Fazaviy muvozanatning asosiy tushunchalari

---

FAZAVIY MUVOZANATNING ASOSIY TUSHUNCHALARI 
1. Ko'p jinsli gomogen moddalari orasida bõladigan muvozanat geterogen yo fazaviy 
muvozanat deyiladi. Bu muvozanat massalar tasiri qonuniga bo'ysunadi. To'yingan 
eritmaning o'zi birgina fazadan iborat, lekin uning ustidagi to'yingan bug' ham nazarga 
olinsa albatta 2 fazadin sistemadan ajratib olinganda uzog vaqt davomida mavjud bola 
oladigan tarkibiy qism komponent deyiladi. Sistemadagi tashqi parametrlari ( PT ) 
o'zgarsa, muvozanat buziladi. Geterogen sistemadagi moddalar bir biridan chegara nuri 
bilan ajralgan bõlsa bu – faza. 
2. Fazoviy otish ( keng maʼnoda ) - tashqi sharoit ( tra , bosim , elektr , magnit maydonlar 
va b.q. )o'zgarishi natijasida moddani bir fazadan boshqa fazaga o'tishi ; tor maʼnoda - 
tashqi parametrlar uzluksiz o'zgarganda modda fizik xususiyatini sakrab oxgarishi 
.Masalan : gazni suynglikiga , suyuqlikni qattiq jismga aylanishi .
3. Agregat holati > ayni bir moddaning qattiq, suyuq va gaz holatidir.
Faza - sistemaning boshqa qismlaridan ajralgan chegara sirti bilan ajralgan va 
termodinamik xossasi bilan farq qiladigan qisro . Ms : loyga suv . Bunda agregat holat
suyuqlik , faxa suv bilan loyga hosil qilgan modda. 
4. Klauzist Klayperon 
Fazalarni bir- biri bilan aylanishida harorat va bosim orasidagi bog'lanish ofodalanadi . 
V2>yuqori harda barqaror bõlgan faza hajmi. 
V1> pastroq har-da barqaror bõlgan faza hajmi. 
T- ikki faza muvozanat harorati. 
5.
6. Gibbini fazalar qoidasi " Komponentlar soni , Mustaqil para metrlar, Erkinlik darajasini 
bog'lab turadi E = K - F + m . - bu qoida orqali erkinlik darajasi topiladi 
7. Suvni holat diagrammasi 
8. Toyingan bug' bosimi > suyuqlik ( yoki qattiq jism ) bilan bir xil kimyoviy tarkibga ega 
va u bilan termodinamik muvozanatda bolgan bug' - toyingan bug' deyiladi. t bug' bosimi 
→ suyuq yoki qattiq muvozanatda bõlgan bug'. Bu bosm Klauzes - Klayperon
tenglamasi bn ifodalanadi. Ya'ni ma'lum vaqt ichida suyuqlikni tark etadigan suyuqlik 
malekulalar soni, o'rtacha , suyuqlikka qaytib keladigan bug' molekulalar soniga teng .

---

9. Fazalararo o'tish issiqligi - Modda qattiqdan suyuqqa yoki suyuqdan gazsimon yotganda 
, uni zarrachalari molekulalaro boğlanish kuchida yengishi kerak .Malekulalaro kuchni 
yengib o'tish unchun zarur bolgan energiya – issiqlikdir. 
10. Suvning metostabilligi - yani- > suv 0's dan past haroratdagi suyuq holati ozgina tashqi 
ta'sir natijasida muz holatiga o'tishi. Metastabil holat - > tashgi ta'sir natijasida o'z 
barqaror holatini tezda ezgartirishi .