Fe’llarning yasalishi
I . Morfologik usul (affiksatsiya usuli)
Asosga fe’l yasovchi qo’shimcha qo’shish bilan fe’l yasash morfologik usul sanaladi .
Affiksatsiya usuli bilan fe’l yasash quyidagi fe’l yasovchi qo’shimchalar yordamida amalga oshadi :
-a
|
O’yin+a(o’yna) , qiyin+a(qiyna) , qon+a , son+a(sana) , yosh+a(yasha) , ot+a(ata) , tun+a , yo’l+a , osh+a , bo’sh+a , g’ildir+a , guldur+a , hilpir+a , shildir+a
|
-lashtirish
|
Kolxoz+lashtirish , kollektiv+lashtirish , zamonaviy+lashtirish ,
|
-an
|
Kuch+an
|
-ol
|
Yo’q+ol
|
-i
|
Chang+i , ranj+i , boy+i , avj+i , tinch+i
|
-ar
|
Oq+ar , ko’k+ar , yosh+ar(yashar) , bo’z+ar
|
-illa
|
Zir+illa , chirq+illa , guv+illa(guvulla) , lov+illa(lovulla) , shov+illa(shovulla) , giz+illa , taq+illa , qirs+illa , lik+illa , do’q+illa
|
-r
|
Qisqa+r , eski+r , o’zga+r
|
-ik
|
Ko’z+ik , bir+ik , kech+ik
|
-ra
|
Hang+ra , ma’+ra , ho’ng+ra
|
-ir
|
Gap+ir , ko’p+ir , tuf+ir(tupur)
|
-si
|
Men+si , garang+si
|
-ira
|
Yarq+ira , yilt+ira , mo’lt+ira , sharq+ira , zirq+ira , yilt+ira
|
-sin
|
Yot(sifat)+sin , qiziq(sifat)+sin
|
-ay
|
Kuch+ay , past+ay(pasay) , sust+ay(susay) , ulug’+ay(ulg’ay) , tor+ay , keng+ay , ko’p+ay , oz+ay , kam+ay , sariq+ay(sarg’ay)
|
-sira
|
Qon+sira , suv+sira , tuz+sira , yod+sira , xayol+sira , er+sira , yog’+sira , gumon+sira , xavf+sira , hadik+sira , yot+sira(begona+sira) , sen+sira , siz+sira
|
-y
|
Keksa+y , qora+y
|
-sit
|
Ayb+sit , kam+sit
|
-ka
|
Is+ka
|
-t
|
To’la(sifat)+t
|
-la
|
Gul+la , yog’+la , bosh+la , zang+la , arra+la , tik+la , tekis+la , toza+la , yaxshi+la , yomon+la , sen+la , siz+la , sekin+la , tez+la , dod+la , chuh+la , gumbur+la , shiver+la , yo’q+la
|
|
|
-lan
|
Zavq+lan , faxr+lan , gavda+lan , lazzat+lan , jon+lan , xavotir+lan , ovqat+lan , foyda+lan , achchiq+lan , sergak+lan , shod+lan , ikki+lan ,
|
-lash
|
Ahd+lash , bahs+lash , do’st+lash , suhbat+lash , maslahat+lash , asabiy+lash , qiyin+lash , yirik+lash , oson+lash , uzoq+lash , yaqin+lash , og’ir+lash , qo’pol+lash , go’zal+lash , bir+lash , tez+lash(jadal+lash) , birga+lash , salom+lash , xayr+lash
|
-lat
|
Qoyil+lat
|
-it
|
Berk+it
|
-ot
|
Yo’q+ot
|
-chi
|
Ko’p+chi
|
-shi
|
G’ing+shi
|
-iq
|
Yo’l+iq , zor+iq , zo’r+iq , nam+iq , dim+iq
|
-q
|
Orzi+q
|
-qar
|
Bosh+qar
|
-g’ar
|
Jam+g’ar
|
-qir
|
Hay+qir
|
-sa
|
Suv+sa
|
|
|
Asosga fe’l yasovchi qo’shimchalar qo’shilganda sodir bo’ladigan fonetik hodisalarni eslab qol!!!
Do'stlaringiz bilan baham: |
