Fonetika va fonologiya haqida umumiy ma’lumot. Nutqning fonetik bo’linishi

1. Tarkibli (односложные), agglyutinativ va flektiv. U buni yer yuzidagi taraqqiyot bosqichlari bilan uyg`unlashtiradi; xitoy, kxasi, birma, namakva tillari arxaik ko`rinishlar, turk-tatar, mo`g`ul, fin, venger, dravid, tibet tillari o`tuvchi, oraliq tillar, semit va hind – yevropa tillari – eng rivojlangan tillardir.

• 1. Tarkibli (односложные), agglyutinativ va flektiv. U buni yer yuzidagi taraqqiyot bosqichlari bilan uyg`unlashtiradi; xitoy, kxasi, birma, namakva tillari arxaik ko`rinishlar, turk-tatar, mo`g`ul, fin, venger, dravid, tibet tillari o`tuvchi, oraliq tillar, semit va hind – yevropa tillari – eng rivojlangan tillardir.
•  
• 2.Hind-yevropa tillari eng keng tarqalgan yirik oiladir. Hozirgi hind – yevropa tillari oilasi qarindoshlik darajasiga ko`ra 10 guruhga ajratiladi: hind,eron, roman, german, slovyan, grek, kelt, arman, boltiq, alban.
• 1.Hind guruhi. 24 tildan iborat. 676 million kishi so`zlashadi. Bu 33,7 % ni tashkil qiladi.
• 2.Roman guruhi, 10ta til. 522 million kishi so`zlashadi. 26,0%
• 3.German guruhi, 10ta til. 421 million kishi so`zlashadi.21,0%
• 4.Slovyan guruhi, 11ta til. 282 million kishi so`zlashadi. 14,1%
• 5.Eron guruhi, 31ta til. 68 million kishi so`zlashadi. 3,4%
• 6.Grek guruhi, 1ta til. 11,7 million kishi so`zlashadi. 0,6%
• 7.Kelt guruhi, 4ta til. 9,4 million kishi so`zlashadi. 0,5%
• 8. Arman guruhi, 1ta til. 6 million kishi so`zlashadi. 0,3%
• 9. Boltiq guruhi, 2ta til. 4,7 million kishi so`zlashadi. 0,2%
• 10.Alban guruhi, 1 ta til. 4,5 million kishi so`zlashadi. 0,2%
• Demak, hind – yevropa tillari jami 95 tildan hamda 2005,3 million so`zlovchidan iborat oiladir. Bu tillarning barchasini umumlashtirib turuvchi tipologik xususiyat bor: ularning hammasi flektiv tipga mansub.

B. Janubiy guruh:

• B. Janubiy guruh:
• 4). Bolgar, 7 million, Bolgariya, Yugoslaviya, Moldaviya va Ukrainada;
• 5). Makedon – Bolgariya, Yugoslaviya va Gretsiyada;
• 6). Serb – xorvat, 10 million, Yugoslaviya (Serbiya, Bosniya, Gersogovina, Xorvatiya); serblarda – rus alifbosi, xorvatlarda – latin yozuvi;
• 7). Slovyan, 1 million, Yugoslaviya, Pridunay Avstriya, Italiya.
• O`lik tillar: qadimgi staroslavyan – rus adabiy tilining tarkibiy asosi.
• D. G`arbiy guruh:
• 8). Chex, 9 million, Chexoslovakiyada;
• 9). Slovak, 3 million, o`sha yerda;
• 10). Polyak, 25 million, Polshada;
• 11). Koshub, 150 ming, Polsha va Boltiq qirg`oqlarida;
• 12). Serbelug (sorab, vend), 10 ming, Shpre daryosida, Luzatsiyada, Germaniyada, yuqori lug va quyi lug tillari mavjud.
• 4.Boltiq guruhi.
• 1). Litva, 2 million , Litvada;
• 2). Latish , 1 million, Latviyada;
• 3). Latyul – Latviyaning sharqida.
• O`lik tillar: pruss XVII asrdan so`ng “o`ldi”, sobiq Sharqiy Prussiya hududlarida.