Fizikadan praktikum


Download 104 Kb.
Pdf ko'rish
bet9/27
Sana08.03.2017
Hajmi104 Kb.
#1923
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   27

Hisobiash  algoritmi
Bu laboratoriya ishini bajarganda o'tkazilgan tajribalardan  V 
hajmdagi  suvni  m a’lum  bir  Лр  bosim  hosil  qilgan  holda  oqib 
chiqish  vaqti  /  ning  qiymatlari  aniqlanadi  (2 .1 .2 -jadval).
2.1.2 - 



v a 1
ti
t.
*3
.  .  .
u
/  ning qiymatlariga ko'ra quyidagi  hisoblashlar bajariladi:

_  
n r 4  Ар  t
*1- ~Yj~ 

—  form uladan  h a r  bir  tajriba  uch u n   ichki 
ishqalanish koeffitsiyenti  topiladi.  Bundan: 
n r4 
.
A = — ----- ifoda qurilma uchun o ‘zgarmas kattalik bo‘lganiligi
oi
uchun u alohida hisoblanadi;
Ap  =  pgAh  —  suvni  oqib chiqish vaqtida hosil qilgan bosimi;
П
&
ij  = ——   —  ifodadan topilgan qiym atlam ing o ‘rtachasi;
У1
Ат1,  =\л~г1,\  —  ifodadan  har b ir tajribaning  absolut  xatoligi; 
*
if = —-----—  ifodadan absolut xatolikning o ‘rtacha qiymati;
n
Ет
]  = (At1 ! Ю ■
 100%  — ifodadan nisbiy xatolik topiladi.
r) —
 Atj < t]x  < n + Ar\  — ko‘rinishda aniqlanayotgan kattalikning 
haqiqiy qiymati yoziladi.

jy  I от
Aniqlangan  fj  ning qiymatini  2=1,88—■
  I—   ifodaga qo‘yib,
P  \   p 

havo  molekulalarining  o'rtacha  erkin  yugurish  yo‘li  uzunligini 
aniqlaymiz.
Topilgan qiymatlar 2.1.3- jadvaiga yoziladi.
2.1.3  - j  a  d   v  a  I

V (m 3)
t
1
Г
/
Ap
P
A
1,
Ari[
E
X
о
1.
2.
3.
4.
500m l=

Bu  hisoblashlarni  EH M da  bajarish  uchun  yuqoridagi  ifo- 
dalardagi  fizik  kattalik larn i  lotin  alfavitidagi  harflar  bilan 
quyidagicha belgilab olamiz:
/  =   /,  r i =   Gp  n - P \ ,   r = R l , l ^ L ,  AP —  PI,  t  =  F(I),
V.
  =  
V(I),  p   = D ,  g
  =  0 , 
Ah  =   H,  n
  =   TV, 
/
1
=   M,  П  =
  <71,
Я
Д ^ =   Gl(J),  £ ( Л
??,)2
 =   G2,  S  =  S,  a  =  A,  ta  n=  T(A,  N),
i=J
Д
17
  =  G3,  Л  =   Л1,  (A7
7/) 2
  =   G 2(I),  J  ~  Z.
Hisobiash  dasturi
10 
REM  Havoning  ichki  ishqalanish koeflfitsiyenti  va  m ole­
kulaning  o ‘rtacha  erkin  yugurish  yo‘lini  aniqlash.
20  IN PU T   N,  R,L,P,V 
30  IN PU T   T1
35  FO R   1=1  TO  N 
40  IN PU T   T(I)
45  NEXT  1
50  R1 =  RA4  :A=3.14*R1*P  :B =
8
*V*L
55  FO R   1=1  TO  N
60  C (i)= A * T (I)/B
65  C = C + C (I)
70  N EXT  I
75  C 1 = C /N  
80  FO R   1=1  TO  N
82  D C (I)= A B S (C (I)-C (I))
83  D C = D C + D C (1)
84  NEXT  1
86 
D C 1 = D C /N
88
  EC =100*D C 1/C 1
90  S 1 =  P*(SQ R (8.310001 *T1 /.029))
92  S2=1.88*C1/S1
96  P R IN T  «Havoning ichki ishqalanish koeffitsiyenti va mo-

li  kill,шиш  o'rlacha  erkin yugurish  yo‘lini  aniqlash.»
‘>K  PR IN T  «------------------------------------------------------------ »
100  PRIN T  «Tajribalar  soni»;  N ,  «Naycha  radiusi  «;R„» 
Naycha  uzunligi»;  L,  «Bosim  farqi»;  P
101  PR IN T  «------------------------------------------------------------ »
102  PR IN T  «I  «;»  T(I)  «;»  C (I)  «;»  DC(I)»
104  PR IN T   «------------------------------------------------------------ »
106  FOR  1=1  TO  N
107  PR IN T   I;
108  PR IN T  U SIN G   « # # # # # .# #   «;T(I);
109  PR IN T  C (I),D C (I)
110  NEXT  I
112  PR IN T  «------------------------------------------------------------ »
113  PRIN T  «Molekulalarning  o'rtacha  erkin  yugurish  yo‘li 
S2=»;S2
114  PR IN T   «Havoning  ichki  ishqalanish  koeffitsiyenti. 
S1=»;C1 ,,»Olrtacha  farq  D C l= » ;D C l,» N isb iy   xato  ES=»;ES
116  END
Ushbu  hisoblashlar  «EXCEL»  dastarida  quyidagicha  bajariladi:
Havoning  ichki  ishqalanish  koeffitsiyenti  va  molekulaning 
o'rtacha  erkin  yugurish  yo‘lini  aniqlash.
A
В
С
D
E
F
G
R
= al* 4
T1
= b 2 * c l/b 3
~ abs(dy-dl) =  100*ey/dy = a2*(sqit(a6*a5)/m)
P
= 3 . 14*bl*p
T2
=Ь2*с2/ЬЗ
= l.88*dy/gl
V
=8*a3*a4
T3
=Ь2*сЗ/ЬЗ
L
T
LI

2-laboratoriya  ishi.
GAZLARNING  IS S IQ L IK   S I G ‘IM LARI 
N IS B A T IN I  A N IQ L A SH
Kcrakli  asbob  va  materiallar. 
1.  Qurilma.  2.  Nasos.  3.  Suvli 
manometr.
Ishning maqsadi. 
G az hajmining adiabatik kengayishidan foy­
dalanib,  havo  uchun  o ‘zgarmas  bosim  va  o ‘zgarmas  hajmdagi 
solishurma issiqlik sig'imlarining nisbatini aniqlash.
Nazariy  qism
Jismlaming  haroratini  1  К ga  ko‘tarish  uchun  unga  berilishi 
zarur b o lg an  issiqlik miqdoriga teng kattalik shu jismning 
issiqlik 
sigfimi
 
deb ataladi. Agar jismga 
dQ
 
issiqlik miqdori berilganda uning 
harorati 
dT
 
qadar  ortsa,  u  holda  ta ’rifga  ko‘ra,  issiqlik  sig‘imi 
quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
C  =  dQ/dT
 
(2.2.1)
Modda  biriik  massasinmg issiqlik sig'imi 
solishtirma issiqlik 
sig4mi
 
deb ataladi.  Solishtirma issiqlik sig‘imi bilan issiqlik sig‘imi 
orasidagi bog'lanish quyidagicha bo‘ladi:
с  =  
C /m   =  dQ/mdT.
 
(2.2.2)
Bunda: 
m
 
—  isitilayotgan jism ning  massasi.
Bir mol  m oddaning issiqlik sig‘imi 
molar issiqlik sig4mi
 
deb 
ataladi.  Molar issiqlik sig‘imi  С  bilan solishtirma issiqlik sig‘imi 
с 
orasida quyidagi  munosabat mavjud:
с  =   C J M  • 
(2-2.3)
Bunda:  ju —  moddaning  m olar  massasi.
M oddalaming  issiqlik  sig'imi  ularning  qizdirilish  vaqtidagi 
sharoitiga bog'liq bo‘ladi. Jismning hajmi o‘z^armaydigan sharoitdagi 
yoki  bosim  o ‘zgarmaydigan  sharoitdagi  issiqlik  sig‘imini  bilish 
ahamiyatga ega.  Hajm o'zgarmaydigan sharoitdagi  issiqlik sig‘imi 
(Cv)  izoxorik  issiqlik  sig‘imi,  bosim  o‘zgarmaydigan  sharoitdagi 
issiqlik sig'imi izobarik issiqlik sig‘imi 
(Cp
 
) deb ham ataladi.
Ideal gazlar uchun o'zgarm as bosimdagi solishtirma (molyar) 
issiqlik sig‘imining o ‘zgarmas hajmdagi solishtirma  (molyar)  is­
siqlik sig‘imiga nisbati quyidagicha iodalanadi:
-  107  -

г
у  -  с / с ,   =   С / С ,. 
(2.2.4)
lhind:i  у 
berilgan gay, uchun o'zgarmas kattalikbo‘lib,  Puasson 
koeffitsiyenti yoki  adiabala ko'rsatkichi deb ataladi va adiabatik 
jarayon  uchun  o'rinli  bo‘lgan  Puasson  tenglamasiga kiradi.
Endi  ideal gaz uchun  yn\ hisoblaylik. Agar gaz hajmi o ‘zgar- 
maydigan sharoitda isitilayotgan bo‘lsa, bunda term odinam ik ish 
bajarilmaydi.  Gazga berilgan issiqlikmiqdori, termodinamikaning 
birinchi  qonuniga ko‘ra, uning ichki energiyasining o‘zgarishiga 
sarf bo ‘ladi.  Shuning uchun  dQ   =  d U va  С  =(dU/dT)v b o ‘ladi. 
Bir  mol  gazning  ichki  energiyasi  U  =  iRT/2.  Binobarin,  ideal 
gazning izoxorik molyar issiqlik sig‘imi:
С  =   iR /2  
(2.2.5)
ga teng bo‘ladi.  Bunda: i — molekulalaming erkinlik darajalari soni.
Agar gaz o ‘zgarmas bosim sharoitida isitilsa, u holda gaz ken- 
gayib,  tashqi jism lar ustida  musbat  ish  bajaradi.  Bu  holda  issiq- 
likning  bir  qismi  gazning  ish  bajarishiga  sarf b o ‘ladi.  Shuning 
uchun izobarik issiqlik sig‘imi izoxorik issiqlik sig‘imidan kattaroq 
bo'ladi.
Bir  mol  gaz  uchun  term odinam ikaning  birinchi  qonuni: 
dQ   -  dU  + p d V  
ifodasidan izobarik molyar issiqlik sig‘imi quyidagicha bo‘ladi:
С  =   d U /d T   +  p (dV /dT )p  . 
(2.2.6)
(dV /dT)r kattalik bosim o ‘zgarmaganda bir mol gazning haro- 
rati b ir Kelvinga ortganda uning  hajmi  olgan  orttirm asidan  ibo­
rat.  Ideal gazning holat tenglam asidan  (1  mol uchun):
V=  R T /p   .
Bu ifodani   =  const  boMganda,  7 b o ‘yicha deferensiallasak, 
u  holda:
(dV /dT)p  =   R/p 
(2.2.7)
bo‘ladi.  Bu natijani  d U /d T  =  Cv  =  iR /2 v a ifoda qiymatini (2.2.6) 
ifodaga qo‘ysak:
Cv  =  iR /2   +  (R/p)p 
yoki 
Cp  =  C + R  
(2.2.8)

kelib chiqadi.  Bunga M ayer tenglamasi deb ataladi.  Shunday qilib, 
o ‘zgarmas  bosimda  bir  mol  ideal  gazning  harorati  bir  Kelvinga 
ortganda bajaradigan ishi unversal gaz doimiysiga teng bo‘lar ekan.
(2.2.5)  ni  e’tiborga olib,  С  ni  quyidagicha  ifodalash mumkin:
С  =   iR /2   +  R  = R (i  +  2 )/2 yoki  Cp = v +  R 
(2.2.9)
(2.2.9)  ni  (2.2.5)  ga  hadm a-had  bo ‘lib,  har  bir  gaz  uchun 
o ‘ziga xos b o ‘lgan  С  ning  C, ga nisbatini topiladi:
y = C p/ C v  =  (i+2)/i. 
(2.2.10)
G az hajmining adiabatik kengayishidan foydalanib,  ( yni taj- 
ribada  aniqlash  mum kin.  M a’lumki,  tashqi  m uhit bilan  issiqlik 
alrnashmasdan bo'ladigan jarayon adiabatik jarayon deb ataladi. 
G azni tashqi m uhitdan to ‘la izolyatsiyalash m um kin emas, biroq 
juda qisqa vaqt ichida gaz hajmining o ‘zgarish jarayonini adiabatik 
jarayon deb qarash m um kin, chunki bunday sharoitda gaz tashqi 
m uhit bilan issiqlik almashishga deyarli ulgurmay qoladi.
Puasson koeffitsiyentini  aniqlash uchun 2.2.1-  rasmda kelti- 
rilgan qurilm adan foydalaniladi.
Qurilm a  havo  bilan  to ‘ldirilgan  20—30  litr  hajmli  A  shisha 
ballondan  iborat  b o ‘lib,  unga  to ‘rt  tarm oqli   taqsimlagichning 
bir uchi rezina tiqin bilan ulangan.  Taqsimlagichning ikkinchi  С 
uchi rezina nay orqali 
U 
simon suvli 
M 
m anom etr bilan,  uchinchi 
D uchi atmosfera bilan, to ‘rtinchi В  uchi esa nasos bilan ulangan. 
Nasos yordam ida ballonga gaz damlanadi.  ./jo ‘mrak yordamida 
ballon ichidagi siqilgan gazning ortiqchasini juda qisqa vaqt orali- 
g‘ida tashqariga chiqarib yuborilsa, gaz adiabatik kengayadi.
Nasos yordamida A ballonga tashqi atmosfera bosimidan kat- 
taroq bosimli gaz qamaylik (bunda ./jo ‘mrak berk holatda turishi 
kerak).  Gaz tez siqilganligi uchun uning harorati ko‘tariladi.  Shu- 
ning  uchun  ballonga gaz  haydash to'xtatilgandan so‘ng  ballon- 
dagi gazning harorati atrofdagi havo harorati bilan tenglashgun- 
cha  m anom etr tirsaklaridagi  suyuqlik  ustining  sathlari  kamayib 
boradi.  G azning  bu  holatini  xarakterlaydigan  param etrlam i  — 
havoning  birlik  massasini  m,  hajm ini  Vp  haroratini  7y va bosi- 
mini   
bilan belgilaylik, bunda:   — atmosfera bosimi;  h  — 
m anom etrdagi suyuqlik  ustuni  balandliklarinig farqi.

" Ж
2.2.1- rasm.
Endi  jo‘mrakni qisqa muddatga ochib yopaylik. Bunda gazning bir 
qismi ballondan tashqariga chiqib ketadi. Gazning kengayishi juda qisqa 
vaqt  ichida  sodir  bo‘1gani  uchun  jarayonni  adiabalik  deb  hisoblash 
mumkin,  binobarin,  bu  kengayishda  bajarilgan  ish  gazning  ichki 
eneigiyasining kamayishigateng bo‘1adi, gazning harorati pasayadi, bosimi 
esa atmosfera bosimi bilan teng-lashadi. Gazning bu holatdagi parametr- 
larini  V7  T2 va   bilan  belgilaylik.  T2 harorat  havo  haroratidan  past 
boMgani  uchun  ballondagi  gaz  tashqi  muhit  bilan  issiqlik  almashishi 
tufayii asta-sekin isiy boshlaydi va uning harorati havo haroratiga tcngla- 
shib qoladi. Bujarayon o‘zgarmas hajmda sodir bo‘lgani uchun izoxorik 
jarayon  hisoblanadi.  Gaz  harorati  ko'tarila  borishi bilan uning  bosimi 
ham ortib boradi. Bu holda manometndagi suyuqlik ustuni balandliklari- 
ning  fanqini  h2 bilan  belgilasak,  gazning  holat  parametrlari  V2,  T2  va 
(Я+Л2) bo'ladi.  Shunday qilib, gazning  Vp  Tt ( H  + h);  Vp  Г; (H+h) 
parametrlar bilan xanakterlanadigan uchta holati hosil bo‘ladi.
G a
2
  birinchi holatdan ikkinchi holatga o ‘tishida Puasson teng- 
lamasi  o ‘rinli bo‘ladi:
Gazning birinchi va uchinchi holatlarida harorat bir xil bo'lgani 
uchun  bu  holatlam ing  param etrlarini  o ‘zaro  Boyl—M ariott 
qonuni  bilan  bogMash  mumkin:
(
2
.
2
.
11
)
( H   +   h ) V j  =  ( И   +  h2)V2.
(2.2.12)

(2.2.11) 
va  (2.2.12)  tenglam alar  birgalikda  yechilib,  у  — 
koeffitsiyent  topiladi.  Buning  uchun  (2.2.12)  tenglamaning  ikki 
tom onini  у darajaga  коЧапЬ,  hosil b o ‘lgan  tenglam ani  (2.2.11) 
tenglamaga hadm a-had boMinadi:
( H+hJ*  V?  =  ( H + h J r   V r2 
( H + h )  у /  (H + h,)=  (H + h J r /  H  
yoki  ( H+h f) / H =   (H'+h/) r /  ( H + h J * .
Bu m unosabatni  logarifmlab,  у quyidagicha topiladi:
=  (lg(H + h)  -  IgH) /  (lg( H   + h ) -   lg(H  + h j f .   (2.2.13)
H,  H  +  h t  va    +   h2 bosim lar bir-biridan  kam  farq  qiladi, 
shuning uchun bosimlar logarifmlari ayirmasini bosim lar o ‘zga- 
rishining ayirmasiga proporsional deb olish  mumkin.
Binobarin:
y = ( H   +  h l) - H ) / ( ( H   +  h l) - ( H   +  h.J) 
bo‘ladi,  bundan
у  = h , / ( h 1- h 2>. 
(2.2.14)
Bu  tenglam a  yordam ida  у  ni  hisobiash  uch u n   gazning 
a d iab a tik   kengayishidan  avvalgi  va  keyingi  bosim larining 
atmosfera bosimidan ortiqcha qismlari  h t va h2 ni o'lchash kerak. 
Shuni  esda tu tish   kerakki,  bu  ikkala  kattalik  h, va  h2 ni gazda 
term odinam ik  m uvozanat  yuz  bergandan  keyingina  o ‘lchash 
mumkin.
Ishni  bajarish  tartibi
I.  O'lchashni boshlashdan oldin qurilmaning ulanishjoylarini 
tekshirib  yetarlicha  germetik ekanligiga  ishonch  hosil  qilish  ke­
rak.  Buning  uchun  manom etrdagi  suv  sathlarining  farqi  20—25 
sm ga yetguncha ballonga nasos yordamida havo damlanadi. Vaqt 
o ‘tishi  bilan  gaz  bosimining  o'zgarishi  m anom etrdan  kuzatib 
boriladi. Agar qurilma germetik berk bo‘lsa,  m a’lum vaqtdan so‘ng 
term o d in am ik   m uvozanat  o ‘rnatilib,  bosim ning  kam ayishi 
to ‘xtaydi,  aks holda qurilm ada sodir bo‘layotgan sirqishni topish
-  I ll  -

lozim  bo ‘ladi.  Ballon  ichidagi  gaz  bosimi  barqarorlashgach, 
bosimning atmosfera bosimidan ortiqcha qismi  h }  o'lchanadi:  u 
suvli  manometrdagi  sathlar ayirmasiga teng.
2. So‘ngra  jo ‘mrak juda qisqa vaqtga ochib yopiladi. Termodi- 
namik  muvozanatdan  keyin yana ballon  ichidagi gaz bosimining 
atmosfera bosimidan ortiqcha qismi  h2suvli  manometrdagi  sath­
lar ayirmasi  bo'yicha o ‘lchanadi.
3.  Har gal  h t ning qiymatini  turlicha olib, tajriba kamida 5—10 
marta  takrorlanadi  va  olingan  natijalardan  foydalanib,  (2.2.14) 
formulaga asosan  Puasson koeffitsiyenti  hisoblab topiladi.
4.  0 ‘lchashda  yo‘l  qo‘yilgan  absolut  va  nisbiy  xatoliklar 
aniqlanadi.
Mustaqil  tayyorlanish  uchun  savollar
1.  Moddalaming  issiqlik  sig'imi,  solishtirma  issiqlik  sig'imi, 
molyar issiqlik  sig'imi  deb  nimaga  aytiladi?  Ular orasida  qanday 
bog'lanish  mavjud?
2.  Molekulalarning  erkinlik  darajalari  soni  deganda  nimani 
tushunasiz?  Mayer tenglamasini  keltirib  chiqaring.
3.  Molekular-kinetik  nazariyasiga  asosan  havo  uchun  у ning 
qiymati  qanday  b o ‘lishi  kerak?  Keltirib  chiqaring.
4.  Gaz  adiabatik  kengayganda  uning  ichki  energiyasi  qanday
о ‘zgaradi?
5.  J   jo  ‘mrakni  yopishning  kechikishi  tajriba  natijasiga  qan­
day  ta ’sir qiladi?
6.  Nima  uchun  qurilmada  simobli  emas,  balki  suvli  mano- 
metrdan foydalaniladi?
7.  Ballondagi  gazda  suv  bug‘lari  b o ‘lsa,  и  tajriba  natijasiga 
ta ’sir  qiladimi?
8.
 
у 

Ay  va 
Ey 
 
( Д /  
'
;7 ) ■ 10 0 %  
—  ifadalardan  o'rtacha  qiy­
mat,  absolut  va  nisbiy xatoliklarni  hisoblang.
Hisoblash  algoritmi
Bu laboratoriya ishini bajarganda o'tkazilgan tajribalardan 
havoning  balondagi  qo‘shim cha  bosimlarining  (Я,  va  h  )  qiy­
matlari  olinadi  (2 .2 .1 -jadval).

2.2.1-  j  a  d   v  a  I
H
I
H1
» i
.  *  .
H
n
h
I
h,
К
•  •  •
h
n
Я  va Л ning qiymatlariga ko‘ra :
H ,
•  >
  ' 

  formuladan  gazlarning  solishtirma  issiqlik 
sigMmlari  nisbati.
П
Ъ .
f  = ——   — ifodadan topilgan qiymatlarning o ‘rtachasi; 
n
 

Ay,
 
= |v -
y ,
j  —  ifodadan  har bir tajribaning  absolut  xatoligi; 
E r 

( A y
 
//)-1 0 0 %   — ifodadan  nisbiy xatoligi.
yt )2 —  ifodadan  ayirm alar  kvadrati;
и
(A y,)  —  ifodadan  ayirmalar  kvadratining  yig‘indisi;
1=1
« (« -1 )
—  ifodadan o'rtacha kvadratik xatolik;
S  = -------ifodadan  tanlangan  dispersiva;
n
a  =  0,95 va n ning qyimatlariga  ko‘ra tan Styudent  koeffitsiyen- 
tining qiymati  2- jadvaldan topiladi.
A y ' - S t an  —  ifodadan ishonch  oraligM  qiymati  topiladi va
Y h a q - Y - ^ Y   —  ko‘rinishda  o ‘lchanayotgan  kattalikning 
haqiqiy qiymati yoziladi.
2.2.2- jadvalga hisoblashlar natijasi  yoziladi.


H
К
X
AK
(A 
r ?
Y
Ay
Ё  
{ by , f  
1 -1
Bu  hisoblashlam i  EHM   da  bajarish  uchun  yuqoridagi  ifo- 
dalardagi  fizik  k attalik lam i  lo tin   alfavitidagi  harflar  bilan 
quyidagicha belgilab olinadi va hisoblash dasturi tuziladi:
i =  1,  n  —  N ,  r,  = 0 ) ,  H 2 = H\ ( 1 ),  N u =  H(I),  Ay  =  G l,
Ay =  DG(I),  (Ayt )2 =   Z 2(I),  AG  =   DGl,
EG  =   100  ■
  DGl(G).
Hisoblash dasturi
10 
REM Gazlam ing o ‘zgarmas bosim va o ‘zgarmas hajmdagi 
solishtirma issiqlik sig‘imlari nisbatini aniqlash.
20  REM   N (I)  —  ballonga  bosim  berilgandan  so‘ng  hosil 
b o ‘lgan  m onom etrdagi  suv  sathlarining  ayirm asi.  N1(1)  — 
jo ‘m rak ochilgandan  keyingi  suv sathlari  ayirmasi.
30  IN PU T   N 
32  FO R   1=1  TO  N 
34  IN PU T   N (I),  N1(1)
36  N EX T  I
38  FO R  1=1  TO  N
40  G (I)= H (I)/(H (I)-H 1 (I))
42  G = G + G (I)
44  N EX T  I
46  G 1 = G /N  
48  FO R  1=1  TO  N 
50  D G (I)= A B S (G 1 -G (I))
52  D G = D G + D G (I)
54  NEXT  I
58  D G 1 = D G /N

60  E G = 1 0 0 * D G 1 /G l
61  P R IN T   «G azlarning  o ‘zgarmas  bosim   va  o ‘zgarmas 
hajmdagi solishtirma issiqlik sig'imlarining nisbatini  aniqlash».
62  PR IN T  «------------------------------------------------------------ »
63  PR IN T  «tajribaJar  soni»;  N ,
64  PRIN T  «------------------------------------------------------------ »
66  PRIN T  «I  «;»  N (I)  «;»  N1(1)  «;»  G (I)  «;»  DG(T)  «
67  PR IN T  «------------------------------------------------------------ »
68  FOR  1=1  TO  N
70  PRINT  I;
71  PR IN T  U SIN G   « # # # # # # .# #   «;N (T),  N1(1);
72  PR IN T  U SIN G   « # # # # # # .# # # #   «;G (I),  D G (I);
74  NEXT  I
76  PR IN T   «------------------------------------------------------------ »
78  PRINT «Nisbat G l= » ;G l,»   «Absolut xato  DG1=»;  DG1, 
«Nisbiy  hato  EG =»;  EG 
80  E N D
Ushbu  hisoblashlar  «EXCEL»  dasturida  quyidagicha  bajariladi:
Gazlarning  o'zgarmas  bosim  (cp) va o ‘zgarmas  hajmdagi  (сv) 
solishtirma issiqlik  sig‘imlari  nisbatini  у  —  с J  cv)  aniqlash.
A
В
с
D
E
F
I
H
H I
=a 1 /(a 1 - b l)
=abs(cy-cl)
= 100*dy/cy
1.
2.
3.
H  — ballonga bosim berilgandan  so'ng  hosil bo‘lgan  m ono- 
metrdagi suv sathlarining ayirmasi.  N1 (I) — jo ‘mrak ochilgandan 
keyingi  suv  sathlari  ayirmasi.

3 -laboratoriya  ishi.
H A V O N IN G   N IS B IY   N A M L IG IN I  A S S  MAN 
P S IX R O M E T R I  Y O R D A M ID A   A N IQ L A SH
Kerakli asbob va materiallar. 
1. Assman psixrometri.  2.  Distil- 
langan suvi b o ‘lgan stakan.  3.  Barometr.  4.  T o ‘yingan suv bug‘i 
elastikliginingharoratgabog‘liqlikjadvali. 5. Psixrometrikjadval.
Ishning  maqsadi. 
Havoning  nisbiy namligini  aniqlash quril- 
malari va usullari bilan tanishish ham da olgan nazariy bilim lam i 
mustahkamlash.
Download 104 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling