Fizika fakulteti

O'ZBEKIATAN RESPUBLIKASI JOQARI HÁM ORTA ARNAWLI BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI

BERDAQ ATINDAGI QARAQALPAQSTAN MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI

FIZIKA FAKULTETI

ELEKTR TEXNIKA,ELEKTR MEXANIKA HÁM ELEKTR TEXNALOGIYA QANIGELIGI 2-A Kudaybergenov Juginisdiń

ELEKTR MEXANIK SISTEMALARDIŃ APPARATLAR ELEMENT HÁM ÓZGERTKISH MEXANIKASI

Páninen

Óz betinshe jumisi

Orinlaǵan: Kudaybergenov J

Qabillaǵan:Allanazarova.P

NÓKIS 2020-2021

Tusindirme:

Túsindirmeli jazıw : 39 b., 9 súwret, 1 keste, 11 derekler.

Izertlew ob'ekti yarım ótkeriwshi materialları.

Jumıstıń maqseti – yarım ótkezgish materiallarınıń tiykarǵı qásiyetleri haqqındaǵı bilimlerdi tákirarlaw hám bekkemlew, mashqalanı sheshiwde alınǵan bilimlerdi ámelde qóllaw.

Yarım ótkezgish materialları elektrotexnika salasında keń qollanıladı, buǵan baylanıslı ayrıqshalıqlardı tereń úyreniw kútilip atır.

Tayansh sózler: yarım ótkezgish, yarım ótkezgish birikpeleri, galvanomagnitik hádiyseler, Xoll effekti, tasıwshınıń jıldamlıǵı, zaryad.

Joba:

1 Yarım ótkezgish materiallarında GALVANOMAGNETIK Fenomenaning mánisi

1. 1 Galvanomagnit hádiyselerdiń xarakteristikası

1. 2 Hall effektleri, Ettingshausen hám Nernst

2 YARIM O'LGICHNIŃ AIIIVV TURI

2. 1 Tálim usılları. Dúzilisi hám ximiyalıq baylanısı

2. 2 Baylanıslardı alıw

2. 3 Fizikalıq-ximiyalıq hám elektr qásiyetleri

2. 4 Nopokliklar hám dúzılıw kemshilikleri

2. 5 Radiatsion rekombinatsiya

2. 6 Quramına qaray ayrıqshalıqlardıń ózgeriwi qatnası

2. 7 Izoperiodik geterostrukturalar

2. 8 AIIIBV birikpelerin qóllaw

2. 9 Galliy arsenidi GaAs

2. 10 Galliy fosfidi

Yarım ótkezgishlerde zaryadlaytuǵın tasıwshılardıń 3 mobilligi

3. 1 Mobillik ne?

3. 2 Zaryad tasıwshılar jıldamlıǵınıń birpara qásiyetleri

3. 3 Zaryadlaytuǵın tasıwshısı jıldamlıǵın ólshew

3. 3. 1 Zalni ámeldegi usılı

3. 3. 2 Geometriyalıq magnetoresistor usılı

KIRISH

Yarım ótkezgishlerge bólekan ózgeshelikleri ótkeriwshilernikiga, bólekan dielektriklarning qásiyetlerine uqsas materiallar kiredi. Bularǵa elektron ótkezgishlikke iye bolǵan kóplegen zatlar kiredi.

Yarım ótkezgishlerdiń tiykarǵı ayrıqshalıqı sonda, olar hár qıylı sırtqı tásirinler tásirinde (temperatura ózgeriwi, elektr yamasa magnit maydanlardıń qollanılıwı hám basqalar ) óz qásiyetlerin ózgertiw qábileti bolıp tabıladı. Yarım ótkezgishlerdiń ózgeshelikleri qospalar quramına júdá baylanıslı. Nopoklik kiritiliwi menen tekǵana ótkezgishliktiń ma`nisi, bálki onıń temperaturaǵa baylanıslılıǵı da ózgeredi.

Yarım ótkezgishlerde elektr tokı zaryad tasıwshısı jılısıwı menen baylanıslı. Yarım ótkezgishlerde zaryad tasıwshılardıń kórinisi ximiyalıq chastota hám temperatura menen belgilenedi.

Yarım ótkezgish materiallarına elektron yarım ótkezgishler, yarım ótkezgishli ximiyalıq birikpeler hám qattı eritpeler kiredi. Yarım ótkezgishlerdiń elektr ózgeshelikleri tarmaqlı dúzilisi hám nopoklik quramına qaray belgilenedi.

Tolıq noldan basqa hár qanday temperaturada ıssılıq qozǵalıwı sebepli yarım ótkezgishde erkin elektronlar hám tesikler payda boladı. Biraq, áwlad procesi menen keri process, álbette, júz boladı – zaryad tasıwshılardıń rekombinatsiyasi. Rekombinatsiyaning tiykarǵı xarakteristikası ómir boyı.

Yarım ótkezgishli elektronika ushın tiykarǵı material kremniy bolıp tabıladı. Yarım ótkezgishli apparatlar hám mikroelektronik apparatlardı islep shıǵarıw ushın monokristalli hám polikristalli materiallar isletiledi.

1 Yarım ótkezgish materiallarında GALVANOMAGNETIK Fenomenaning mánisi