Fonetika va fonologiya haqida umumiy ma’lumot. Nutqning fonetik bo’linishi

2. Eron guruhi.

• 2. Eron guruhi.
• 1). Forsiy, 15 million, Eronning davlat tili;
• 2). Afg`on (pushtu) – Afgonistonning milliy adabiy tili;
• 3). Baluchi (beludja) – Baluchiston tili;
• 4). Kurd – shimoliy – g`arbiy Eron, Iroq, Turkiya chegaralari va Armanistonda yashovchi kurdlar tili;
• 5). Tojik, 1 million, Tojikiston, O`zbekiston va Qozog`iston;
• 6). Osetin, 266 ming, shevalari; iron (shim. Oseteya) va digorga (jan. Osetiya) kavkaz tillarining ba’zi belgilari bor;
• 7). Tolish, 80 ming, Ozarbayjon;
• 8). Tog`, Ozarbayjon, janubiy Dog`iston;
• 9). Rushan, 7, 1 ming
• 10). Shug`non, 12 ming Badaxshon tog`lari;
• 11). Yag`nob, 1 ming, o`sha yerda va boshqa pomir shevalari.
• O`lik tillar: qadimgi fors, avesto, pahlaviy, skif, so`g`d, xorazmiy, sak tillari.
• 3.Slovyan guruhi.
• A.Sharqiy guruh:
• 1). Rus, 10 million, Rossiya va sobiq SSSR respublikalarida; shimoliy rus -“olovchi” va janubiy rus – “alovchi” eng muhim aloqa tili (jahon bo`ylab);
• 2). Ukrain, 40 million, Ukraina, shimoliy Kavkaz, Sibir, Qozog`iston; o`ng qirg`oq va chap qirg`oq (Dnepr bo`ylab) tillari mavjud;
• 3). Belorus, 9 million, Belorussiyada.

Xususiy fonetikada yuqorida aytilgan masalalar muayyan tillar misolida tekshiriladi. Xususiy fonetika tarixiy fonetika va zamonaviy, muosir fonetika, sinxron fonetika va diaxron fonetika, tasviriy fonetika va eksperimental fone-tika kabi ko‘rinishlarda ish yuritadi.

Qiyosiy fonetikada bir nechta qarindosh yoki qarindosh bo‘lmagan tillarning, yoxud bir qancha dialekt va shevalarning unli va undosh tovushlari, ulardagi fonetik o‘zgarishlar va boshqa hodisalar qiyosiy aspektda tekshiriladi.

Qiyosiy fonetika umumiy va xususiy fonetika oralig‘idagi vaziyatni egallaydi.

Nutqning fonetik bo’linishi. Nutq fraza (jumla), takt, so’z, bo’g’in va tovushlardan tashkil tlpadi.