Fuqarolik jamiyati institutlarini shakllantirish va rivojlantirish
Download 1.91 Mb. Pdf ko'rish
|
6414-Текст статьи-15831-1-10-20201103
13
4-chizma
FUQAROLIK JAMIYATI INSTITUTLARI VA ICHKI TIZIMLARINI QUYIDAGICHA TASNIFLASH MUMKIN:
institutlar va tuzilmalar
a) xususiy mulk asosida vujudga keladigan va faoliyat yuritadigan nodavlat tashkilotlari;
b) shirkat xo‘jaliklari va ularning uyushmalari;
v) ijara asosida ishlovchi jamoalar;
) hissadorlik jamiyatlari:
hamda uyushmalar; tadbirkorlar uyushmalari (palatasi) va hokazo e) ishlab chiqarish korporatsiya, konsernlari va birlashmalari;
Ijtimoiy sohadagi manfaatlarni ifodalovchi institutlar va tuzilmalar:
a) oila hamda uning manfaatlarini aks ettiruvchi maxsus tashkilotlar;
b) ta’lim-tarbiya muassalari (maktab, o‘rta maxsus va oliy ta’lim muassasalari);
v) jamoat birlashmalari, nodavlat tashkilotlar;
g ) fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari
d) mustaqil ommaviy axborot vositalari; e) diniy tashkilotlar
markazlar; z) ixtiyoriy ko‘ngilli jamiyatlar;
i) jamoatchilik fikrini aniqlash va o‘rganish institutlari; y) turli ijtimoiy ixtiloflarni adolatli hal etuvchi tuzilmalar va hokazo
14
Ijtimoiy–siyosiy ta’limotlarda “demokratik jamiyat” va “fuqarolik jamiyati” tushunchlari keng qo’llanilmoqda. Makur tushunchalar haqida yaxlit tushuncha hosil qilish maqsadida “Veen” diagrammasida yordamida tahlil qilish vazifasi birgalikda bajariladi.
Demokratik jamiyat: 1. Davlat hokimiyatining demokratik asosda shakllanishi 2.Davlat hokimiyatining bo’lishi 3. 4. 5. Fuqarolik jamiyati: 1. Nodavlat jamoat tashkilotlari o’rninng yuqoriligi
qaror topishi 2. 3. 4. a) huquqiy davlatning mavjudligi;
b) siyosiy partiyalar;
v) ijtimoiy-siyosiy harakatlar;
mavjudligi;
d) inson huquqlarini
himoyalovchi instutlar va hokazo
va tuzilmalar:
15 5-chizma
5-chizma
O‘z huquqlari, erkinliklarini hamda siyosat, iqtisodiyot, ijtimoiy rivojlanish, fan, madaniyat, ekologiya va hayotning boshqa sohalaridagi qonuniy manfaatlarini birgalikda ro‘yobga chiqarish uchun birlashgan fuqarolarning xohish-irodalarini erkin bildirishlari natijasida vujudga kelgan ixtiyoriy tuzilma jamoat birlashmasidir. Siyosiy partiyalar, ommaviy harakatlar, kasaba uyushmalari, xotin-qizlar, yoshlar va bolalar tashkilotlari, veteranlar va nogironlar tashkilotlari, ilmiy-texnikaviy, madaniy-ma’rifiy, fizkultura-sport va boshqa ko‘ngilli jamiyatlar, ijodiy uyushmalar, yurtdoshlar uyushmalari, assotsiatsiyalar va fuqarolarning boshqa birlashmalari jamoat birlashmalari deb e’tirof etiladi.
Harbiylashtirilgan jamoat birlashmalari va qurolli tuzilmalar, shuningdek diniy xarakterga ega partiyalar, ularning filiallari va boshqa struktura bo‘laklari tashkil etish taqiqlanadi.
Nodavlat notijorat tashkiloti — jismoniy va (yoki) yuridik shaxslar tomonidan ixtiyoriylik asosida tashkil etilgan, daromad (foyda) olishni o‘z faoliyatining asosiy maqsadi qilib olmagan hamda olingan daromadlarni (foydani) o‘z qatnashchilari (a’zolari) o‘rtasida taqsimlamaydigan o‘zini o‘zi boshqarish tashkilotidir. Nodavlat notijorat tashkiloti jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini, boshqa demokratik qadriyatlarni himoya qilish, ijtimoiy, madaniy va ma’rifiy maqsadlarga erishish, ma’naviy va boshqa nomoddiy ehtiyojlarni qondirish, xayriya faoliyatini amalga oshirish uchun hamda boshqa ijtimoiy foydali maqsadlarda tuziladi.
16 6-chizma
o‘z a’zolari va qatnashchilarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini ifodalash hamda himoya qilish; ijtimoiy hayotning turli masalalariga doir tashabbuslar bilan chiqish, davlat hokimiyati va boshqaruv organlariga takliflar kiritish; davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining qarorlarini ishlab chiqishda qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda ishtirok etish; o‘z faoliyati to‘g‘risida axborot tarqatish; ommaviy axborot vositalarini ta’sis etish hamda belgilangan tartibda noshirlik faoliyatini amalga oshirish; ustavda belgilangan vazifalarni bajarish uchun tadbirkorlik tuzilmalarini tashkil etish; o‘z ramziy belgilarini ta’sis etish; o‘z faoliyatiga taalluqli masalalar yuzasidan yig‘ilishlar, konferensiyalar o‘tkazish; qonun hujjatlariga muvofiq vakolatxonalar ochish va filiallar tashkil etish. Nodavlat notijorat tashkiloti qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa huquqlarga ham ega.
Jismoniy va (yoki) yuridik shaxslar tomonidan ixtiyoriy mulkiy badallar qo‘shish asosida tashkil etilgan, xayriya, ijtimoiy, madaniy, ma’rifiy yoki boshqa ijtimoiy foydali maqsadlarni ko‘zlaydigan, a’zoligi bo‘lmagan nodavlat notijorat tashkiloti jamoat fondi deb e’tirof etiladi. Jamoat fondiga uning muassislari (muassisi) yoki vasiyat qiluvchi tomonidan o‘tkazilgan mol-mulk fondning mulkidir. Fond muassislari (muassisi) yoki fond vasiyatnoma bo‘yicha tashkil etilganida vasiyatnomani ijro etuvchi fondning majburiyatlari bo‘yicha javob bermaydi, fond esa muassislarning (muassisning) yoki vasiyatnomani ijro etuvchining majburiyatlari bo‘yicha javob bermaydi. Jamoat fondining mol-mulkidan fond ustavida belgilangan maqsad va vazifalarni amalga oshirish hamda ma’muriy xarajatlarni qoplash uchun foydalaniladi. Jamoat fondi har yili o‘z faoliyati to‘g‘risida hisobot e’lon qilib borishi shart.
17 7-chizma
O‘z navbatida, mamlakatimizda hozirgi kunda faoliyat yuritayotgan nodavlat notijorat tashkilotlari va fuqarolik jamiyati boshqa institutlarini quyidagi mezonlar bo‘yicha tasniflash mumkin: 1. Iqtisodiy sohadagi manfaatlarni ifodalovchi tuzilmalar:
xususiy mulk asosida vujudga keladigan va faoliyat yuritadigan nodavlat tashkilotlari; ijara asosida ishlovchi jamoalar; hissadorlik jamiyatlari; moliyaviy jamg‘arma hamda uyushmalar; ishlab chiqarish korporatsiya, konsernlari va birlashmalari; tadbirkorlar palata hamda uyushmalari va boshqalar.
manfaatlarni ifodalovchi tuzilmalar:
oila hamda uning manfaatlarini aks ettiruvchi maxsus tashkilotlar; ta’lim-tarbiya muassasalari (maktab, o‘rta maxsus va oliy ta’lim muassasalari); jamoat birlashmalari, nodavlat tashkilotlar; fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari; mustaqil OAV; diniy tashkilotlar; milliy-madaniy markazlar; ixtiyoriy ko‘ngilli jamiyatlar; jamoatchilik fikrini aniqlash va o‘rganish institutlari; turli ijtimoiy ixtiloflarni adolatli hal etuvchi tuzilmalar va boshq.
manfaatlarni ifodalovchi institutlar va tuzilmalar
siyosiy partiyalar; ijtimoiy- siyosiy harakatlar; inson huquqlarini himoyalovchi institutlar va boshqalar
18
8-chizma
Jamoat birlashmalari o‘z faoliyat doiralariga ko‘ra quyidagilarga bo‘linadi:
toifalari ijtimoiy manfaatlarini ko‘zlab ishlashga ixtisoslashgan hukumatga qarashli bo‘lmagan umummilliy tashkilotlar
Bunday tashkilotlar qatoriga «Mahalla» jamg‘armasi, O‘zbekiston Xotin-qizlar qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Nogironlar uyushmasi, «Nuroniy» faxriylar jamg‘armasi kiradi;
jamg‘armalar
«Ekosan», «Sog‘lom avlod uchun» va chet elda ta’lim olish uchun iste’dodli yoshlarni qo‘llab-quvvatlash «Iste’dod» jamg‘armasi, Orolni qutqarish jamg‘armasi, Markaziy Osiyo mamlakatlari madaniyat va fan arboblari anjumani;
Inson huquqlari va gumanitar huquqni o‘rganish markazi, huquqiy yordam ko‘rsatish markazi va h.k
Ijodkor ziѐlilarning milliy jamoat tashkilotlari
(yozuvchilar, artistlar, rassomlar, bastakorlar, arxitektorlar, kinochilar, sudyalar va advokatlarning jamoat tashkilotlari);
Madaniy markazlar
O‘zbekistonda yashovchi milliy (ozchilikni tashkil etuvchi) jamoat vakillari madaniyati, urf-odatlarini saqlab qolish maqsadida birlashtirilgan madaniy markazlar 100 tadan ortiq;
va xilma-xil jamg‘armalar
bolalar jamg‘armasi, bolalar uylarining tarbiyalanuv-chilarini ijtimoiy himoya qilish jamg‘armasi; Respublika talabalar jamg‘armasi va h.k.
19
3-ilova
tanishib chiqilgach, talabalar bilan hamkorlikda quyidagi vazifa muhokama qilindi: Savol: NNTlar nima uchun kerak?
Izoh Davlat xarajatlarini (byudjetini) iqtisod qiladi
Chunki, NNTlar davlat byudjetidan to‘g‘ridan to‘g‘ri mablag‘ olmaydi. NNTlar tomonidan grant va subsidiyalar shaklida olinadigan mablag‘lar ijtimoiy muammolarni ancha arzon hal etish imkonini beradi; Jamiyatda yuzaga keladigan ijtimoiy muammolarni o‘z vaqtida aniqlaydi va barchani xabardor etadi
borasida tavsiyalar beradi, yangi tajribalarga ega bo‘ladi, tatbiq etadi
Jamiyatda yuzaga keladigan “bosh og‘rig‘idan” xalos etadi, ularning kamayishiga erishadi
Ijtimoiy ahamiyatli va ijodiy qiziqishlar bilan bog‘liq
ekologiya masalalari bo‘yicha mahalliy birlashmalar, sayyohlik va badiiy havaskorlik klublari, nogiron bolalar ota- onalarining birlashmalari;
«Ijtimoiy fikr» jamoatchilik markazi, Jurnalistlarni tayyorlash xalqaro jamoatchilik markazi, Samarqanddagi mushkul vaziyatlarda ayollar va o‘smirlarga ruhiy
yordam ko‘rsatish bilan shug‘ullanuvchi «Sabr» ishonch markazi kabi hukumatga qarashli bo‘lmagan mahalliy ijtimoiy muassasalar
20
FUQAROLIK JAMIYATI INSTITUTLARINING JAMIYATIMIZ HAYOTIDAGI O‘RNI VA AHAMIYATI QUYIDAGI VAZIFA ASOSIDA TAHLIL QILINADI:
5-ilova FSMU texnologiyasi asosida “O’zbekiston Respublikasida siyosiy Download 1.91 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling