Fuqarolik jamiyati shakllanishining umumiy jihatlarini quyidagilar tashkil qiladi

Tashqi  siyosat  faoliyat  uchun huquqiy  negiz  yaratish  birinchi  galdagi  vazifa

hisoblanadi. Ushbu maqsadlarga erishish uchun  quyidagilar amalga oshirildi:

– yangi xalqaro huquqiy hujjatlar ishlab chiqildi;

– sobiq Ittifoq ishtirokchi bo’lgan xalqaro huquqiy hujjatlar majmuasi respublika manfaati

nuqtai nazaridan o’rganildi;

– O’zbekistonning milliy manfaatlariga mos tushadigan hujjatlar ratifikatsiya qilindi;

– mamlakat  xalqaro  faoliyatini  muvofiqlashtirib  turadigan  qonunlarni  ishlab  chiqish  va

qabul  qilish, «Qabul  qilingan  xalqaro  shartnomalar  to’g’risida»gi  qonun,  «Konsullik  ustavi»

shular  jumlasidandir.  Ulardan  tashqari  bojxona  xizmatining huquqiy  asoslarini  yaratuvchi

qonunlar, Havo kodeksi ham qabul qilindi.

Manfaat,  bu  zaruriy  ehtiyojdir.  Ehtiyojlar  esa  birinchi  galda  O’zbekiston  uchun

taraqqiyotning  muayyan  jug’rofiy  va  tabiiy,  iqlimiy,  demografik holatimiz,  xalqimizning  ko’p

millatli  tarkibi,  uning  tarixiy  va  madaniy  merosi, ma’naviyat  omili,  ishlab  chiqarish  kuchlari

taraqqiyotining darajasi, xom ashyo va zamonaviy texnologiya bilan tahminlanganlik, davlatning

xalqaro  munosabatlardagi  o’rni  va hokazolardir.  Bu  omillar  O’zbekistonning  ehtiyojlarini

belgilaydi.  Ehtiyojlar  esa  manfaatlarda  o’z  ifodasini  topadi.  Davlat  manfaatlari  uning  tashqi

siyosiy  faoliyatini belgilaydi. SHu jihatdan,  O’zbekistonning tashqi siyosiy manfaatlari xalqaro

aloqalarni rivojlantirayotgan, uning tuzilmalari va faoliyatini belgilab berayotgan kuchdir.

Barcha  davlat  va  xalqaro  tashkilotlar  bilan  aloqa  qilishda  davlatimizning  milliy

manfaatlaridan kelib chiqiladi. Tabiiyki, bunda sheriklarimiz manfaatlari, ular tashqi siyosatining

ustuvor  yo’nalishlari hisobga  olinishi  zarur.  Zero,  o’zaro  uzviy  bog’liqliksiz  tashqi  siyosatni

tasavvur etib bo’lmaydi.

O’zbekisonning  xalqaro  tashkilotlar  va  davlatlararo  uyushmalar  faoliyatidagi  ishtiroki

respublika  tashqi  siyosatining  muhim  yo’nalishlaridan  biridir.  Ushbu  tashkilotlar  jahon

hamjamiyatiga kirish, xo’jalik  aloqalarini o’rganish, ekologiya, tabbiy muammolarni hal etish,

ilmiy-texnikaviy hamkorlikni rivojlantirishda katta yordam bermoqdalar.

Respublika  Prezidenti  davlatimiz  o’z  qiyofasini  yo’qotmasdan  xalqaro  talablarga  rioya

etishga  tayyorligini  qathiy  tasdiqladi.  Bu  talablarga  rioya  etmasdan,  xalqaro  jahon

hamjamiyatiga  kirib bo’lmaydi.  Bu  yerda  Inson huquqlari  umumjahon  deklaratsiyasi  asosidagi

kafolatlar,  BMT  Nizomi  va  Xelg’sinki  kelishuvi  qoidalari, hujum  qilmaslik,  xalqaro

munosabatlarda kuch ishlatish bilan tahdid qilishdan voz  kechish, xalqaro huquq qonunlarining

milliy qonunlardan    ustuvorligi  va hokazolar  to’g’risida  gap  bormoqda.  Jahondagi  barcha

taraqqiyparvar mamlakatlar xuddi shunday yondashuv tarafdoridir.

O’zbekiston  butun  dunyo  ko’z  o’ngida  tashqi  siyosiy  va  madaniy  aloqalarining  boy

tarixiga  ega  bo’lgan,  mustaqil  ravishda  zamonaviy  diplomatik  aloqalarni  amalga  oshirayotgan

tinchliksevar huquqiy davlat sifatida namoyon bo’lmoqda. Xalqaro huquq jihatidan O’zbekiston

uchun asrlar osha buyuk bo’lib kelgan davlatlar ham, davlatchilik tarixi biznikiga o’xshash yosh

mamlakatlar ham bab-baravardir.

O’zbekiston  taraqqiyotning  konstitutsiyaviy  asosi  sifatida  inson huquqlari  tiklanmoqda.

Xalqimizning ma’naviy imkoniyati,  uning  katta  tabiiy  va  texnik  zahiralari,  mustahkamlanib

borayotgan  xalqaro  aloqalari  demokratik  taraqqiyot  va  inson huquqlariga  rioya  etilishi  uchun

zarur  bo’lgan  barcha  shart-sharoitlar  mavjudligiga  ishonch  tug’diradi.  Natijada  mamlakatimiz

amalda yalpisiga diplomatik tan olinishiga va xalqaro iqtisodiy aloqalarga tortilishiga yo’l ochib

berildi.

XX  asrning  ohirida  dunyoning  siyosiy  makoni  sifat  jihatidan  o’zgardi.  Sovet  Ittifoqi

xalqlari hamda  sobiq  «sotsialistik hamdo’stlik»dagi  boshqa  davlatlar  bir partiyaviylik  tizimi  va

markazdan  turib  rejalashtirish  iqtisodiyotidan  voz  kechishdi.  Bu holat  dunyoda  antogonistik

ijtimoiy-siyosiy  tuzumlarning  global  qarama-qarshiligi  barham  topdi  va  dunyo  siyosatida

demokratik  jamiyatlar  salohiyati  ancha  oshdi.  Yevroosiyo hududida,  jumladan,  Markaziy  va

SHarqiy  Yevropa  davlatlari,  shuningdek,  sobiq  sovet  ittifoqi  davlatlarining  roziligi  orqali

---

31

ijtimoiy-siyosiy  tuzumning  demokratik  shakliga  o’tildi.  Agar  bunday  davlatlarda,  eng  avvalo,

Rossiyada amalga oshirilayotgan islohotlar jarayoni muvaffaqiyatli yakunlansa, SHimoliy yarim

sharining kattaroq qismi - Yevropa, SHimoliy Amerika, Yevroosiyoda bir-biriga yaqin ijtimoyi-

siyosiy  va  iqtisodiy  tamoyillar  asosida  yashovchi,  bir-biriga  o’xshash  qadriyatlarga  ehtiqod

qiluvchi, shu  jumladan,  global  dunyo  siyosati  jarayonlariga  bir  xilda  yondashuvchi  xalqlar

hamjamiyati shakllanadi.

«Birinchi»  va  «ikkinchi»  dunyolar  o’rtasidagi  qarama-qarshilikka  barham  berilgandan

so’ng avtoritar tuzumlar Afrika, Lotin Amerika, Osiyodagi o’z tarafdorini qo’llab-quvvatlashdan

to’xtadilar. Negaki, bu davlatlar mafkuraviy ittifoqdosh sifatida o’z qiymatlarini  yo’qotishdi va

natijada  moddiy hamda  siyosiy  yordamdan  maxrum  bo’lishdi.  Oqibatda  Somali,  Liberiya,

Afg’onistonda bo’linish vujudga keldi va fuqarolar urushi boshlanib ketdi. Boshqa davlatlarning

ko’pchiligi esa, masalan, Efiopiya, Nikaragua, Jazoir avtoritarizmdan voz kecha boshlashdi.