Fizika,2 qism 20

Yorug‘likning  kîrpuskular-to‘lqin  duàlizmi.  Shundày  qilib,

yorug‘likdà  go‘yoki  bir-birini  inkîr  etuvchi  ikkità:  to‘lqin  và

kîrpuskular tàbiàtning uyg‘unligi nàmîyon bo‘ldi. Ayni paytda,

ulàr  bir-birini  to‘ldirib,  yorug‘lik  bilàn  bîg‘liq  bo‘lgàn  bàrchà

jàràyonlàrni  tushuntirib  bårà  îldi.

Shuni  tà’kidlàsh  lîzimki,  fîtînning  enårgiyasi  E  =  hn  và

impulsi 

n

l

=

=

h

h

c

P

  uchun  yozilgàn  ifîdàlàr yorug‘likning

24-§.

---

94

kîrpuskular  õàràktåristikàlàri  –  enårgiya  và  impulsni,  yorug‘-

likning  to‘lqin  xarakteristikalari  –  chàstîtà  và  to‘lqin  uzunligi

bilàn  bîg‘làydi.  Shu  sababli,  yorug‘likning  tàbiàti  hàqidàgi  hàr

ikkàlà  nàzàriyani  bir-birigà  qàràmà-qàrshi  qo‘yish  emàs,  bàlki

bir-birini to‘ldiruvchi nàzàriyalàr sifàtidà qàràsh jîizdir. Ulàrning

hàr biri mà’lum shàrîitdà o‘zlàrini nàmîyon qilishàdi. Ìàsàlàn,

to‘lqin  uzunligi  kàttà  và  dåmàk,  enårgiyasi  kichik  bo‘lsà,

yorug‘likning to‘lqin tàbiàti nàmîyon bo‘làdi. Àksinchà, to‘lqin

uzunligi kichik và dåmàk, fîtînning enårgiyasi và impulsi kàttà

bo‘lsà,  yorug‘likning  kîrpuskular  tàbiàti  yaqqîl  nàmîyon  bo‘-

làdi. Shundày qilib, yorug‘lik màtåriyaning muràkkàb shàkli bo‘lib,

u ikki õil: hàm kîrpuskular, hàm to‘lqin tàbiàtigà egàdir. Bungà