Fizika fanidan laboratoriya ishlari

Laboratoriya ishi
Maydonli tranzistorni kalit sifatida qo’llash 
 
■ 
Tajriba maqsadi 
Past chastotali elektron qurilmalarda normal yopiq holdagi qarshiligini o’lchash. Normal 
ochiq holdagi tranzistor qarshiligini aniqlash 
Bоshlang’ich ma’lumotlar 
Maydon effekti - elektr maydonining zaryad tashuvchilarga ta’sir ko’rsatish hodisasidir. Bu 
hodisadan maydonli tranzistorlarda (ing.FET) foydalaniladi. Bipolyar tranzistorlardan 
farqli, maydonli tranzistorlarda faqat bir turdagi zaryad tashuvchilardan foydalaniladi va 
shuning uchun ular unipolyar tranzistorlar deb ataladi. Maydonli tranzistorlarning afzalligi 
shundaki, tokni zaryad tashuvchilarsiz (faqat maydon bilan) bosqarish mumkinligidir. 
NPN yoki PNP bipolyar tranzistorlardan farqli ravishda, maydonli tranzistorlardagi 
boshqaruv tok bilan emas, balki kuchlanish bilan amalga oshiriladi. Boshqaruv elektrodi 
zatvor–Z (G-gate) elektr maydonini hosil qiluvchi kodensator kabi ishlaydi va elektr 
maydoni bilan zaryad tashuvchilar manbai S-stokdan kirib kelayotgan zaryad 
tashuvchilarni I –istokning chiqishiga o’tishini o’tish yo’lagi qarshiligini kamaytirib 
ruxsat beradi yoki o’tish yo’lagi qarshiligini oshirib taqiqlaydi. Shuning uchun kirish (Z-
zatvor) qarshiligi juda katta bo’ladi. 
Shunday qilib maydonli tranzistor xuddi yarim o’tkazgichli qarshilik kabi ishlaydi. Z-
zatvorga kuchlanish qo’yilganda o’tkazuvchanlik yoki qarshilik o’zgaradi. 
Bu tajriba birinchi navbatda statik holatda, zatvor va istok potensial ostida, U
z
=0 V 
bo’lgan holda, R
IS
kanal qarshiligini aniqlaydi. Suning uchun bu qarshilik normal ochiq 
kanal qarshiligi deb yuritiladi.
Tajribaning ikkinchi qismida, kirish signali sifatida past chastotali o’zgaruvchan 
kuchlanish bo’lganda, chiqish signali amplitudasining U
ZI
zatvor kuchlanishiga 
bog’liqligi o’rganiladi. Bunda signal butunlay to’silmagan faqat sezilarli ravishda 
so’ndiriladi. So’nish koeffitsiyenti esa quyidagicha aniqlanadi: 
Asboblar 
1 Rastrli uyali panel DIN A4 ............ 576 74 
1 10 dona ulash uyalari .................... 501 48 
1 Maydonli tranzzistor BF 244 (FET) 578 77 
1- zanjir chizmasi 

---

1 Rezistor 10 kQ, 0.5 W ................... 577 56 
1 Rezistor 47 kQ, 0.5 W ................... 577 64 
1 Potensiometer 1 kQ, 1 W .............. 577 92 
1 Funksional generator S 12 ............. 522 621 
1 DC ta’minlash manbai 0...+/- 15 V 521 45 
1 Analogli Multimeter LD 20 ........... 531 120 
1. Ikki kanalli ossillograf 303 ........... 575 211 
1. Ekranlangan kabellar BNC/4 mm. 575 24 
3 Qizil va ko’k kabellar jufti,50 sm, . 501 45 
1. Qora rangli kabellar jufti, 50 sm, .. 501 451 
R
V
(= 10kQ) qarshilikdagi U
ZS
va U
ZI
kuchlanishni aniqlang