Fuqarolik ishlari bo‘yicha tumanlararo sudining 2019-yil 16-sentabrdagi sud buyrug‘iga

qo’zg’atish to’g’risidagi masalani hal qilish bilan bir vaqtda, ishda ishtirok etuvchi 
shaxslarni xabardor qilmasdan sud tomonidan ko’rib chiqiladi. Agar dastlabki himoya 
choralarini qo’llash bilan bog’liq ariza sud majlisi chog’ida berilgan taqdirda, u shu 
majlisda ko’rib chiqilishi mumkin. Agar dastlabki himoya choralarini ko’rish 
to’g’risidagi ariza ish yuritish jarayonida berilgan bo’lsa, u kelib tushganidan keying 
kundan kechiktirmay ko’rib chiqiladi (95-modda). Undan tashqari, dastlabki himoya 
choralarini bir turini boshqasi bilan almashtirish sud tomonidan ishda ishtirok etuvchi 
shaxsning iltimosnomasiga ko’ra amalga oshirilishi mumkin (96-modda). Dastlabki 
himoya choralarini beor qilish to’g’risidagi masala ishni ko’rayotgan sud tomonidan 
ishda ishtirok etuvchi shaxsning iltimosnomasiga ko’ra bekor qilinadi va bu masala sud 
majlisida hal qilinadi (98-modda).
Yuqoridagi dastlabki himoya choralari bilan bog’liq bo’lgan har qanday ishning 
natijasiga ajrim chiqariladi. Ajrimning ijrosi esa dastlabki himoya choralarini ko’rish 
to’g’risidagi ajrim sud hujjatlarini ijro etish uchun belgilangan tartibda darxol ijro 
etiladi (97-modda).
Keyingi savolga to’xtalib o’tadigan bo’lsak, mazkur vaziyatda sud tomonidan hokim 
qarori haqiqiy emas deb topilganda arizachining huquqlari qanday usulda tiklanishi 
mumkinligini tahlil qiladigan bo’lsak, arizachi talablari qaysi asoslarga ko’ra to’g’ri 
bo’lishi mumkinligiga to’xtalib o’tishimiz kerak, Yer Kodeksi 24
2
-moddada 

---

keltirilgan asosga ko’ra, “Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yerlar qishloq xo‘jaligi 
mahsuloti yetishtirish maqsadida yuridik va jismoniy shaxslarga ikkilamchi ijaraga 
berilishi (ularni uchinchi shaxslarga berish huquqisiz) mumkin” deb keltirilgan bundan 
kelib chiqib aytishimiz mumkinki, yuqoridagi vaziyatda ham ijaraga berilgan yer 
uchastkasini ijaraga berish mumkin va bu bo’yicha hokim qarori chiqarilib, ijaraga 
berilgan yerni ikkilamchi ijaraga berishni taqiqlash bo’yicha chiqarilgan qaror asossiz 
deb hisoblashimiz mumkin. Bunday holatda, arizachi huquqlari quyidagicha tiklanishi 
mumkin ya’ni hokim qarori bekor qilinib, raisga yerni ijaraga berishga taqiq 
qo’yilmaydi. Faqat ushbu holatda bir nechta talablarga javob berishi kerak, “Qishloq 
xo‘jaligiga mo‘ljallangan yer uchastkasi bir yilgacha bo‘lgan muddatga ikkilamchi 
ijaraga berilishi mumkin, bundan ushbu moddaning uchinchi qismida nazarda tutilgan 
hollar mustasno. 
Foydalanishga kiritilgan qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yer uchastkalarini 
ikkilamchi ijaraga berish shartnomasining muddati ushbu Kodeksning 241-moddasida 
nazarda tutilgan hollarda, taraflarning kelishuviga ko‘ra belgilanadi va u qishloq 
xo‘jaligiga mo‘ljallangan yer uchastkasini ijaraga berish shartnomasi muddatidan ortiq 
bo‘lishi mumkin emas. 
Qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yer uchastkasini ikkilamchi ijaraga berish 
shartnomasi qonunchilikda nazarda tutilgan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi 
lozim”. Ushbu holatda arizachi huquqlari yuqoridagidek tiklanadi. 
Keying masalaga o’tadigan bo’lsak, ushbu holat bo’yicha MSIYTKning 173-