Fizikadan praktikum
deyiladi. Amplitudasi eng katta 1
Download 104 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Asbobning tavsifl va 0‘lchash metodikasi
- Ishni bajarish tartibi
- Mustaqil tayyorlanish uchun savollar
- 160 PRINT USING «.»;L1(I),L2(I),DL(I),V(I),DV(I) 165 N EXT I
- Ushbu hisoblashlar «EXCEL» dasturida quyidagicha bajariladi
- II Q IS M . MOLEKULAR FIZIKA 1-laboratoriya ishi. H A V O N IN G ICH K I IS H Q A L A N IS H
deyiladi. Amplitudasi eng katta 1.9.2- гаып - 90 - qiymatga ega bo‘ladigan nuqtalar dafngliklar deyiladi. Ikki qo‘shni d o bnglik yoki tugunlar orasidagi masofa turg‘un to ‘lqin uzunligi deyilib, u tovush to ‘lqin uzunligining yarmiga teng bo‘ladi: л..= A/2. Bizning tajriba sharoitida b o ‘lganidek, agar to ‘lqin zichligi k ich ik b o 'lg a n m u h itd a n zich lig i k a tta b o ‘lgan m u h itg a tushayotgan bo ‘lsa, qaytish chegarasida to ‘lqin tuguni joylashadi. Birinchi d o ‘n g lik to ‘siqdan l/4 m a s o fa d a b o ‘ladi ( 1.9.3- rasm). Turg‘un to 'lq in yordamida tovushning to ‘lqin uzunligini va uning m uhit ichida tarqalish tezligini (1.9.3) tenglam adan aniq lash mumkin. Buning uchun generatordan olingan tebranishlar chastotasi va tajriba vaqtida topilgan л г ni (1.9.3) ga qo‘yish lozim: 3 = A - v = 2AT -v. (1.9.5) M a’lumki, to'lqin jarayon deganda, tebranishlarning elastik muhitda tarqalishi tushuniladi. Elastik muhitga moddaning uchala holati, ya’ni qattiq, suyuq va gaz holatlari m a’lum darajada m i- sol b o ‘la oladi. M oddaning gaz holatida tebranishlar b o ‘ylama to ‘lqinlar sifatida tarqaladi. Tovush to ‘lqinlari shular jum lasi- dandir. Tovush to ‘lqinlari spektrida tebranishlar chastotasiga qarab, quyidagi to ‘lqinlam i farqlash mumkin: 1. Jnfratovushlar 0 < v < 20 Hz. 2. Oddiy tovushlar 2 T 0 1 < v < 2 104 Hz. 3. Ultratovushlar 2T04 < v < 2T09 Hz. 4 Gipertovushlar 109 < -v < 1 0 13Hz. Odam ning eshitish a ’zosida chastotasi 20 Hz - 2 • Ю4 Hz oraliqdagi tebranishlar tovush sezgisini hosil qiladi. v tovush to'lqini chastotasi, A to ‘lqin uzunligi va 3 to'lqin tarqalish tezligi bir-biri bilan quyidagicha bog'langan: S = A - v . ( 1 . 9 . 6 ) Tovushning tezligini aniqlash uchun tovushning chastotasi va shu chastotaga mos to‘lqin uzunligi olchansa kifoya. Tovushning to ‘lqin uzunligini oMchash uchun akustik rezonans hodisalaridan foydalanish mum kin. Aytaylik, bir uchi berk, ikkinchi uchi ochiq shisha nay berilgan bo'lsin (1.9.4- rasm). V / к л M \ у • ' 41 v . - S r - ’ - 1.9.4- rasm. Agar bu nayning ochiq uchiga tovush manbayini keltirib, uning ichiga tovush to'lqinlari tarqatilsa, naydagi havo ustuni ham tovush chastotasiga mos chastotada tebrana boshlaydi. Natijada, tovush chastotasiga havo ustuni tebranishining xususiy chastotasi mos kelganda, rezonans hodisasini kuzatish mumkin. Havo ustuni tebranishining n xususiy chastotasi havo ustuni uzunligi L va tovushning havoda tarqalish tezligi и orqali aniqlanadi. Havo ustuni tebranishlarining xususiy chastotasi quyidagi formula yordamida hisoblanadi: v = 9 n / 4 ( L + 0,8R). (1.9.7) Bunda: n = /, 3, 5 .... L — havo ustunining uzunligi; R — havo ustunining radiusi (nayning radiusi). Agar L > R bo‘lsa, u holda (1.9.7 ) ifodani quyidagicha ko‘ri- nishda yozish mumkin: и n = ( 3 / 4 L ) - n . (1.9.8) Havo ustuni uzunligida, (aniqrog‘i, L + 0,8R uzunlikda) rezonans hodisasi yuz bergan paytda bu uzunlikda to ‘lqin uzun- ligining toq sondagi chorak qismi joylashadi, ya’ni п ( л /4 ) =L + 0,8R- (1-9.9) U holda tovush tebranishlari chastotasining berilgan qiyma- tida havo ustuni uzunligi ning bir tekisda o ‘zgarishi bilan rezo nans hodisasini kuzatish mumkin. Rezonans hodisasi kuzatila- yotgan paytdagi havo ustunlari uzunliklarining eng kichik farqi (ayirmasi) to ‘Iqin uzunligining yarmiga teng b o ‘ladi. Xuddi shu hodisadan tovush tebranishlarining to ‘lqin uzunligini o'lchashda foydalaniladi. Ya’ni, ( 1.9.9 ) ni л ga nisbatan yechamiz: a = 4(L + 0,8R)/n. (1.9.10) Asbobning tavsifl va 0‘lchash metodikasi TG tovush generatorining klemmalariga T telefon simlari ulangan. T telefon esa A shisha nayning ochiq uchiga 1.9.5- rasmda ko‘isatilgandek shtativ yordamida o ‘matiladi. 1.9.5 - rasm. - 9 3 - A nayning ostki asosi rezina naycha yordamida suv quyiladi- gan Tidish bilan tutashtiriladi. В idishni yuqoriga ko‘tarish yoki pastga tushirish bilan A shisha naydagi havo ustuni balandligini o ‘zgartirish mumkin. TG tovush generatori tovush chastotasidagi elektrom agnit tebranishlarni hosil qiladi. T telefon esa uni mexanikaviy tebranishlarga ayiantiradi. T telefon m em branasi- dan tarqalayotgan tovush to ‘lqini va A shisha nay ichidagi suv sirtidan qaytgan to 'lq in suv ustidagi havo u stu n id a in ter- ferensiyalanadi. Agar shu havo ustunida to‘lqin uzunligining toq sondagi chorak qismi joylashsa, suvning sirtida turg‘un to'lqin hamda silindrik shisha nayning ochiq uchidi do‘nglik hosil bo‘ladi. Bu paytda shisha nay ichidagi havo ustuni intensiv tebranadi, ya’ni intensiv tovush chiqaradi. Shisha naydagi suyuqlik ustuni yana ham o ‘zgartirilsa, tovush susayadi va bu o ‘zgartirish davom ettirilsa, suyuqlik sathi yarim to'lqin uzunligiga teng masofaga siljiganda tovush yana kuchayib, maksimum qiymatga erishadi. Bu holda ham havo ustunida yana to'lqin uzunligining toq sondagi chorak qismi joylashadi. Tovush manbayining chastotasini bilgan holda va ikkita ketma-ket m ak- sim um lar (tovush kuchayishlari) orasini, y a ’ni Я /2 yarim to 'lq in uzunligini o'lchagan holda tovushning havoda tarqalish tezligini hisoblash m um kin. Ishni bajarish tartibi 1. 1.9.5- rasmdagi qurilmani yig‘ing. 2. В idishga suv quyib, uni yuqoriga ko‘tarish yordamida shisha naydagi suyuqlik ustunining balandligini o'zgartiring. 3. (TG ) tovush generatori yordam ida v = 300 Hz chastotali tovush tebranishlari hosil qilinadi. 4. A idishdagi suyuqlik ustunini o ‘zgartirish bilan Z^birinchi maksimum (tovush kuchaygan joy) aniqlanadi va yana suyuqlik ustunini o ‘zgartira borib, L2ikkinchi maksimum aniqlanadi. 5. So'ngra L2- Lj= A L — Я/2 hisoblanadi. 6. Shundan keyin 3 = 2AL ■ v formula yordamida 3 ning qiymati hisoblanadi. (1.9.8) formula yordamida havo ustuni teb- ranishlarining xususiy chastotasi n topiladi. 7. Tovush chastotasini 400 Hz, 500 Hz, 600 Hz ga o'zgartirib, har bir hoi uchun 4, 5, 6- bandlarda aytilgan ishlar bajariladi. 8. Har bir tajriba kamida 5 marta takrorlanadi. 9. 0 ‘lchash va hisobiash natijalari 1.9.1 - jadvalga yoziladi. Mustaqil tayyorlanish uchun savollar 1. Turg'un to'lqinning ikkita tuguni orasidagi nuqtalar qan day fazada tebranadi? 2. Tovush qattiq jismlarda qanday tarqaladi? 3. Nima uchun tovushning havoda tarqalish tezligi havoning haroratiga bog'liq b o ‘ladi? 1.9.1- j a d v a I № »•. (Hz) L j ( m) L2 (m) A L (m) & (m/sek) A 3 (ш/sek) £=(Д.9 /!) )■ 100% 1. 2. 3. 4. 5. O'rtacha Hisobiash algoritmi L.aboratoriya ishi bajarilganda o ‘tkazilgan tajribalardan to'lqinning ikkita qavariq (m aksim um )lari yoki ikkita botiqlik (m inum im )lari orasidagi m asofaning (I) qiym atlari aniqlanadi va quyidagi hisoblashlar bajariladi: Я = 21— form uladan to ‘lqin uzunligi qiymatlari; П 1 n — formuladan to ‘lqin uzunligi qiymatlarining .=] o ‘rtacha arifmetik qiymati; ЛЯ, =|A — A,| — ifodadan hisoblashlarning absolut xatoligi; n АЯ =^Г ла , / п — ifodadan absolut xatolikning o'rtacha qiymati; <=! I , . ( A i l ) iloclndiiii nisbiy xatolik; H а г lom uiladan xona haroratidagi tovushning tarqa- 1 1 sSi livligi qiymatlari; П 9 = £-9, ln ~ ifodadan tezlik qiymatlarining o‘rtacha arifme- /=i tik qiymati; A9t = |.9 - 5 , | — ifodadan hisoblashlam ing absolut xatoligi; П A 9 = T A , 9 , / n — ifodadan absolut xatolikning o'rtacha qiymati; j=i Eg = (AS 19) — ifodadan nisbiy xatolik topiladi. Hisoblash dasturi 10 REM Tovush to ‘lqinining havoda tarqalish tezligini, toMqin uzunligini va havo ustunining xususiy tebranish chasto- tasini turg‘un toMqin usuli bilan aniqlash. 20 REM № — tajribalar soni, LI ,L2 — tovush kuchayishlari orasidagi masofa В — chastota. 25 IN P U T N , В 30 FOR 1=1 TO N 35 IN P U T LI (I),L2(I) 40 D L(I)=L1 (I)-L 2(I) 45 V (I)=2*DL(I)*B 50 V =V +V (I) 40 N EX T T 45 V 1= V /N 55 FOR 1=1 TO N 60 D V (I)=A B S(V (I)-V 1) 70 D V = D V + D V (I) 80 N EX T I 90 D V 1=D V /N 100 EV=100*DV1/V1 110 PR IN T «Tovush to ‘lqinining havoda tarqalish tezligini. t o ‘lq in u z u n lig in i va havo u s tu n in in g xususiy te b ra n ish chastotasini turg‘un toMqin usuli bilan aniqlash». 130 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 140 PR IN T «Tajribalar soni N =»:N ,»C hastota V=»;B 145 PRINT «------------------------------------------------------------ » 150 PRIN T «I «;» LI (I)»;» L2(I) «;» DL(I)»;» V(I) «,» DV(I)« i 55 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 156 FOR 1=1 TO N 158 PR IN T I; 160 PRINT USING «####.####»;L1(I),L2(I),DL(I),V(I),DV(I) 165 N EXT I 170 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 180 P R I N T « T e z lik V I =»;V 1 " ,» A b so lu t x a to DV1 =»;D V l,»N isbiy xato EV=»;EV 190 EN D Ushbu hisoblashlar «EXCEL» dasturida quyidagicha bajariladi: A В С D E F LI LI D L V DV 1. =A B S(B 2-C 2) =2*D2*B =ABS(VY-E2) 2. 3_ Bunda: В — chastot; L I, L2 — tovush kuchayishlari orasidagi masofa; VY — tezlikrring o ‘rtachasi. II Q IS M . MOLEKULAR FIZIKA 1-laboratoriya ishi. H A V O N IN G ICH K I IS H Q A L A N IS H K O E F F IT S IY E N T IN I VA M O L E K U L A L A R N IN G 0 ‘ RTACHA E R K IN Y U G U R IS H Y O ‘L IN I A N IQ L A S H Kcrakli asbob va materiallar: 1. Shtativ o ‘m atilgan maxsus qurilma. 2. Sekundomer. 3. Darajalangan shisha stakan. 4. Daraja- lanmagan shisha stakan. 5. Tarozi. 6. Termometr. 7. Barometr. Ishning maqsadi. Maxsus qurilma va usul asosida havo moleku- lalarining erkin yugurish yo‘lini aniqlash. Nazariy qism Molekular-kinetik nazariya sistemaning holatini aniqlaydigan term odinam ik (makroskopik) param etrlar (p — bosim; T — harorat, V — hajm) bilan mikroskopik param etrlar (molekula- ning o ‘lcham i-diam etri, massasi, o'rtacha erkin yugurish yo‘li, tezligi va hokazo) ning o ‘zaro munosabati (bog‘lanishi)ni ko‘rsa- tuvchi analitik ifodani hosil qilishda m uhim rol o‘ynaydi. G az molekulalarining tartibsiz (xaotik) harakatlari va o"za- ro to ‘qnashuvlari tufayli ular birjoydan ikkinchi joyga ko‘chish- da biror kesim yuzi orqali u yoki bu kattalikni (issiqlik o ‘tka- zuvchanlikda — energiyani, ichki ishqalanishda impulsni va dif- fuziya hodisalarida esa — m assani) olib o ‘tadi. U m um an, ko‘chish hodisasi ro ‘y berishi uchun yuqorida aytilgan katta- liklarning qiym atlari tekshirilayotgan fazoning turli joylarida ( q is m la rid a , q a tla m la r id a ) tu r lic h a b o ‘lis h i, y a ’ni bu kattaliklam ing gradiyentlari mavjud b o ‘lishi lozim. Gazlardan iborat sistemadagi biror hajmda harorat muvozana- tining yuzaga kelishi yoki shu fazo (hajm)ning turli qismlaridagi molekulalar konsentratsiyalarining tenglashuvi, ya’ni ikki xil gaz molekulalarining o ‘zaro aralashib bir jinsli muhitga aylanishi, gaz qatlam laridagi turli xil tezliklarning tenglashuvi va hokazo jarayonlaming hammasi molekulalaming uzluksiz o‘zaro to‘qnashuvi va tartibsiz harakatining natijasi bo‘ladi. Bunda quyidagini qayd qilish lozim: molekulalamingtartibsiz harakatidagi tezligi juda katta bo'lisinga qaramay, ularning o ‘zaro to ‘qnashishi va tartibsiz harakati tufayli gaz bosimi taxminan bir atmosfera bo‘lganda ko‘chish hodisalari juda sekin ro‘y berishi tajribalardan m a’lum. Molekulalar tartibsiz harakati davomida biror oraliqni o ‘za- ro to ‘qnashmasdan erkin bosib o ‘tadi. Bu (masofa) oraliq m o- lekulalaming erkin yugurish yo‘lining uzunligi deb ataladi. Uning kattaligi molekulalaming soni nihoyat darajada ko‘p va tartibsiz harakat qilib turganligi tufayli har xil b o la d i va sharoit (p — bosim va T — harorat va hokazo) ga qarab o‘zgarib turishi m um - kin. Shu sababli erkin yugurish yo‘lining qiymati emas, balki uning o ‘rtacha qiymati я haqida gapirish o ‘rinli bo ‘ladi. Xuddi shuningdek, vaqt birligi ichida molekulalaming o ‘rtacha to ‘qna- shishlar soni z haqida m ulohaza yuritish mumkin. Gaz m ole- kulalarining o'zaro ta ’sir jaravonini tavsiflashda o^zaro bog‘liq boMgan z va я kattaliklar muhim rol o ‘ynaydi. G az hajmidagi molekulalam ing ikki A va В nuqta oralig‘ini o'tishdagi to ‘g‘ri chiziqdan iborat bo'Igan masofa molekulaning siniq chiziqdan iborat bo'lgan haqiqiy yo‘lidan bir nec’na m arta kichik bo ‘ladi (2.1.1- rasmga qarang). Rasmdagi ABC va hokazo yo‘nalishlar o ‘zaro ta ’sir tufayli molekula tezligining ham yo‘na!ish jihatdan, ham m iqdor jihatdan o ‘zgarishini ko'rsatadi. Molekulalar bir-biriga urilganda ularning markazlari yaqin- lashishi mumkin bo ‘lgan minimal a masofa molekulaning effek- tiv diametri deb ataladi, u, um um an olganda to ‘qnashuvchi molekulalaming to ‘liq energiyasiga, harakatdagi molekulaning kinetik energiyasiga va, bino- barin, temperaturasiga bog‘- liq bo‘ladi. Kinetik energiya q a n c h a k a tta b o ‘ls a , a shuncha kichik boMadi. A g ar t v a q t o ra s id a m olekulaning o ‘tgan yo ‘li (S t), t o ‘qn ash ish lar soni (Z t) bo‘lsa, u holda o‘rtacha erkin yugurish yo‘li: A ( l i 1)1(7. i) = u / Z ( 2 . 1 . 1 ) I >« • ‘ |; i« 1 1. I >i 11 к 1 .1 n iiiolekulalarning o ‘ rtacha arifmetik tezligi; / imi)1 -\\l2n r; u n ga tcngligi e’tiborga olinsa, birinchi formula (|iiyuljgidia yo/.iladi: = r 2 n ). (2.1.2) IJinida: r — molekulalam ing effektiv radiusi; n — birlik hajm i- dagi molckulalar soni. Agar molekula radiusi o‘miga or/2ifodani ( mi) qo‘ysak, J ning molekulaning effektiv diametri ( a ) va konsentratstiyasi (n) ga bog‘liqIigi quyidagicha b o ‘ladi: Я = 1 cr2 -n) . (2.1.3) (2.1.3) d an k o ‘rinadiki, X ning tajrib ad an aniqlangan qiym atlari m a ’lum b o ‘lganda, crni aniqlash qiyin emas. Lekin bu aniqlangan qiym at taqribiy xarakterga ega, chunki m ole- kular kinetik nazariyaga ko‘ra v , z va boshqa m akropara- m etrlam i aniqlashda ju d a ko ‘p tax m in lar qilingan: m olekula (ato m )n i m u n tazam shar, ikki m olekulaning o ‘zaro to ‘q- nashuvini esa elastik to ‘qnashuvdan iborat deb qaralgan. Aslida esa molekula shar emas, to ‘qnashish elastik bo‘lmaydi. M olekulalar atom yadrolari va elektronlardan tashkil topgan murakkab sistema. M olekulalar bir-biriga yaqin kelganda ( a « 10_10m) o ‘zaro ta ’sir kuchlarining xarakteri ham o ‘zgaradi, itarishish kuchi tortishish kuchiga qaraganda ortib ketadi; na- tijada molekula tezligining yo‘nalishi o ‘zgaradi. Tajribada X ni aniqlash uchun m uhitning ichki ishqalanish koeffitsiyenti (r|) ning m uhitning zichligi (p)ga, molekulaning o ‘rtacha arifmetik tezligi ( j ) ga va erkin yugurish yo‘li (X ) ga bog‘liq bo‘lgan: j] = (1/3) pXiJ (2.1.4) ifodasidan foydalanamiz. (2.1.4) ga p vau ning quyidagi p = p p / R T , v =yj&RT/тгц (2.1.5) qiymatlarini qo‘ysak: т] = {] i 3 Х м Р / Л Г )Я Ч/8 Л Г / ям ( 2 . 1 . 6 ) rnunosabatni hosil qilamiz. Bunda: R — universal gaz doimiysi, ц — molyar massa va T — absolut harorat. (2.1.6) dan r| ni aniqlashda uzunligi / va radiusi r b o ‘lgan kapillar naychadan oqib o ‘tgan gaz hajm ining kapillar nay uch- laridagi zl/?bosim farqiga, shu hajmni oqib o'tish uchun ketgan x vaqtga bog'liq b o ‘lgan Puazeyl formulasidan foydalanamiz: 7] = лг^Арт/ 8v/ • (2.1-7) (2.1.7) formula oqim faqat laminar bo'lgandagina o'rinli bo‘ladi. (2.1.6) m unosabatdan foydalanib, X uchun ushbu ifodani hosil qilamiz: Я = (3?7/ 2p^yjnRrllJi . (2.1.8 ) M olekular kinetik nazariyadan m a’lum bo'lgan p 0— nJcT0 va p = n k T m unosabatlardan foydalanib, molekulalam ing n konsentratsiyasi uchun « = n oP To/PoT ifodani hosil qilib, (2.1.3) formulaga olib borib qo‘ysak, quyidagi ifoda kelib chiqadi: A = (l/ л/2ясг2) ■ (P q T / nQ p T q ) ■ (2.1.9) Bunda: n0 — Loshm idt soni; p (p T0— mos ravishda normal sharoitdagi bosim va harorat. Bu ifodadan molekulaning effektiv diametri: ° = \l(Po T) '( ^2^ «о рТ0Л) (2.1.10) ekanligi kelib chiqadi. Demak, A ni tajriba yo!li bilan aniqlab, (2.1.10) formuladan crni hisoblab topish m um kin ekan. Ushbu ishda ishlatiladigan qurilma 2.1.2- rasmda ko‘rsatilgan zaivairaqqa qarang. 1 -shisha uch tarmoqli taqsimlagich B — havo quritkich ballonchani; К — kapillar ham da M — m anom etm ing chap tirsagi bilan bog‘laydi, 2- shisha uch tarmoqli taqsimlagich esa kapillarning ikkinchi uchini m anom etm ing o ‘ng tirsagi va gaz oMchagich ballon bilan bog‘laydi. M anom etr suyuqligi suvdan yoki spirtdan iborat boMishi mumkin. D gaz oMchagich ballon litihirda darai.ilangan ho'lib, unuan jo 'm rak orqali suyuqlik oqib с1ш].|уо1ц:ии1;| suyuqlik sathining pasayishi orqali oqib o ‘tayotgan gaz li;ijinini amqiash rnumkin. Ishni bajarish tartibi 1. Avvaiiga aspirator Z)distillangan suv bilan to'ldiriladi. 2. Bo‘sh 3- idish jo'm rak tagiga qo'yiladi. 3. Jo‘mrak 5 ochiladi. 4. Jo'm rak 5 yordamida m anom etr tirsaklaridagi suyuqlik sathlarini shkaladan qayd qilingan belgilargacha keltirib, bosimlar farqi (Ap — 50 mm) hosil qilinadi. 5. Jo ‘mrak tagidan 3-idishni olib, o ‘miga o'lcham li 4-idish qo‘yiladi va shu vaqtda sekundom er yurgiziladi. 6. Oqib tushgan suv hajmi V — 500 ml (0 ,5 1 0 -3 m 3) ga yetganda jo ‘m rak yopiladi va bir vaqtda sekundom er to ‘xtatiladi. 0 ‘tgan vaqt qayt qilinadi. 7. Havoning haroiati aniqlanadi. 8. Tajriba 5 m arta takrorlanadi, har doim idishdagi suv qay- tadan aspiratorga quyilib turiladi. 9. ц = л г 4Арт/8W — f o r m u l a b o 'y i c h a h a v o m olekulalarining ichki ishqalanish koeffitsiyenti hisoblanadi. Bunda: r= 0 ,5 -1 0 “,m — k ap illar n ay ch a radiusi. 1 = 5 10~2 m — k ap illar naycha uzunligi. Ap = pgAh - 103 kg/m 3. 9,8 m /c 2. (25/103)m = 245 N /m 2. Я =(1,88 f\!p)yjRT/p. formula bo'yicha X ni topamiz. Bunda Toshkent shahri uchun R — 9,7-104 N /m 2. R — 8,31 J / mol grad. T — absolut harorat, T — 273 + / °C. ц — havoning m olekular massasi. 10. O'rtacha qiymat, absolut xatolik va uning o'rtacha qiymati quyidagi ifodalardan aniqlanadi: n " • A n, = \ f i - r i i \ ; A 'n = ! n - i=i /=1 11. Nisbiy xato]iк Ev = (Arj'rpi 100% formula bo‘yicha aniq- lanadi va topilgan kattaliklar 2.1.1 - jadvalga yoziladi: 2.1.1 - j a d v a I № R (N /m 2) t , (s) Ap (N /m 2) V (m1) n, It, л a 1. 2. 3. 4. 5. 9,7 I0 4 245 0,51= 0,5. IQ '3 O'rtacha r) M ustaqil tayyorlanish uchun savollar 1. Erkin yugurish yo ‘lining uzunligi nima va и qanday fizik kattaliklarga bog‘liq? 2. Molekulaning effektiv diametri haroratga bog ‘liqmi ? Nima uchun? 3. Puazeyi formulasini yozing va tushuntiring. 4. Erkin yugurish y o ‘lining о ‘rtacha qiymati uchun (8) for- mulani keltirib chiqaring. 5. Havoning kapillar orqali sizib o ‘tish jarayonini tushuntirib bering. 6. Gazlar ichki ishqalanish koeffitsiyentining bosimga bog'liq bo'lmasligini qanday tushuntirish mumkin? Download 104 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling