- Xalq xo’jaligida turli sanoatlar tayyor mahsulotining salmog’i ortib borishi va yuqori gidravlik qarshilikka ega cho’kmalarning turi, miqdorining ko’payishi, filtrlar ish unumdorligini oshirishni taqozo etadi. Bu muammoni hal etish uchun filtrlarning filtrlash yuzasi va jarayon tezligini oshirish yo’llari bilan erishish maqsadga muvofikdir. Hozirgi kunda barabanli vakuum - filtrlarning yuzasi 140 m 2 , disklilarniki 300 m 2 , lentali filtrlarniki 25 m 2 gacha yetkazilgan. Suspenziyalar ajratishda optimal sharoitlarni yaratish uchun konstruktiv, texnologik va fizik - kimyoviy usullardan foydalaniladi.
Filtrlash jarayoni bosimlar farqi yoki markazdan qochma kuchlar maydoni ta’sirida amalga oshiriladi. Filtrlash intensivligi suspenziya sifati, ya’ni dispers faza cho’kmasi qarshiligining miqdoriga, karton, shilimshiq va kolloid moddalar bor-yo’qligiga bog’likdir. Turli jimsli sistemalarni ajratish paytida filtr konstruktsiyasi yoki filtrlovchi sentrifuga, filtr to’siq va filtrlash rejimlarini tanlash zarurati tug’iladi. Kimyo, oziq - ovqat va boshqa sanoatlarda cho’kma hosil qilish yo’li bilan filtrlash keng tarqalgan. - Filtrlash jarayoni bosimlar farqi yoki markazdan qochma kuchlar maydoni ta’sirida amalga oshiriladi. Filtrlash intensivligi suspenziya sifati, ya’ni dispers faza cho’kmasi qarshiligining miqdoriga, karton, shilimshiq va kolloid moddalar bor-yo’qligiga bog’likdir. Turli jimsli sistemalarni ajratish paytida filtr konstruktsiyasi yoki filtrlovchi sentrifuga, filtr to’siq va filtrlash rejimlarini tanlash zarurati tug’iladi. Kimyo, oziq - ovqat va boshqa sanoatlarda cho’kma hosil qilish yo’li bilan filtrlash keng tarqalgan.
Umumiy tushunchalar Turli jimsli sistemalarni govak filtr to’siqlar yordamida fazalarga ajratish jarayoniga filtrlash deyiladi. Filtr to’siqlar aralashmaning qattiq (dispers) fazasini ushlab qoladi, suyuq (dispersion) fazasini o’tkazib yuborish qobiliyatiga ega. Filtr to’siqlar yoki bundan buyon filtrlar sifatida govakli materiallar qo’llaniladi (masalan, to’r pardalar, karton, gazlamalar, sochiluvchan materiallar, shag’al, kum, govak polimer materiallar, keramika, metallokeramika va boshqalar). - Umumiy tushunchalar Turli jimsli sistemalarni govak filtr to’siqlar yordamida fazalarga ajratish jarayoniga filtrlash deyiladi. Filtr to’siqlar aralashmaning qattiq (dispers) fazasini ushlab qoladi, suyuq (dispersion) fazasini o’tkazib yuborish qobiliyatiga ega. Filtr to’siqlar yoki bundan buyon filtrlar sifatida govakli materiallar qo’llaniladi (masalan, to’r pardalar, karton, gazlamalar, sochiluvchan materiallar, shag’al, kum, govak polimer materiallar, keramika, metallokeramika va boshqalar).
Konstruktiv guruh usullariga kuyidagilar kiradi: filtrlash jarayonini avtomatlashtirish; reversiv (cho’kma qalinligi kam bo’lganda), dinamik (cho’kma uzluksiz yuvilib turiladigan hollarda), turli tarkibli (silindrik yuzalarda egrilik radiusi kichik cho’kma qatlamlari hosil bo’lganda) va tebranma filtrlash. Texnologik guruh usullariga quyidagilar kiradi: cho’kma qatlami, bosimlar farqi, suspenziya kontsentratsiyalarining optimal qiymatlarini, hamda uning tarkibidagi qattiq zarrachalarni oldingan mayin va dag’al dispers fraktsiyalarga dastlabki klassifikatsiyalash. Fizik kimyoviy guruh usullariga ega kuyidagilar kiradi: cho’kma solishtirma qarshiligini kamaytirish maqsadida suspenziyaga fizik - kimyoviy ta’sir etish. - Konstruktiv guruh usullariga kuyidagilar kiradi: filtrlash jarayonini avtomatlashtirish; reversiv (cho’kma qalinligi kam bo’lganda), dinamik (cho’kma uzluksiz yuvilib turiladigan hollarda), turli tarkibli (silindrik yuzalarda egrilik radiusi kichik cho’kma qatlamlari hosil bo’lganda) va tebranma filtrlash. Texnologik guruh usullariga quyidagilar kiradi: cho’kma qatlami, bosimlar farqi, suspenziya kontsentratsiyalarining optimal qiymatlarini, hamda uning tarkibidagi qattiq zarrachalarni oldingan mayin va dag’al dispers fraktsiyalarga dastlabki klassifikatsiyalash. Fizik kimyoviy guruh usullariga ega kuyidagilar kiradi: cho’kma solishtirma qarshiligini kamaytirish maqsadida suspenziyaga fizik - kimyoviy ta’sir etish.
Ushbu tadbirlarni suspenziya olish jarayonida yoki undan keyin ham o’tkazish mumkin. Birinchi holatda suspenziya hosil qilishda tegishli sharoitlarni (temperatura, kontsentratsiya va boshqalar) amalga oshirish maqsadida qattiq zarrachalar o’lchamini kattalashtirish, kristallik zarrachalar (atorf zarrachalar o’rniga) olish imkoniyati va kolloid, yopishqoq aralashma hosil bo’lish oldini olish mumkin. Natijada ayrim suspenziya cho’kmalarining solishtirma qarshiligi 10 va undan ortiq marta pasaytirilishi mumkin. Ikkinchi holatda, ya’ni suspenziyaga agregirlovchi yoki qo’shimcha moddalar qo’shish, suspenziya solishtirma qarshiligini keskin kamayishga olib keladi. - Ushbu tadbirlarni suspenziya olish jarayonida yoki undan keyin ham o’tkazish mumkin. Birinchi holatda suspenziya hosil qilishda tegishli sharoitlarni (temperatura, kontsentratsiya va boshqalar) amalga oshirish maqsadida qattiq zarrachalar o’lchamini kattalashtirish, kristallik zarrachalar (atorf zarrachalar o’rniga) olish imkoniyati va kolloid, yopishqoq aralashma hosil bo’lish oldini olish mumkin. Natijada ayrim suspenziya cho’kmalarining solishtirma qarshiligi 10 va undan ortiq marta pasaytirilishi mumkin. Ikkinchi holatda, ya’ni suspenziyaga agregirlovchi yoki qo’shimcha moddalar qo’shish, suspenziya solishtirma qarshiligini keskin kamayishga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
