Fizikadan praktikum
Download 104 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2.1.3 - j a d v a I № V (m 3) t 1 Г / Ap P A 1, Ari[
- Ushbu hisoblashlar «EXCEL» dastarida quyidagicha bajariladi
- 2-laboratoriya ishi. GAZLARNING IS S IQ L IK S I G ‘IM LARI N IS B A T IN I A N IQ L A SH Kcrakli asbob va materiallar.
- Nazariy qism Jismlaming haroratini 1 К ga ko‘tarish uchun unga berilishi zarur b o lg an issiqlik miqdoriga teng kattalik shu jismning issiqlik
- C = dQ/dT (2.2.1) Modda biriik massasinmg issiqlik sigimi solishtirma issiqlik sig4mi
- C /m = dQ/mdT. (2.2.2) Bunda: m
- Ishni bajarish tartibi
- Mustaqil tayyorlanish uchun savollar
- 2.2.1- j a d v a I H I H1 » i . *
- Ushbu hisoblashlar «EXCEL» dasturida quyidagicha bajariladi
- H A V O N IN G N IS B IY N A M L IG IN I A S S MAN P S IX R O M E T R I Y O R D A M ID A A N IQ L A SH Kerakli asbob va materiallar.
Hisobiash algoritmi Bu laboratoriya ishini bajarganda o'tkazilgan tajribalardan V hajmdagi suvni m a’lum bir Лр bosim hosil qilgan holda oqib chiqish vaqti / ning qiymatlari aniqlanadi (2 .1 .2 -jadval). 2.1.2 - j a d v a 1 ti t. *3 . . . u / ning qiymatlariga ko'ra quyidagi hisoblashlar bajariladi: _ n r 4 Ар t *1- ~Yj~ i — form uladan h a r bir tajriba uch u n ichki ishqalanish koeffitsiyenti topiladi. Bundan: n r4 . A = — ----- ifoda qurilma uchun o ‘zgarmas kattalik bo‘lganiligi oi uchun u alohida hisoblanadi; Ap = pgAh — suvni oqib chiqish vaqtida hosil qilgan bosimi; П & ij = —— — ifodadan topilgan qiym atlam ing o ‘rtachasi; У1 Ат1, =\л~г1,\ — ifodadan har b ir tajribaning absolut xatoligi; * if = —-----— ifodadan absolut xatolikning o ‘rtacha qiymati; n Ет ] = (At1 ! Ю ■ 100% — ifodadan nisbiy xatolik topiladi. r) — Atj < t]x < n + Ar\ — ko‘rinishda aniqlanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati yoziladi. _ jy I от Aniqlangan fj ning qiymatini 2=1,88—■ I— ifodaga qo‘yib, P \ p • havo molekulalarining o'rtacha erkin yugurish yo‘li uzunligini aniqlaymiz. Topilgan qiymatlar 2.1.3- jadvaiga yoziladi. 2.1.3 - j a d v a I № V (m 3) t 1 Г / Ap P A 1, Ari[ E X о 1. 2. 3. 4. 500m l= Bu hisoblashlarni EH M da bajarish uchun yuqoridagi ifo- dalardagi fizik kattalik larn i lotin alfavitidagi harflar bilan quyidagicha belgilab olamiz: / = /, r i = Gp n - P \ , r = R l , l ^ L , AP — PI, t = F(I), V. = V(I), p = D , g = 0 , Ah = H, n = TV, / 1 = M, П = <71, Я Д ^ = Gl(J), £ ( Л ??,)2 = G2, S = S, a = A, ta n= T(A, N), i=J Д 17 = G3, Л = Л1, (A7 7/) 2 = G 2(I), J ~ Z. Hisobiash dasturi 10 REM Havoning ichki ishqalanish koeflfitsiyenti va m ole kulaning o ‘rtacha erkin yugurish yo‘lini aniqlash. 20 IN PU T N, R,L,P,V 30 IN PU T T1 35 FO R 1=1 TO N 40 IN PU T T(I) 45 NEXT 1 50 R1 = RA4 :A=3.14*R1*P :B = 8 *V*L 55 FO R 1=1 TO N 60 C (i)= A * T (I)/B 65 C = C + C (I) 70 N EXT I 75 C 1 = C /N 80 FO R 1=1 TO N 82 D C (I)= A B S (C (I)-C (I)) 83 D C = D C + D C (1) 84 NEXT 1 86 D C 1 = D C /N 88 EC =100*D C 1/C 1 90 S 1 = P*(SQ R (8.310001 *T1 /.029)) 92 S2=1.88*C1/S1 96 P R IN T «Havoning ichki ishqalanish koeffitsiyenti va mo- li kill,шиш o'rlacha erkin yugurish yo‘lini aniqlash.» ‘>K PR IN T «------------------------------------------------------------ » 100 PRIN T «Tajribalar soni»; N , «Naycha radiusi «;R„» Naycha uzunligi»; L, «Bosim farqi»; P 101 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 102 PR IN T «I «;» T(I) «;» C (I) «;» DC(I)» 104 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 106 FOR 1=1 TO N 107 PR IN T I; 108 PR IN T U SIN G « # # # # # .# # «;T(I); 109 PR IN T C (I),D C (I) 110 NEXT I 112 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 113 PRIN T «Molekulalarning o'rtacha erkin yugurish yo‘li S2=»;S2 114 PR IN T «Havoning ichki ishqalanish koeffitsiyenti. S1=»;C1 ,,»Olrtacha farq D C l= » ;D C l,» N isb iy xato ES=»;ES 116 END Ushbu hisoblashlar «EXCEL» dastarida quyidagicha bajariladi: Havoning ichki ishqalanish koeffitsiyenti va molekulaning o'rtacha erkin yugurish yo‘lini aniqlash. A В С D E F G R = al* 4 T1 = b 2 * c l/b 3 ~ abs(dy-dl) = 100*ey/dy = a2*(sqit(a6*a5)/m) P = 3 . 14*bl*p T2 =Ь2*с2/ЬЗ = l.88*dy/gl V =8*a3*a4 T3 =Ь2*сЗ/ЬЗ L T LI 2-laboratoriya ishi. GAZLARNING IS S IQ L IK S I G ‘IM LARI N IS B A T IN I A N IQ L A SH Kcrakli asbob va materiallar. 1. Qurilma. 2. Nasos. 3. Suvli manometr. Ishning maqsadi. G az hajmining adiabatik kengayishidan foy dalanib, havo uchun o ‘zgarmas bosim va o ‘zgarmas hajmdagi solishurma issiqlik sig'imlarining nisbatini aniqlash. Nazariy qism Jismlaming haroratini 1 К ga ko‘tarish uchun unga berilishi zarur b o lg an issiqlik miqdoriga teng kattalik shu jismning issiqlik sigfimi deb ataladi. Agar jismga dQ issiqlik miqdori berilganda uning harorati dT qadar ortsa, u holda ta ’rifga ko‘ra, issiqlik sig‘imi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: C = dQ/dT (2.2.1) Modda biriik massasinmg issiqlik sig'imi solishtirma issiqlik sig4mi deb ataladi. Solishtirma issiqlik sig‘imi bilan issiqlik sig‘imi orasidagi bog'lanish quyidagicha bo‘ladi: с = C /m = dQ/mdT. (2.2.2) Bunda: m — isitilayotgan jism ning massasi. Bir mol m oddaning issiqlik sig‘imi molar issiqlik sig4mi deb ataladi. Molar issiqlik sig‘imi С bilan solishtirma issiqlik sig‘imi с orasida quyidagi munosabat mavjud: с = C J M • (2-2.3) Bunda: ju — moddaning m olar massasi. M oddalaming issiqlik sig'imi ularning qizdirilish vaqtidagi sharoitiga bog'liq bo‘ladi. Jismning hajmi o‘z^armaydigan sharoitdagi yoki bosim o ‘zgarmaydigan sharoitdagi issiqlik sig‘imini bilish ahamiyatga ega. Hajm o'zgarmaydigan sharoitdagi issiqlik sig‘imi (Cv) izoxorik issiqlik sig‘imi, bosim o‘zgarmaydigan sharoitdagi issiqlik sig'imi izobarik issiqlik sig‘imi (Cp ) deb ham ataladi. Ideal gazlar uchun o'zgarm as bosimdagi solishtirma (molyar) issiqlik sig‘imining o ‘zgarmas hajmdagi solishtirma (molyar) is siqlik sig‘imiga nisbati quyidagicha iodalanadi: - 107 - г у - с / с , = С / С ,. (2.2.4) lhind:i у berilgan gay, uchun o'zgarmas kattalikbo‘lib, Puasson koeffitsiyenti yoki adiabala ko'rsatkichi deb ataladi va adiabatik jarayon uchun o'rinli bo‘lgan Puasson tenglamasiga kiradi. Endi ideal gaz uchun yn\ hisoblaylik. Agar gaz hajmi o ‘zgar- maydigan sharoitda isitilayotgan bo‘lsa, bunda term odinam ik ish bajarilmaydi. Gazga berilgan issiqlikmiqdori, termodinamikaning birinchi qonuniga ko‘ra, uning ichki energiyasining o‘zgarishiga sarf bo ‘ladi. Shuning uchun dQ = d U va С =(dU/dT)v b o ‘ladi. Bir mol gazning ichki energiyasi U = iRT/2. Binobarin, ideal gazning izoxorik molyar issiqlik sig‘imi: С = iR /2 (2.2.5) ga teng bo‘ladi. Bunda: i — molekulalaming erkinlik darajalari soni. Agar gaz o ‘zgarmas bosim sharoitida isitilsa, u holda gaz ken- gayib, tashqi jism lar ustida musbat ish bajaradi. Bu holda issiq- likning bir qismi gazning ish bajarishiga sarf b o ‘ladi. Shuning uchun izobarik issiqlik sig‘imi izoxorik issiqlik sig‘imidan kattaroq bo'ladi. Bir mol gaz uchun term odinam ikaning birinchi qonuni: dQ - dU + p d V ifodasidan izobarik molyar issiqlik sig‘imi quyidagicha bo‘ladi: С = d U /d T + p (dV /dT )p . (2.2.6) (dV /dT)r kattalik bosim o ‘zgarmaganda bir mol gazning haro- rati b ir Kelvinga ortganda uning hajmi olgan orttirm asidan ibo rat. Ideal gazning holat tenglam asidan (1 mol uchun): V= R T /p . Bu ifodani p = const boMganda, 7 b o ‘yicha deferensiallasak, u holda: (dV /dT)p = R/p (2.2.7) bo‘ladi. Bu natijani d U /d T = Cv = iR /2 v a ifoda qiymatini (2.2.6) ifodaga qo‘ysak: Cv = iR /2 + (R/p)p yoki Cp = C + R (2.2.8) kelib chiqadi. Bunga M ayer tenglamasi deb ataladi. Shunday qilib, o ‘zgarmas bosimda bir mol ideal gazning harorati bir Kelvinga ortganda bajaradigan ishi unversal gaz doimiysiga teng bo‘lar ekan. (2.2.5) ni e’tiborga olib, С ni quyidagicha ifodalash mumkin: С = iR /2 + R = R (i + 2 )/2 yoki Cp = v + R (2.2.9) (2.2.9) ni (2.2.5) ga hadm a-had bo ‘lib, har bir gaz uchun o ‘ziga xos b o ‘lgan С ning C, ga nisbatini topiladi: y = C p/ C v = (i+2)/i. (2.2.10) G az hajmining adiabatik kengayishidan foydalanib, ( yni taj- ribada aniqlash mum kin. M a’lumki, tashqi m uhit bilan issiqlik alrnashmasdan bo'ladigan jarayon adiabatik jarayon deb ataladi. G azni tashqi m uhitdan to ‘la izolyatsiyalash m um kin emas, biroq juda qisqa vaqt ichida gaz hajmining o ‘zgarish jarayonini adiabatik jarayon deb qarash m um kin, chunki bunday sharoitda gaz tashqi m uhit bilan issiqlik almashishga deyarli ulgurmay qoladi. Puasson koeffitsiyentini aniqlash uchun 2.2.1- rasmda kelti- rilgan qurilm adan foydalaniladi. Qurilm a havo bilan to ‘ldirilgan 20—30 litr hajmli A shisha ballondan iborat b o ‘lib, unga to ‘rt tarm oqli J taqsimlagichning bir uchi rezina tiqin bilan ulangan. Taqsimlagichning ikkinchi С uchi rezina nay orqali U simon suvli M m anom etr bilan, uchinchi D uchi atmosfera bilan, to ‘rtinchi В uchi esa nasos bilan ulangan. Nasos yordam ida ballonga gaz damlanadi. ./jo ‘mrak yordamida ballon ichidagi siqilgan gazning ortiqchasini juda qisqa vaqt orali- g‘ida tashqariga chiqarib yuborilsa, gaz adiabatik kengayadi. Nasos yordamida A ballonga tashqi atmosfera bosimidan kat- taroq bosimli gaz qamaylik (bunda ./jo ‘mrak berk holatda turishi kerak). Gaz tez siqilganligi uchun uning harorati ko‘tariladi. Shu- ning uchun ballonga gaz haydash to'xtatilgandan so‘ng ballon- dagi gazning harorati atrofdagi havo harorati bilan tenglashgun- cha m anom etr tirsaklaridagi suyuqlik ustining sathlari kamayib boradi. G azning bu holatini xarakterlaydigan param etrlam i — havoning birlik massasini m, hajm ini Vp haroratini 7y va bosi- mini H bilan belgilaylik, bunda: N — atmosfera bosimi; h — m anom etrdagi suyuqlik ustuni balandliklarinig farqi. " Ж 2.2.1- rasm. Endi J jo‘mrakni qisqa muddatga ochib yopaylik. Bunda gazning bir qismi ballondan tashqariga chiqib ketadi. Gazning kengayishi juda qisqa vaqt ichida sodir bo‘1gani uchun jarayonni adiabalik deb hisoblash mumkin, binobarin, bu kengayishda bajarilgan ish gazning ichki eneigiyasining kamayishigateng bo‘1adi, gazning harorati pasayadi, bosimi esa atmosfera bosimi bilan teng-lashadi. Gazning bu holatdagi parametr- larini V7 T2 va N bilan belgilaylik. T2 harorat havo haroratidan past boMgani uchun ballondagi gaz tashqi muhit bilan issiqlik almashishi tufayii asta-sekin isiy boshlaydi va uning harorati havo haroratiga tcngla- shib qoladi. Bujarayon o‘zgarmas hajmda sodir bo‘lgani uchun izoxorik jarayon hisoblanadi. Gaz harorati ko'tarila borishi bilan uning bosimi ham ortib boradi. Bu holda manometndagi suyuqlik ustuni balandliklari- ning fanqini h2 bilan belgilasak, gazning holat parametrlari V2, T2 va (Я+Л2) bo'ladi. Shunday qilib, gazning Vp Tt ( H + h); Vp Г; (H+h) parametrlar bilan xanakterlanadigan uchta holati hosil bo‘ladi. G a 2 birinchi holatdan ikkinchi holatga o ‘tishida Puasson teng- lamasi o ‘rinli bo‘ladi: Gazning birinchi va uchinchi holatlarida harorat bir xil bo'lgani uchun bu holatlam ing param etrlarini o ‘zaro Boyl—M ariott qonuni bilan bogMash mumkin: ( 2 . 2 . 11 ) ( H + h ) V j = ( И + h2)V2. (2.2.12) (2.2.11) va (2.2.12) tenglam alar birgalikda yechilib, у — koeffitsiyent topiladi. Buning uchun (2.2.12) tenglamaning ikki tom onini у darajaga коЧапЬ, hosil b o ‘lgan tenglam ani (2.2.11) tenglamaga hadm a-had boMinadi: ( H+hJ* V? = ( H + h J r V r2 ( H + h ) у / (H + h,)= (H + h J r / H yoki ( H+h f) / H = (H'+h/) r / ( H + h J * . Bu m unosabatni logarifmlab, у quyidagicha topiladi: Y = (lg(H + h) - IgH) / (lg( H + h ) - lg(H + h j f . (2.2.13) H, H + h t va H + h2 bosim lar bir-biridan kam farq qiladi, shuning uchun bosimlar logarifmlari ayirmasini bosim lar o ‘zga- rishining ayirmasiga proporsional deb olish mumkin. Binobarin: y = ( H + h l) - H ) / ( ( H + h l) - ( H + h.J) bo‘ladi, bundan у = h , / ( h 1- h 2>. (2.2.14) Bu tenglam a yordam ida у ni hisobiash uch u n gazning a d iab a tik kengayishidan avvalgi va keyingi bosim larining atmosfera bosimidan ortiqcha qismlari h t va h2 ni o'lchash kerak. Shuni esda tu tish kerakki, bu ikkala kattalik h, va h2 ni gazda term odinam ik m uvozanat yuz bergandan keyingina o ‘lchash mumkin. Ishni bajarish tartibi I. O'lchashni boshlashdan oldin qurilmaning ulanishjoylarini tekshirib yetarlicha germetik ekanligiga ishonch hosil qilish ke rak. Buning uchun manom etrdagi suv sathlarining farqi 20—25 sm ga yetguncha ballonga nasos yordamida havo damlanadi. Vaqt o ‘tishi bilan gaz bosimining o'zgarishi m anom etrdan kuzatib boriladi. Agar qurilma germetik berk bo‘lsa, m a’lum vaqtdan so‘ng term o d in am ik m uvozanat o ‘rnatilib, bosim ning kam ayishi to ‘xtaydi, aks holda qurilm ada sodir bo‘layotgan sirqishni topish - I ll - lozim bo ‘ladi. Ballon ichidagi gaz bosimi barqarorlashgach, bosimning atmosfera bosimidan ortiqcha qismi h } o'lchanadi: u suvli manometrdagi sathlar ayirmasiga teng. 2. So‘ngra J jo ‘mrak juda qisqa vaqtga ochib yopiladi. Termodi- namik muvozanatdan keyin yana ballon ichidagi gaz bosimining atmosfera bosimidan ortiqcha qismi h2suvli manometrdagi sath lar ayirmasi bo'yicha o ‘lchanadi. 3. Har gal h t ning qiymatini turlicha olib, tajriba kamida 5—10 marta takrorlanadi va olingan natijalardan foydalanib, (2.2.14) formulaga asosan Puasson koeffitsiyenti hisoblab topiladi. 4. 0 ‘lchashda yo‘l qo‘yilgan absolut va nisbiy xatoliklar aniqlanadi. Mustaqil tayyorlanish uchun savollar 1. Moddalaming issiqlik sig'imi, solishtirma issiqlik sig'imi, molyar issiqlik sig'imi deb nimaga aytiladi? Ular orasida qanday bog'lanish mavjud? 2. Molekulalarning erkinlik darajalari soni deganda nimani tushunasiz? Mayer tenglamasini keltirib chiqaring. 3. Molekular-kinetik nazariyasiga asosan havo uchun у ning qiymati qanday b o ‘lishi kerak? Keltirib chiqaring. 4. Gaz adiabatik kengayganda uning ichki energiyasi qanday о ‘zgaradi? 5. J jo ‘mrakni yopishning kechikishi tajriba natijasiga qan day ta ’sir qiladi? 6. Nima uchun qurilmada simobli emas, balki suvli mano- metrdan foydalaniladi? 7. Ballondagi gazda suv bug‘lari b o ‘lsa, и tajriba natijasiga ta ’sir qiladimi? 8. у , Ay va Ey — ( Д / ' ;7 ) ■ 10 0 % — ifadalardan o'rtacha qiy mat, absolut va nisbiy xatoliklarni hisoblang. Hisoblash algoritmi Bu laboratoriya ishini bajarganda o'tkazilgan tajribalardan havoning balondagi qo‘shim cha bosimlarining (Я, va h ) qiy matlari olinadi (2 .2 .1 -jadval). 2.2.1- j a d v a I H I H1 » i . * . H n h I h, К • • • h n Я va Л ning qiymatlariga ko‘ra : H , • > ' ^ — formuladan gazlarning solishtirma issiqlik sigMmlari nisbati. П Ъ . f = —— — ifodadan topilgan qiymatlarning o ‘rtachasi; n ’ Ay, = |v - y , j — ifodadan har bir tajribaning absolut xatoligi; E r = ( A y //)-1 0 0 % — ifodadan nisbiy xatoligi. (Дyt )2 — ifodadan ayirm alar kvadrati; и (A y,) — ifodadan ayirmalar kvadratining yig‘indisi; 1=1 « (« -1 ) — ifodadan o'rtacha kvadratik xatolik; S = -------ifodadan tanlangan dispersiva; n a = 0,95 va n ning qyimatlariga ko‘ra tan Styudent koeffitsiyen- tining qiymati 2- jadvaldan topiladi. A y ' - S t an — ifodadan ishonch oraligM qiymati topiladi va Y h a q - Y - ^ Y — ko‘rinishda o ‘lchanayotgan kattalikning haqiqiy qiymati yoziladi. 2.2.2- jadvalga hisoblashlar natijasi yoziladi. № H К X AK (A r ? Y Ay Ё { by , f 1 -1 Bu hisoblashlam i EHM da bajarish uchun yuqoridagi ifo- dalardagi fizik k attalik lam i lo tin alfavitidagi harflar bilan quyidagicha belgilab olinadi va hisoblash dasturi tuziladi: i = 1, n — N , r, = 0 ) , H 2 = H\ ( 1 ), N u = H(I), Ay = G l, Ay = DG(I), (Ayt )2 = Z 2(I), AG = DGl, EG = 100 ■ DGl(G). Hisoblash dasturi 10 REM Gazlam ing o ‘zgarmas bosim va o ‘zgarmas hajmdagi solishtirma issiqlik sig‘imlari nisbatini aniqlash. 20 REM N (I) — ballonga bosim berilgandan so‘ng hosil b o ‘lgan m onom etrdagi suv sathlarining ayirm asi. N1(1) — jo ‘m rak ochilgandan keyingi suv sathlari ayirmasi. 30 IN PU T N 32 FO R 1=1 TO N 34 IN PU T N (I), N1(1) 36 N EX T I 38 FO R 1=1 TO N 40 G (I)= H (I)/(H (I)-H 1 (I)) 42 G = G + G (I) 44 N EX T I 46 G 1 = G /N 48 FO R 1=1 TO N 50 D G (I)= A B S (G 1 -G (I)) 52 D G = D G + D G (I) 54 NEXT I 58 D G 1 = D G /N 60 E G = 1 0 0 * D G 1 /G l 61 P R IN T «G azlarning o ‘zgarmas bosim va o ‘zgarmas hajmdagi solishtirma issiqlik sig'imlarining nisbatini aniqlash». 62 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 63 PR IN T «tajribaJar soni»; N , 64 PRIN T «------------------------------------------------------------ » 66 PRIN T «I «;» N (I) «;» N1(1) «;» G (I) «;» DG(T) « 67 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 68 FOR 1=1 TO N 70 PRINT I; 71 PR IN T U SIN G « # # # # # # .# # «;N (T), N1(1); 72 PR IN T U SIN G « # # # # # # .# # # # «;G (I), D G (I); 74 NEXT I 76 PR IN T «------------------------------------------------------------ » 78 PRINT «Nisbat G l= » ;G l,» «Absolut xato DG1=»; DG1, «Nisbiy hato EG =»; EG 80 E N D Ushbu hisoblashlar «EXCEL» dasturida quyidagicha bajariladi: Gazlarning o'zgarmas bosim (cp) va o ‘zgarmas hajmdagi (сv) solishtirma issiqlik sig‘imlari nisbatini у — с J cv) aniqlash. A В с D E F I H H I =a 1 /(a 1 - b l) =abs(cy-cl) = 100*dy/cy 1. 2. 3. H — ballonga bosim berilgandan so'ng hosil bo‘lgan m ono- metrdagi suv sathlarining ayirmasi. N1 (I) — jo ‘mrak ochilgandan keyingi suv sathlari ayirmasi. 3 -laboratoriya ishi. H A V O N IN G N IS B IY N A M L IG IN I A S S MAN P S IX R O M E T R I Y O R D A M ID A A N IQ L A SH Kerakli asbob va materiallar. 1. Assman psixrometri. 2. Distil- langan suvi b o ‘lgan stakan. 3. Barometr. 4. T o ‘yingan suv bug‘i elastikliginingharoratgabog‘liqlikjadvali. 5. Psixrometrikjadval. Ishning maqsadi. Havoning nisbiy namligini aniqlash quril- malari va usullari bilan tanishish ham da olgan nazariy bilim lam i mustahkamlash. Download 104 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling