istifadə  və 
ekoloji  təhlükəsizlik  qaydalarına 
həsr  olunmuşdur.  Məcəllənin  bir 
sıra  paraqrafı  birbaşa  və  ya 
dolayısı  ilə  tullantıların  idarə 
edilməsi  tələblərinin  pozulmasına 
aiddir. 
14  Meşə  Məcəlləsi  (693 
saylı, 
30.03.1998 
tarixli  qərarla  təsdiq 
edilmişdir) 
Meşə  Məcəlləsi  meşə  ərazilərində 
sənaye 
və 
məişət 
tullantılarının 
basdırılmasını, fəaliyyət nəticəsində bitki 
kökünün kəsilməsini qadağan edir. 
Meşə 
zonasında 
ağacların 
kəsilməsi,  meşə  torpaqlarından 
istifadə məsələləri və s. 
15  Torpaq 
Məcəlləsi 
(695  saylı,  25  iyun, 
1999  tarixli  qərarla 
təsdiq edilmişdir) 
Torpaq Məcəlləsi torpaqların bütün növ 
deqradasiya 
və 
çirklənmədən 
qorunmasını  dövlətin  ekoloji  siyasətinin 
ən  yüksək  prioriteti  elan  edir  və 
torpaqların sənaye və məişət tullantıları, 
kimyəvi  və  radioaktiv  maddələr,  çirkab 
sular  və  digər  təhlükəli  materiallarla 
çirkləndirilməsinə 
görə 
məsuliyyət 
nəzərdə tutur (maddə 110). 
Torpaqların 
eroziyadan 
və 
çirklənmədən  qorunması,  torpaq 
istifadəçilərinin cavabdehlikləri. 
 
Adı çəkilən qanunlarla yanaşı əsas ekoloji qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi və tələblərinin izah olunması, 
eləcə  də  onların  tətbiq  edilməsini  təmin  etmək  məqsədilə  onlarla  digər  qayda  və  təlimatlar  qəbul 
olunmuşdur. Qanunvericilik prosesi ölkədə hələ də davam etməkdədir və Azərbaycan müasir beynəlxalq 
standartlara uyğun olan hüquq sisteminə keçid dövründədir. Respublika ətraf mühitin qorunması və ekoloji 
təhlükəsizliyin müxtəlif aspektləri ilə əlaqədar olan əksər beynəlxalq konvensiyaların üzvüdür. Hökumət 
həmçinin müvafiq beynəlxalq təşkilatlar və hökumətlərlə məhsuldar əməkdaşlığın yaradılmasında səmərəli 
çalışdığını sübut etmişdir. 
 
4.2  Ətraf mühit məsələlərini tənzimləyən milli təşkilatlar 
Azərbaycanda ətraf muhitin qorunmasına cavabdeh Azərbaycan Hökumətidir. Ətraf Mühitin qorunmasına 
nəzarəti həyata keçirən mərkəzi dövlət orqanı kimi 
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (ETSN) təyin 
edilib.  Ətraf  mühitin  mühafizəsi  üzrə  qaydaların  tətbiqinə,  normalara  və  standartlara  riayət  olunmasına 
nəzarət ETSN
‐ə həvalə edilmişdir. 
Torpaqlardan  istifadənin  tənzimlənməsini 
Dövlət  Torpaq  və  Xəritəçəkmə  Komitəsi  nəzarət  edir, 
daşınmaz əmlakın, o cümlədən torpaq mülkiyyətçilərinin qeydiyyatını 
Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri 
Xidməti yerinə yetirir. 
Fövqəladə Hallar Nazirliyi (FHN) - gözlənilməz təbii və sənaye qəzaları baş verən zaman onların idarə 
olunmasına  cavabdeh  təşkilatdır.  FHN  həmçinin  tikintidə,  dağ
‐mədən  işlərində,  sənayedə  təhlükəsizlik 
qaydalarının tətbiqinə nəzarəti yerinə yetirən dövlət orqanıdır. 
Səhiyyə  Nazirliyi  -  ölkə  ərazisində  sanitar
‐epidemioloji  vəziyyəti  nəzarətdə  saxlayan  dövlət  orqanıdır. 
Nazirlik həmçinin istehsal sahələrində sağlamlığın qorunması qaydalarını tənzimləyir. 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
35 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Agentliyi - ölkə ərazisində ölçü avadanlıqlarının 
uyğunluğunu, keyfiyyətin və kəmiyyətin standartlarını təyin edir və bu sahələrdə dövlət siyasətini həyata 
keçirir. 
Yerli  və  regional  QHT
‐
lər  -  ictimai  məsləhətləşmələr,  məlumatların  yayılması,  ictimai  köməklik  və  s. 
sahədə əməkdaşlığın yerinə yetirilməsi ilə məşğul olurlar. 
 
4.3  Beynəlxalq qanunlar və konvensiyalar 
Azərbaycan Respublikasının qoşulduğu təbiətdən istifadə və ətraf mühitin mühafizəsi üzrə Konvensiyalar, 
sazişlər,  müqavilələr  milli  ekoloji  qanunvericiliyin  ayrılmaz  hissəsi  hesab  olunurlar.  Azərbaycan 
Respublikasının hər bir qanununda xüsusi fəsil və ya maddə vardır, orada bəyan edilir ki, əgər beynəlxalq 
müqavilələrdə  milli  qanunvericilikdən  fərqli  qaydalar  nəzərdə  tutulmuşdursa,  bu  zaman  beynəlxalq 
sənədlərin  qaydaları  tətbiq  edilir.  Ətraf  mühit  sahəsində  Azərbaycan  Respublikasının  qəbul  etdiyi 
beynəlxalq qanunvericilik aktları cədvəl 4.2-də verilmişdir.  
Beynəlxalq Konvensiyalardan irəli gələn məsələlərin həllindən ötrü Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 
Sərəncamı ilə əlaqələndirici dövlət və mərkəzi icra orqanı təyin edilir. Bu təşkilatlar Konvensiyalar üzrə 
Beynəlxalq  təşkilatlarla  əlaqələr  qurur,  onların  ölkə  daxilində  icrası  ilə  bağlı  məsələlərin  həllindən  ötrü 
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlarına uyğun fəaliyyəti təşkil edirlər və s. 
Konvensiyalardan irəli gələn öhdəliklərin yerinə yetirilməsi ilə bağlı məsələlərin həlli adətən aidiyyatı üzrə 
müvafiq icra orqanları və ya konkret təşkilata həvalə olunur. Konvensiya və Protokolların bir çoxunun icra 
mexanizmlərinin  faydalanma,  beynəlxalq  və  regional  layihələrdə,  proqramlarda  iştirak,  nou
‐hauların  və 
güzəştli investisiyaların, kreditlərin ölkəyə cəlb edilməsi imkanları mövcuddur. 
BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası – 1992-ci ildə qəbul edilmişdir. Konvensiyanın 
ali  orqanı  Tərəflər  Konfransıdır,  Katiblik  Bonn  şəhərində  yerləşir.  Konvensiyanın  məqsədi  atmosferə 
yanacağın yandırılması nəticəsində atılan, istixana effekti yaradan qazların miqdarını azaltmaqla, dünya 
ölkələrində davamlı inkişafa nail olmaq və iqlim sistemini gələcək nəsillərə saxlamaqdır. Konvensiyaya görə 
atmosferə  atılan  qlobal  tullantıların  miqdarı  1990
‐cı  il  səviyyəsində  saxlanılmalı  və  ya  ondan  aşağı 
səviyyədə olmalıdır. Konvensiya inkişaf etmiş ölkələr üçün tullantıların azaldılması üzrə konkret öhdəliklər 
təyin etmişdir. Həmçinin onların qarşısına inkişaf etməkdə olan ölkələrə yardım etmələri barədə vəzifələr 
qoymuşdur.  Azərbaycan  Respublikası  Konvensiyanı  1995
‐ci  ildə  ratifikasiya  etmişdir.  Bu  Konvensiya 
beynəlxalq sistemdə ətraf mühit sahəsində qəbul edilmiş ən iri Konvensiyadır və o ətraf mühit sahəsində 
mövcud  olan 
”Ozon  qatının  qorunması  üzrə  Konvensiya”,  ”Bioloji  müxtəliflik  üzrə  Konvensiya”, 
”Səhralaşmaya qarşı mübarizə Konvensiyası” ilə sıx əlaqədədir. 
Cədvəl 4.2  Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin ratifikasiya etdiyi Ekoloji Konvensiyalar 
Konvensiyanın adı 
Qəbul olunduğu 
il 
Ümumdünya mədəni və təbii irsinin qorunması haqqında Konvensiya – 1972-ci il 
1993 
BMT-nin İqlim dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyası – 1992-ci il 
1995 
Beynəlxalq Dəniz Təşkilatı Konvensiyası 
1995 
Ozon qatının qorunması üzrə Konvensiya – 1985-ci il 
1996 
Səhralaşmaya qarşı mübarizə Konvensiyası – 1994-cü il 
1998 
Kökü kəsilmək təhlükəsi qarşısında olan vəhşi fauna və yabanı flora növləri ilə beynəlxalq 
ticarət haqqında Konvensiya (CITES) – 1973-cü il 
1998 
Avropanın vəhşi təbiəti, yabanı florası və təbii yaşayış mühitinin qorunması Konvensiyası – 
1979-cu il 
1999 
Ətraf muhitə dair məsələlər üzrə qərarların qəbul edilməsində ictimaiyyətin iştirakı və 
informasiyaların alınması barədə Orxus Konvensiyası – 1998-ci il  
1999 
Sərhədlərarası konteksdə ətraf mühitə təsirin qiymətlərdirilməsinə dair Konvensiya – 1991-ci il   1999 
Gəmilərdən çirklənmənin qarşısının alınması haqqında Konvensiya – (MARPOL) (1973/78).  
1999 
Bioloji müxtəliflik üzrə Konvensiya – 1992-ci il  
2000 
Kioto Protokolu – 1997-ci il  
2000 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
36 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
Konvensiyanın adı 
Qəbul olunduğu 
il 
Bitkilərin qorunması üzrə Roma Konvensiyası – 1951-ci il  
2000 
Sərhəddən keçən su axınlarının və beynəlxalq göllərin mühafizəsi və istifadəsi Konvensiyası – 
1992-ci il  
2000 
Təhlükəli tullantıların sərhədlərarası daşınmasına və zərərsizləşdirilməsinə nəzarət haqqında 
Bazel Konvensiyası – 1989-cu il  
2001 
Su quşlarının yaşama yerləri kimi beynəlxalq əhəmiyyəti olan sulu-bataqlıq yerlər haqqında 
Ramsar Konvensiyası – 1971-ci il 
2001 
Böyük məsafələrdə havanın transsərhəd çirkləndirilməsi haqqında Konvensiyası – 1979-cu il   2002 
Davamlı üzvi birləşmələr üzrə Stokholm Konvensiyası – 2001-ci il  
2003 
Sənaye qəzalarının transsərhəd təsiri haqqında Konvensiya – 1992-ci il  
2004 
OPRC, 90 Konvensiyası 
2004 
Xəzər dənizinin su mühitinin qorunması üzrə Çərçivə Konvensiyası  
2006 
 
4.4  Ətraf mühit sahəsində standartlar və normativ sənədlər 
Ətraf mühitin vəziyyətinə nəzarət məqsədilə sanitariya-gigiyena və ekoloji normativlərdən istifadə olunur. 
Bu zaman Yol Verilən Qatılıq Həddi (YVQH), yəni havanın, suyun, ərzaq məhsullarının və torpağın, yaxud 
da dərinin, işlək nəfəs orqanlarının səthinin həcm vahidinə müəyyən vaxt ərzində təsir göstərərkən praktiki 
olaraq insanın sağlamlığına təsir etməyən və onun nəslində xoşagəlməyən nəticələr doğurmayan zərərli 
maddənin konsentrasiyasını müəyyən edən normativlərdən istifadə olunur. 
Yaşayış  və  iş  yerləri,  eləcə  də  istirahət  zonaları  üçün  YVQH  müxtəlifdir.  Atmosferə,  suya  və  torpağa 
tullantıların  atılması  məqsədilə  YVQH  aşağıda  göstərilən  dövlət  standartlarına  və  normalarına  müvafiq 
olaraq müəyyən edilmişdir. Sanitariya-gigiyena və ekoloji normativlər insanın sağlamlığı və ekosistemin 
vəziyyəti ilə münasibətdə ətraf mühitin keyfiyyətini müəyyən edir, lakin onlar təsir mənbəyini göstərməməklə 
onun  fəaliyyətini  tənzimləmirlər.  Xüsusi  olaraq,  təsir  mənbəyinə  dair  irəli  sürülən  tələblər  elmi-texniki 
normativləri əks etdirir.
 
Elmi-texniki normativlərə zərərli maddələrin havaya və suya atılması (YVQH və BBAH), habelə ətraf təbii 
mühitin mühafizəsi üzrə tələbləri özündə cəmləşdirən texnoloji, tikinti, şəhərsalma normaları və qaydaları 
aiddir. 
Elmi-texniki normativlərin müəyyən edilməsinin əsasında aşağıdakı prinsip durur: 
•
  Bütün müəssisələr tərəfindən suda, havada və torpaqda istənilən tullantıların miqdarı sanitariya-
gigiyena normaları tələblərini təmin etməlidir. 
•
  AYVH  və  BBAH-ın  işlənib  hazırlanması  ətraf  mühitin  çirklənməsi  ilə  bağlı  olaraq  müəssisələrin 
fəaliyyətində məhdudiyyətlərinin tətbiq edilməsini nəzərdə tutur.  
•
  Müəssisələrdən bütövlükdə obyekt və ya onun tərkibinə daxil olan konkret mənbələr üçün müəyyən 
olunmuş, zərərli maddə tullantılarının son həddinə əməl olunması tələb olunur. 
•
  Atmosferə tullantılar, su və torpağa atılan tullantılar üçün AYVH və BBAH-lar hər bir mənbə üçün 
hesablanır və səlahiyyətli orqanlar tərəfindən təsdiq olunur. 
•
  Təbii mühitdən istifadəyə görə ödəmələr təsdiq olunmuş AYVH və BBAH parametrləri əsasında 
müəyyən edilərək yerinə yetirilir. 
Aşağıda  çirkləndirici  vasitə  və  elementlərin  parametrləri  nəzərə  alınmaqla  Azərbaycanda  və  MDB 
ölkələrində qüvvədə olan standartların və normativ sənədlərin siyahısı verilmişdir: 
•
  «Yerüstü  suların  tullantı  sularla  çirklənməsindən  mühafizə  qaydaları».  Dövlət  Ekologiya  və 
Təbiətdən İstifadəyə Nəzarət Komitəsi. Bakı, 1994. 
•
  «Sudan  istifadə limitlərinin  hazırlanması və həyata keçirilməsi qaydaları haqqında» AR Nazirlər 
Kabinetinin 1998-ci il 15 oktyabr 206 saylı Qərarı. 
•
  «Su  obyektlərinin  istifadəsi  və  mühafizəsi  sahəsində  normalaşdırma  qaydaları»  AR  Nazirlər 
Kabinetinin 15 oktyabr 1988-ci il 2006 saylı Qərarı, Maddə 8: 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
37 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
•
  «Atmosfer havasına atılan zərərli maddələrin və ona zərərli fiziki təsirlərin Dövlət uçotu Qaydaları» 
haqqında AR Nazirlər Kabinetinin 13 iyul 2002-ci il 112 saylı Qərarı. 
•
  «Atmosfer havasına buraxılan təhlükəli maddələrin, ona fiziki təsir mənbələrinin inventarizasiyası 
Qaydaları» haqqında AR Nazirlər Kabinetinin 15 aprel 2002-ci il 63 saylı Qərarı. 
•
  «Atılmanın  texniki  normativlərinin  və  atılmanın  yol  verilən  həddinin  tətbiq  edildiyi  Müəssisələrin 
YVTH  normativləri  layihəsinin  tərtib  edilməsi  və  onun  tərkibi  haqqında  tövsiyyələr».  Dövlət 
Ekologiya Komitəsi. 1994. 
•
  «Təhlükəli tullantıların emalı qurğularının lisenziyalaşdırılması qaydaları», AR Nazirlər Kabinetinin 
Qərarı (29 iyun 1999-cu il, N112). 
•
  «Təhlükəli tullantıların avtomobil nəqliyyatı ilə daşınması qaydaları», AR Nazirlər Kabinetinin Qərarı 
(27 yanvar 2000-ci il, N10). 
•
  «Təhlükəli tullantıların pasportlaşdırılması Qaydaları», Nazirlər Kabinetinin Qərarı (31 mart 2003, 
N 41). 
•
  «İstehsalat və xidmət sahələrində əmələ gələn tullantıların inventarlaşdırılması qaydası və təsnifat 
(klassifikasiya) sistemi haqqında təlimat», Ədliyyə Nazirliyi (01 iyul 2003- cü il, Şəhadətnamə N 
419). 
•
  QOST 17.2.1.03-84. Təbiətin mühafizəsi, Atmosfer. Çirklənməyə nəzarətin terminləri və tərifləri. M. 
1984. 
•
  QOST 3223-85 «İş yerlərində səsin yol verilə bilən səviyyələrinin sanitar normaları», M.1985. 
•
  QOST  27535-87  «Avtonəqliyyat  vasitələrinin  xarici  və  daxili  səsi.  Yol  verilə  bilən  səviyyələr  və 
ölçmə üsulları», M.1987. 
•
  ƏNS-86  Dövlət  Hidrometeorologiya  Komitəsi.  Müəssisələrin  tullantılarının  tərkibində  olan 
maddələrin  atmosfer  havasında  konsentrasiyasının  hesablanması  metodikası.  Hidrometeonəşr. 
1987. 
•
  QOST 17.2.3.01-86.  Atmosfer. Yaşayış məntəqələrində havanın keyfiyyətinə nəzarət  qaydaları. 
1986. 
•
  RS 52.04.52-85. Əlverişsiz meteoroloji şəraitlərdə tullantıların tənzimlənməsi. L.: Hidrometeonəşr. 
1987. 
•
  QOST  17.2.3.02-78.  Təbiətin  mühafizəsi.  Atmosferə  zərərli  maddələrin  sənaye  müəssisələri 
tərəfindən yol verilən tullantıların müəyyən edilməsi qaydası. M.1978. 
•
  QOST 12.1.005-88. Əməyin təhlükəsizlik standartları sistemi. İşçi zonanın havasına verilən ümumi 
sanitariya-gigiyena tələbləri. M. 1988. 
•
  Atmosferə və su obyektlərinə zərərli maddələrin tullantıların normalaşdırılması üzrə təlimat. SSRİ 
Dövlət Təbiət Komitəsi. M. 1989. 
•
  QOST 17.0.0.04-90. Sənaye müəssisəsinin Ekoloji pasportunun doldurulmasına və aparılmasına 
dair metodiki tövsiyyələr. SSRİ Dövlət Təbiət Komitəsi. M. 1990 
•
  QOST 17.0.04-90. Ekoloji pasport. Bakı. 1990. 
•
  QOST  17.0.0.04-90.  Sənaye  müəssisəsinin  Ekoloji  pasportu.  Əsas  müddəalar.  SSRİ  Dövlət 
Standartları Komitəsi. M. 1990. 
•
  QOST 3223-85. İş yerlərində səsin yol verilə bilən səviyyələrinin sanitar normaları. 
•
  Təbiəti  mühafizə  və  təbii  ehtiyatlardan  səmərəli  istifadə  sahəsində  normativ  sənədlər.  Dövlət 
Ekologiya Komitəsi. 1994. 
•
  QOST 17.5.1.03-86. Təbiətin mühafizəsi. Torpaqlar. Torpaqların bioloji rekultivasiyası üçün açılmış 
və boş suxurların klassifikasiyası. 
•
  QOST  17.5.3.06-85.  Təbiətin  mühafizəsi.  Torpaq  işləri  apararkən  torpağın  məhsuldar  qatının 
götürülməsinin normalarına qoyulan tələblər. 
•
  QOST 17.5.1.02-85. Təbiətin mühafizəsi. Rekultivasiya üçün pozulmuş torpaqların təsnifatı.  
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
38 

 
H.Əliyev  adına  Neft  Emalı  Zavodunun  modernləşdirilməsi 
layihəsinin  Faza-1  –  Bitum  qurğusunun  tikintisi  və  istismarı 
üzrə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
•
  QOST 17.4.3.04-85. Torpaqlar. Çirklənmədən mühafizə və ümumi nəzarət. 
•
  QOST 17.4.01-84. Təbiətin mühafizəsi. Torpaqlar. Torpaqların rekultivasiyası.  
•
  QOST 17.5.1.05-85. Təbiətin mühafizəsi. Torpaqların rekultivasiyası. Torpaqlaşdırmaya qoyulan 
ümumi tələblər. 
•
  QOST 17.5.4.02-84. Təbiətin mühafizəsi. Torpaqların rekultivasiyası. Açılmış və boş süxurlarda 
toksik duzların ümumi miqdarının hesablanması və ölçmə metodları.  
•
  QOST 17.5.3.04-83. Təbiətin mühafizəsi. Torpaqların rekultivasiyasına qoyulan ümumi tələblər. 
•
  QOST  17.4.2.02-85.  Təbiətin  mühafizəsi.  Torpaqlar.  Torpaqlaşdırma  üçün  torpağın  pozulmuş 
məhsuldar qatının göstəricilərinin nomenklaturası. 
•
  Atmosfer  havası,  torpaq  və  yerüstü  su  obyektlərində  zərərli  maddələrin  konsentrasiyalarının 
yolverilən  son  hədləri  üzrə  normativ  və  hüquqi  sənədlərin  təsdiq  edilməsi  barədə  Azərbaycan 
Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı. 2000-ci il. 
Ətraf mühitin ayrı-ayrı elementləri üzrə Azərbaycanda qüvvədə olan standartlar Əlavə I-də verilmişdir. 
Azərbaycan  Respublikası  ətraf  mühit  və  standartlaşdırma  sahəsində  beynəlxalq  təşkilatların  üzvüdür. 
Avropa İttifaqı (Aİ) üzv dövlətləri və Azərbaycan arasında 22 iyun 1999-cu ildə Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq 
Sazişi (TƏS) (22 aprel 1996-cı ildə  Lüksemburqda imzalanmışdır) qüvvəyə minmişdir ki, bu  da tərəflər 
arasında 
yüksək 
səviyyəli 
əməkdaşlığın 
təşəkkül 
tapmasını 
təsdiqləyir 
(http://www.mfa.gov.az/content/566). 
Bu  Sazişə  görə  Maddə  50-də  “Standartlar  və  uyğunluğun  qiymətləndirilməsi  sahəsində  əməkdaşlıq”da 
Azərbaycan  “Birliyin  texniki  sahədəki  qaydalarından  istifadə  olunmasında  və  Avropa  standartları  və 
uyğunluğun  qiymətləndirilməsi  üsullarının  tətbiqini  genişləndirməyə”  səy  göstərməlidir.  Maddə-50  “Ətraf 
Mühit”  bölməsində  Azərbaycan  “Birlik  standartları  əsasında  qanunların  təkmilləşdirilməsi”  öhdəliyini 
götürmüşdür. 
2004-cü il 17-18 iyun tarixlərində Avropa İttifaqı dövlət və hökumət başçıları Şurasının Brüsseldə keçirilmiş 
toplantısında Avropa Komissiyasının Cənubi Qafqaz ölkələrinin Avropa Qonşuluq Siyasətinə (AQS) cəlb 
olunmasına dair tövsiyyəsi təsdiq olunmuşdur  
(http://azerbaijan.az/_WorldCommunity/_InterOrg/_interOrg_a.html?interOrg_03).  
2006-cı  ildə  Avropada  Qonşuluq  Siyasəti  Çərçivəsində  “Avropa  İttifaqı  –  Azərbaycan  Fəaliyyət  Planı” 
imzalanmışdır. Bu sənəddə: 
•
  Standartlar,  texniki  tənzimləmələr  və  uyğunluğun  qiymətləndirilməsi  üçün  Aİ  və  beynəlxalq 
qanunvericilik və idarəetmə təcrübəsi istiqamətində hərəkət edilməsi; 
•
  Müvafiq  qanunvericiliyin  qəbulu  və  tətbiqi  daxil  olmaqla  ətraf  mühitə  təsir  göstərən  amillərin 
dəyərləndirilməsi üçün prosedura və strukturların təkmilləşdirilməsi; 
•
  Çərçivə  qanunvericiliyi  və  əsas  proseduraların  tərtib  edilməsi  və  əsas  ətraf  mühit  sektorları, 
xüsusilə  milli  ətraf  mühit  fəaliyyət  planında  təsnif  olunmuş  havanın  keyfiyyəti,  suyun  keyfiyyəti, 
tullantıların idarə olunması, təbiətin mühafizəsi sektorları üçün planlaşdırmanın təmin edilməsi və 
Avropa tələblərinə uyğunlaşma prosesinin davam etdirilməsi Azərbaycana tövsiyyə olunur. 
2009-cu ildə Dünya Bankı Azərbaycan Hökumətinə layihələrin yüksək səviyyədə həyata keçirilməsindən 
ötrü beynəlxalq və Avropa standartlardan istifadə edilməsini məsləhət görmüşdür. 
Təklif olinan standartlar aşağıdakılardır: 
•
  Beynəlxalq maliyyə korporasiyasının standartları; 
•
  Dünya Bankı standartları; 
•
  Britaniya Standartları; 
•
  İSO Standartları; 
•
  Avropa Birliyi Normaları; 
•
  Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının standartları. 
  
 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
39