Fiskal institut mulkiy va ekologik soliqlar fanidan

Auktsion Konvertlari Teoremasi
Auktsion konvertlari teoremasi kim oshdi savdosida paydo bo'lishi kutilayotgan ba'zi ehtimollarni belgilaydi.
Etalon model
Auksion uchun benchmark model, McAfee va McMillan tomonidan belgilangan (1987) quyidagicha.
Barcha ishtirokchilar xavf-xatarsiz.
Har bir talabgor biron bir ehtimollik taqsimotidan mustaqil ravishda olingan mahsulot uchun (deyarli har doim) shaxsiy bahoga ega.
Ishtirokchilar nosimmetrik ma'lumotlarga ega.
To'lov faqat tender bir vazifasi sifatida taqdim etiladi.
Optimal Auktsionlar
Xaridor nuqtai nazaridan kim oshdi savdosi
Vahiy printsipi oddiy, ammo kuchli tushunchadir.
1979 yilda Riley va Samuelson (1981) barcha xaridorlarga va shuning uchun sotuvchiga tegishli bo'lgan umumiy daromad ekvivalentligi teoremasini isbotladi.Ularning asosiy qiziqishi xaridorlar uchun qaysi kim oshdi savdosi qoidasi yaxshiroq bo'lishini aniqlash edi. A qoida bo'lishi mumkin, misol uchun, barcha xaridorlari nonrefundable taklif to'lash, deb. (Bunday auktsionlar on-line tarzda o'tkaziladi.). Ekvivalentlik teoremasi shuni ko'rsatadiki, etalon modelning to'rtta asosiy taxminlarini qondiradigan har qanday ajratish mexanizmi yoki kim oshdi savdosi sotuvchi uchun bir xil kutilgan daromadga olib keladi. (Xaridor i qiymati bilan v shuningdek, barcha auksionlarda bir xil "to'lov" yoki "xaridor profitsiti" mavjud). Konvert usulida ishtirokchilarning o‘zlari kim qancha taklif qilayotgani haqida ma'lumotga ega bo‘lmagan. Natijada ular bir-birini tanimaydi, bir-biri berayotgan narxlarni bilmaydi va kelishib olish qiyin. Shu sabab ishtirokchilar o‘zlari to‘lashi mumkin bo‘lgan eng katta narxni taklif qilishi mumkin.
Ammo bunda ham qatnashchi o‘zining xohishini to‘la ifoda qilmasligi mumkin. Agar siz 1000 so‘m taklif qilmoqchi bo‘lsangiz ham, qolganlar 200 yoki 300 so‘m baholashi mumkin degan o‘y bilan, o‘zingizga qimmat baholayotganday tuyulasiz va kam narx taklif qilasiz. Natijada siz 200 so‘m deb yozasiz va 210 so‘m taklif qilgan odamga mulk o‘tib ketadi. Keyin siz mulkni qaytadan 300 so‘mga sotib olasiz. Chunki bu narx sizga baribir qulay. Bu esa yomon auksion hisoblanadi.
Bundan tashqari, ikkinchi narx auksionlari ham bor. Masalan, Rossiyadagi “Signal Invest” degan korxonani shu usulda sotishgan. Hamma qatnashchilar sirli ravishda o‘zlari taklif qilgan narxni beradi, eng baland narx taklif qilgan odamga mulk o‘tadi, lekin ikkinchi eng baland taklif qilingan narxda. Shunda sizda asl bermoqchi bo‘lgan narxingizni berkitishga rag‘bat qolmaydi. Siz 1000 so‘m deb konvertga yozganingiz bilan, ikkinchi eng katta narx 800 so‘m bo‘lsa, shuncha mablag‘ to‘laysiz.
Ikkinchi narx metodi Sharqiy Yevropaning ko‘p mamlakatlarida ishlagan va mulklar ancha qimmatga sotilgan. Shu ko‘rinishdagi auksionlar o‘tkazish biz uchun ham foydali bo‘ladi.
Auksionlar nazariyasi – yetarlicha murakkab fan. Shu sababli sotilayotgan korxonaning o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib, alohida auksion dizayni qilinishi kerak, xuddi kimgadir moslab kostyum tikkandek. Bitta qolip hammasiga o‘tadi degani emas”.
Eslatib o‘tamiz, O‘zbekistonda 2021–2025 yillar oralig‘ida davlat ishtirokidagi korxonalar soni 75 foizga qisqartirilishi e'lon qilingan.