Fazoviy kuchlar sistemasi tasiridagi qattiq jismlarning muvozanatlik shartlari

f_o>/R (8.5)


Ikkinchi tomondan sirpanib ishqalanish koeffitsienti - f_o etarli bo`lsa, g`ildirakni dumalatish uchun etarli bo`lgan kuchning modulini topamiz, yani
(8.6)
ni hosil qilamiz. Demak oxirgi tenglama orqali harqanday g`ildirakni dumalatish uchun zarur bo`lgan minimal kuchni aniqlashimiz mumkin.
Ushbu tenglamadan ko`rinib turibdiki, qanchalik dumalab ishqalanish koeffitsientii va normal bosim kichkina bo`lsa, minimal tortish kuchi shuncha kichkina bo`lar ekan. Lekin normal bosimni o`zgartirib bo`lmaydi, chunki bu g`ildirakka tushayotgan og`irlik kuchidan tashkil topadi.
SHuning uchun faqat dumalab ishqalanish koeffitsienti  - ni kamaytirish lozim, buning uchun g`ildirak va harakatlanuvchi yuzalar qattiq yuzalardan iborat bo`lishi zarur. Mana endi nima sababli poezdlarning g`ildiraklari qattiq po`latlardan tayyorlanishligi va temir yo`lning qattiqligi evaziga  - ni kichraytirish mumkinligini sababini aniqladik.
SHu sababli temir yo`lda yuklarni tashish, avtomobil yoki havo yo`llariga nisbatan birnecha marta arzon bo`lishligini tushunish mumkin.
Masalalar echganimizda dumalab ishqalanish koeffitsienti zarur bo`lsa, mashinashunoslik spravochniklaridan ularni tanlab olish mumkin, ulardan bazilarining son qiymatlarini keltirishimiz mumkin, masalan:

YOg`och g`ildirakni yog`och tekislik ustida dumalatilganda ...............  h0,050,08 sm,

Po`lat g`ildirakni rels ustida dumalatilganda ............................... h 0,005 sm,
Toblangan po`lat, po`lat ustida dumatilganda (polshipnik) .......... h 0,001 sm.

Bundan so`ng studentlarga shu mavzuga oid masalalar echib ko`rsatiladi.

MASALA. 8.5 a) shaklda Mh1250 kNm burovchi moment bilan harakatlanuvchi elektr lebyodkaning ishchi organi tasvirlangan. Lebyodkani to`xtatish uchun ikkita tormozlovchi A - kolodkalar o`rnatilgan bo`lib, tormozlangan paytda ular disk V - ni R - kuch bilan siqadilar.

5. 
   shakl.
   

Diskning radiusi rh600 mm bo`lsa tormozlovchi kuchning miqdorini aniqlang. Disk bilan tormozlovchi kolodkalar orasidagi ishqalanish koeffitsienti fh0,5 deb qabul qilinsin.
Echish. Diskni bog`lanishlardan ajratib olib, ularni o`rniga reaktsiyalarini qo`yamiz, ular tormozlash paytida diskka har biri F - ga teng ishqalish kuchlaridan tashkil topgan juft bilan tasir etadilar. Juftning elkasi dikning radiusi r - ga teng.
Kulon qonuni bo`yicha ishqalish kuchining qiymati,

FhfNhfR (a)

Ushbu mexanizm muvozanatda bo`lishi uchun, diskka tasir etuvchii barcha momentlarning yig`indisi nolga teng bo`lishi shart. YAni 8.5 b) shakldan, diskning markazi S nuqtaga nisbatan momentlarning yig`indisi nolga teng bo`lishi shart,

F2r - Mh0 yoki fR 2r - Mh0.


Bundan . Demak lebyodkani tormozlash zarur bo`lsa, kolodkalarni Rh200 kN kuch bilan siqish zarur ekanligini aniqladik.