Fizika texnika fakulteti

Tashxis qo‘yishda qo’laniladigan radionuklidlar
Tibbiy diagnostikaning (tashxislash) asosiy masalasi bu inson ichki a’zolari strukturasini o‘rganishdan (vizualizatsiyalashdan) iborat. Nurli tibbiyot tashxis qo‘yish metodini 3 ta guruhga bo’ish mumkin:
• Rentgenografiya, kompyuterli rentgen tomografiyasi;
• Magnit-rezonansli tomografiya (yadromagnit rezonansli tomografiya);
• Tashxis qo‘yish uchun radionuklidlardan foydalanish;
• Emission tomografiya.
Radionuklidlar tibbiyotning turli sohalarida diagnostik (tashxislash) tadqiqotlar o‘tkazish uchun keng foydalaniladi. Umumiy holda tibbiyotda radionuklidlar ikki yo‘nalishda, ya’ni diagnostika va davolashda qo’laniladi. Diagnostik tibbiyotda radionuklidlar turli tahlillar uchun foydalanilmoqda, ya’ni qalqonsimon bezning funksiyasini tadqiq qilishda, qon hajmini aniqlashda, buyrak va jigar funksiyalarini tadqiq qilishda, В vitaminining inson organizmda hazm bo’ishini o ‘rganishda, ichaklarda yogiaming shimilishining buzilishini tekshirishda, temir almashinuvini o‘rganishda, yurak-tomir tizimining hajmini aniqlashda, jigar funksiyasini o‘rganishda va h.k. Hozirgi vaqtda keng qo’lanilayotgan ko‘pchilik radionuklidlar siklotron va yadro reaktorlarida ishlab chiqilgan. Shu bilan bir vaqtda radionuklidlar ishlab chiqarishning o‘sishi elektron tezlatkichlarda ham kuzatilmoqda. Tibbiyotda qo‘laniladigan radionuklidlami ularning xususiyatlari bo‘yicha shartli ravishda sinflarga bo’dik.
Tashxis qo‘yishda (diagnostikada) qo‘llaniladiganlami ikkiga, ya’ni v⁺ - nurlatgichlar va g-nurlatgichlar. Bunday maqsadlarda qo’laniladigan radionuklidlar axborot tashuvchi radionuklidlar bo‘lib xizmat qiladi. Beta-nurlatgichlarning yarim yemirilish davri daqiqalardan bir necha soatgacha. Bunday radionuklidlar pozitron-emission tomografiyada (PET) qo’llaniladi.

II. BOB. POZITRON-EMISSION TOMOGRAFIYA HAMDA YADRO MAGNIT REZONANSI

Tibbiyot fani texnikasining rivojlanishi hamma vaqt fizika fanining rivojlanishi'bilan chambarchas bogiiq bo’ib kelgan. Fizika fanidagi kashfiyotlar m aium vaqt o‘tgandan keyin tibbiyotga maium bir tashxis qo‘yish yoki davolash usullari sifatida kirib kelgan. Bunga misol qilib oddiy inson qon bosimini o’chash, ultratovush tashxis usuli, radio’zotoplar usullari va boshqalarni keltirish mumkin.