Funksional dasturlash

Funksional dasturlash

Deklarativ dasturlash

• Funksional dasturlash paradigmasi – deklarativ uslubning xususiy holi hisoblanadi.
• Imperativ uslub “qanday?” degan savolga javob beradi?
• Deklarativ uslub “nima?” degan savolga javob beradi.

Imperativ dasturlash

• Dastur-bu tizim holatini o’zgartiruvchi buyruqlar to’plami.
• Qolgan barchasi(funksiyalar, sinflar va h.) – abstraksiyalash usullarining mahsuli.

long factorial(long i){

Long result=1;

while(i>1){

result=result*i;

--i;

}

return result;

}

Imperativ dasturlash:formal ko’rinishda

• Dasturning bajarilishi – bu holatlararo o’tish:

Imperativ dasturlash: tillar

• Protseduraviy va obyektli tillar kabi Fortrandan boshlab Algolgacha va Java ,C# da tugagungacha.

Matematik funksiya bir turdan ikkinchi turga alshatirishda qo’llash

Har bir alohida almashtirishlar alohida obyektga ishlov beradi.

Funksional dasturlash

• Dastur – bu hisoblash mumkin bo’lgan ifoda.
• Abstraksiyalash usullari har xil bo’ladi.

long factorial (long i) {

return (i<=1)?

1:

i*factorial(i-1);

}

• Dasturning bajarilishi – bu berilgan ifodani hisoblash.

Funksional dasturlash: tillar

• Lispning eng birinchi dialiktidan boshlab Haskell va F# gacha

Deklarativ dasturlash

• Funksional dasturlash paradigmasi – deklarativ uslubning xususiy holi hisoblanadi.

Zamonaviy dasturlash tillari

• Zamonaviy dasturlash tillari funksional dasturlash uslubida ishlash uchun ko’plab vositalarga ega.
• Imperativ va funksional uslublar asosida qandaydir “gibrid” holatga kelindi

Zamonaviy, yosh: Rust,Swift,Kotlin,Scala,Go va b.

• “Eski ” tillar ham o’z o’rnida qotib qolgani yo’q: Java8,C++11/C++14,C# 4.X va b.

Qisqacha tarix

• LISP
• 1958 yil
• Birinchi funksional dasturlash tili
• rekersiya,shartli ifoda, lyambda funksiyalar
• Dinamik tur hosil qilish
• axlat yig’ish
• alohida oddiy sintaksis

LISP kodiga misol

(defun (fibonacci(n))

(if(or (= n 0) (= n 1))

1

(+

(fibonacci(- n 1))

(fibonacci(- n 2))

)

)

)

Yana qisqacha tarix

Lyambda hisoblash

• XX asrning 30-yillari, Alan Chyorch
• Ikkita asosiy tamoyil – applikatsiya va abstraksiya

λ x. < x ustida ifoda>

• Applikatsiya(argumentga funksiyani qo’llash)

f x

• Hisoblash= atamalarni “qayta yozish”

(λ x. y)a →y[a/x]

“Barcha x kiruvchilarni y ning ichida a ga alamshtir”

LISP: bazaviy sintaksis

• Hammasi – bu chiziqli ruyxat
• Dastur –bu ham chiziqli ruyxat
• Hammasi ikkita xizmatchi belgi ichida joylashadi: - “(” va “)”
• Ruyxatning birinchi elementi –bu funksiya, keyingilari –argumentlar

(*(+ 1 1) (sin(/ pi 2)))

Yana...

• ML-Robin Milner - 1970 yillar

-turlarni chiqarish

-Algebraik ma’lumotlar turlari

• Miranda – Devid Tyorner - 1985 y.

Call by name evolution strategy (lazy evolution)

Funksional tillar geneologik daraxti

Funksional (applikativ) tillar hisoblashni funksiyalar chaqiruvidan iborat deb qaraydi.

• Funksional dasturning sintaksisi quyidagicha ko’rinish oladi:
• functionn (functionn-1 (functionn-2 (...function1 ( ma’lumotlar))....))

funksional tillarda o’zgaruvch tushinchasi bo’lamydi(imperativ tillardagi kabi o’zgaruvchi tavsiflanmaydi);

• funksional tillarda o’zgaruvch tushinchasi bo’lamydi(imperativ tillardagi kabi o’zgaruvchi tavsiflanmaydi);
• ta’minlash operatori bo’lamydi;
• iteratisya ko’rinishidagi takrorlanishlar bo’lmaydi.

Misol

• 6 ta a,b,c,d,e,f sonlari berilgan.
• MAX(a,b,c,d,e,f)=?

Misol

MAX(a,b,c,d,e,f) = MAX(MAX(a,b),MAX4(c,d,e,f))

• MAX(a,b,c,d,e,f) = MAX(MAX(a,b),MAX4(c,d,e,f))
• MAX4(c,d,e,f) = MAX(MAX(c,d),MAX(e,f))
• MAX(a,b,c,d,e,f) = MAX(MAX(a,b),MAX(MAX(c,d),MAX(e,f)))

λ hisoblash