Filologik tadqiqot asoslari page 3 4-курс I. Ma’ruza mashg’ulotlari

Ansipatsiya haqida tushuncha. Ansipatsiya matnning davomini oldindan 
ko'ra bilish mahoratidir. Ilmiy matn bilan ishlaganda tadqiqotchi o'zida 
ansipatsiyaga bo'lgan qobiliyatini rivojlantirishi lozim. Ansipatsiyani rivojlantir- 
ishga yordam beruvchi sodda va mahsuldor uslullar: 
1. Iboradan alohida unsurlarni "o'chirib tashlash” va olingan ma’nodagi 
o'zgarishlarning xarakterini aniqlash; 
2. Ibora tarkibida o'tkazib yuborilgan unsurlarni tiklash. 
Mutolaa qilingan materialning mazmunini qayd etish uslullari. Bular 
qatoriga quyidagilar kiradi: 
1. Ko'chirmalarni tuzish - ya'ni, o'rganilayotgan mavzu nuqtai nazaridan qiziqarli 
bo'lgan matn lavhalarini yozib olish. Bunda har bir lavha, har bir holat odatda 
alohida kartochkada qayd etiladi, bu mazkur qaydlardan alohida holatda, yoki 
boshqa qaydlar bilan uyg'unlikda va sizga kerakli tartibda qo'llash imkoniyatini 
beradi. 

---

FILOLOGIK 
TADQIQOT ASOSLARI 
Page 29 
4-курс 
2. Tezislar tuzish - bu o'rganilayotgan manbaning asosiy holat- larining qisqa 
bayonidir. 
3. Konspektlar tuzish - o'rganilayotgan manbani qisqa, izchil bayoni bo'lib, 
asarning mantig'i va aloqadorligini saqlab qoladi. Bu jiddiy, aqliy vazifa bo'lib, 
uning yechilishi chuqurlashtirilgan o'qish- ga yordam beradi. Uning idrok qilish 
natijalari obyektiv qayd etish imkoniyatini yaratadi. Konspektyozishda reja tuzish 
unsurlari, tezis va ko'chirmalardan foydalaniladi, bularning mutanosibligi konspekt 
turiga bog'liq sanaladi. 
Konspektlarning quyidagi turlarini farqlash lozim: 
Rejali konspekt matn va rejaning o'ziga xos uyg'unligidir. Bunda manba rejasi 
yoxud batafsil tasawurni talab qilgan, yoxud batafsil tushuntirishni talab qilgan 
alohida punktlar bo'yicha batafsil yozu- vlar bilan kengaytiriladi. 
Matnli yoki iqtibosli konspekt manbani undan olingan iqtibo- slarning 
kengaytirilgan qatorini izchil bayon etish yo'li bilan tuziladi. 
Erkin konspekt - manbaning mazmunini to'liq aks etib, qayd etishning barcha 
uslublari bilan yaratiladi. Unda "o'z" so'zi bilan hi- koya qilish, iqtiboslar, 
ko'chirmalar va tezislar mavjud.