Filologik tadqiqot asoslari page 3 4-курс I. Ma’ruza mashg’ulotlari

FILOLOGIK 
TADQIQOT ASOSLARI 
Page 22 
4-курс 
yoki doktori ilmiy darajasiga talabgorlikka yozilgan dissertatsiyani ham kiritish 
mumkin. Monografiyalardan farqli o'laroq na nomzodlik, na doktorlik 
dissertatsiyasi maxsus kitob sifatida nashr etilmaydi, u faqatgina bosma variantda 
mavjuddir. Dissertatsiyaning to'liq matni bilan dis- sertatsiya himoyasi bo'layotgan 
muassasaning kutubxonasi, milliy ku- tubxona va ba’zi bir boshqa kutubxonalarda 
tanishish mumkin. 
Ammo har bir dissertatsiya asosida uning muallifi alohida mat- nni yaratadi. 
Uning hajmi kichik broshyuraga teng bo'ladi. Bu matn dissertatsiyaning 
avtoreferati deb nomlanib, ma’lum sxema bo'yicha dissertatsiya mazmunining 
qisqa bayonidir. Avtoreferatlar dissertatsiyaning himoyasidan oldin mazkur 
muammo bo'yicha adabiyotlar mavjud bo'lgan barcha kutubxonalarga hamda 
o'xshash yoki yaqin muammolar bilan shug'ullanadigan muassasalarning 
kutubxonalari- ga yuboriladi. Bundan tashqari dissertatsiya tadqiqoti mazmunining 
eng ahamiyatli aspektlari odatda, mazkur muallifning joriy nashrlar- i(maqola, 
ma’ruza)da o'z aksini topadi. 
Ilmiy-nazariy va ilmiy-uslubiy izlanishlarning o'zaro ta’siri nati- jasida 
yuzaga kelgan janr o'quv-uslubiy janrdir. Ularga mansub mat- nlar ilmiy-nazariy 
tadqiqotlardan olingan natijalar ilmiy-uslubiy tad- qiqotlar asosidagi o'qish 
jarayoniga kiritilishi uchun mo'ljallangandir. 
O'quv-uslubiy adabiyotning eng ma'lum turlari bu kurs dasturlari, darslik va 
o'quv qo'llanmalari, mashq to'plamlari, xrestomatiyalardir. 
Keltirilgan ro'yxatdan o'quv adabiyot asosan o'qitilayotganga qaratilgani 
aniq bo'ladi, biroq o'qitish jarayonida o'qitayotgan ham un- dan faol foydalanadi. 
O'quv adabiyotning turlari mazmun va tuzilma- si bo'yicha farqlanadi. Kurs dasturi 
kurs shakllangan asosiy mavzu va muammolarni sanab o'tadi, uning maqsad va 
vazifalarini aniqlab beradi, asosiy adabiyotlarni ko'rsatib o'tadi. 
Darslik va o'quv qo'llanmalarda asosiy urg'u nazariy materialn- ing 
tizimlashtirilgan 
bayoniga 
qaratiladi. 
Bunda 
muallif 
umuman 
original 
konsepsiyani, yoki mavjud bo'lgan ma'lum konsepsiyalar- dan birini o'z 
tushunishicha bayon qilishi mumkin. Kursning mavzu va muammolarini tanlash 
esa uning dasturi bilan belgilanadi. 
Darslik o'z hajmi bo'yicha odatda, butun fanni yoki uning asosiy bo'limlarini 
qamrab oladi. O'quv qo'llanma esa alohida mavzu va muammolar bilan cheklanib 
qolishi mumkin. Darslik va o'quv qo'llanma muvofiq fanning nazariy materialini 
bayon qilish bilan bog'liq bo'lsada, muallif bir qator uslubiy vazifalarni hal qiladi: 
o'qitilayotgan o'zlashtirish uchun optimal sharoitlariga ega bo'lishi uchun 
materialni qaysi tarzda joylashtirish va tuzish lozim; u yoki bu mavzuni qay 
hajmda taqdim etish lozim; mavjud bo'lgan bilim va bir ma'noli yechimga ega 
bo'lmagan bahsli savollarni qanday proporsiyalarda berish, ularni mutar.osibligini 
ko'rsatish va h.k. 
Mashq lingvistik to'plamlar ma'lum tarzda tuzilgan va aksariyat hollar- da 
muayyan darsliklar bilan bog'liq bo'lgan til materialini kuzatish va amaliy tahlil 
qilish ko'nikma va mahoratini ishlab chiqish uchun zarur bo'igan har xil turdagi 

---