Ferma sterjenlaridagi zo‘riqishlarning ta’sir chiziklari. Shpringelli fermalar. Fazoviy sistemalar haqida umumiy tushuncha

Bir yarusli shprengelli fermalarni hisoblashda ularning elementlari quyidagi uchta kategoriyaga bo‘linadi:

1. 
   Faqat asosiy fermaga tegishli bo‘lgan elementlar. Ulardagi zo‘riqish shprengelni hisobga olmasdan, asosiy fermani hisoblash orqal topiladi.
   
2. 
   Faqat shprengelga tegishli bo‘lgan elementlar. Ulardagi zo‘riqish mustaqil ajratib olingan shprengelli fermaning hisoblashdan topiladi.
   
3. 
   Bir vaqtning o‘zida asosiy ferma bilan shprengelga tegishli bo‘lgan elementlar. Ulardagi zo‘riqish asosiy ferma bilan shprengelda hosil bo‘lgan zo‘riqishlarning yig‘indisiga teng.
   

Ikki yarusli shprengelli fermalarning sterjenlari 4 kategoriyaga bo‘linadi. Ulardan uchtasi yuqorida ќurilgan shprengelli ferma sterjenlarining kategoriyalariga mos. To‘rtinchi kategoriyali elementlar fermaning asosiy sterjenlari kabi (I–kategoriya) bo‘ladi, lekin harakat yuqorigi belbog‘da yoki pastki belbog‘da bo‘lganda, ularning t. ch. har xil bo‘ladi.


9.4 – rasm


Paralel belbog‘li bir yarusli shprengelli fermaning (9.4a–rasm) ќo‘rsatilgan elementlardagi zo‘riqishlarining ta’sir chiziqlari-ni quramiz (harakat pastdan).
O₆₈ t. ch. (I–kategoriya) 9.4b – rasmdagi asosiy ferma ќuriladi ferma chap ќismining muvozanati qaraladi.
M₅ = R_A∙2d+O₆₈∙h = 0.
^chap

yoki

M₅ = –R_B∙4d+O₆₈∙h = 0.
^o‘ng
.
O₆₈ ning t. ch. 9.4v–rasmda ќo‘rsatildi.

D₅₇ ning t. ch. (II – kategoriya). Y=0,

9.4d– rasm
D₅₆ ning t. ch. (III– kategoriya). Y=0,
R_A+D₅₆∙sin, (9.4e–rasm).
Endi quyidagi ikki yarusli fermani qaraymiz.




9.5– rasm

V₅₆ ning t. ch. (9.5-rasm)

IV – kategoriya elementi. Avval harakat pastdan, keyin harakat yuqoridan bo‘lgan xol uchun asosiy fermadan t. ch. chizamiz. Bu t. ch. foydalanib berilgan fermaning V56 zo‘riqishni t. ch. chizamiz.
Harakat pastdan.
I–I tekisligni o‘tkazamiz, kesilgan fermaning chap bo‘lagini muvozanatini karaymiz.
a) R=1 kuchi o‘ngda,
M_K=–R_A∙a–V₅₆(a+2d)=0,
^chap
b) R=1 kuchi chapda
M_K=0,
^o‘ng
R_B∙(a+6d)+V₅₆(a+2d)=0,
^o‘ng

V₅₆ ning t.ch.9.5v rasimda qo‘rsatilgan
2. Xuddi shu tartibda xaraќat yuqorida bo‘lgan xol uchun chizamiz (9.16 t –rasm).