Futbol oʻyini rivojlanish tarixi, hamda oʻyin qoidalari (maydoni, darvozasi va koptok oʻlchamlari) haqida umumiy maʼlumot

Yagona futbol qoidalarini joriy etilishi

• 1846 yilda futbol qoidalarini birlashtirishga birinchi jiddiy urinish bo'ldi. Kembrij universitetidan H. de Uiton va J. S. Tring bir qator qoidalarni shakllantirish va qabul qilish uchun xususiy maktablar vakillari bilan uchrashdi.
• Muhokama 7 soat 55 daqiqa davom etdi va natijada “Kembrij qoidalari” sarlavhasi ostida hujjat chop etildi. Ular aksariyat maktablar va klublar tomonidan ma'qullangan va keyinroq (kichik o'zgarishlar bilan) Angliya futbol assotsiatsiyasi qoidalarining asosi sifatida qabul qilingan.
• Afsuski, "Kembrij qoidalari" ning asl to'plamining nusxalari saqlanmagan. Futbol assotsiatsiyasining amaldagi qoidalariga taalluqli eng qadimgi hujjat bu janob Tring tomonidan 1862 yilda nashr etilgan qoidalar to'plamidir. Bu janob Tringning o'zi "eng oddiy o'yin" deb ta'riflagan o'yin qoidalari edi. Ularning bugun biz bilgan futbol rivojiga katta ta'siri bor

Oʻyin qoidalari Xalqaro futbol assotsiatsiyasi kengashi (IFAB) tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi,IFABning tarkibiga FIFA (4 ovoz), shuningdek, Angliya, Shotlandiya, Shimoliy Irlandiya va Uels futbol assosiasiyalari vakillari kiradi. Rasmiy oʻyin qoidalarini eng soʻnggi ishlab chiqilgan nashri 2013-yil 1-iyun sanasi boʻlib, 17 ta qoidadan iborat:
1-qoida: Oʻyin maydoni
2-qoida: Toʻp (koptok)
3-qoida: Oʻyinchilar
4-qoida: Oʻyinchilarning kiyinishi
5-qoida: Hakam
6-qoida: Boshqa oʻyin qqoidalar
7-qoida: Oʻyindan tashqari holat
8-qoida: Oʻyinchilarning qoidabuzarliklari va notoʻgʻri xatti-harakatlari
9-qoida: Erkin zarbalar
10-qoida: Penalti tepish
11-qoida: Toʻpni maydonga tushirish
12-qoida: Darvozaga gol zarbasi
13-qoida: Burchak zarbasi
Har bir jamoada maksimal 11 futbolchi bo’lishi mumkin, ulardan biri darvozabon yoki darvozabon. Jamoalar o’yin davomida har birida 3tadan o’zgarish (rasmiy musobaqalar uchun) va agar qo’shimcha vaqtga o’tadigan bo’lsa, qo’shimcha o’zgarishlarga ega. Zaxira o’yinchilari o’yin boshlanishidan oldin tayinlanib, ulardan 0 dan 7 gacha belgilashlari mumkin.
Zaxira o’yinchisi boshlang’ich o’yin maydonidan to’liq chiqib ketmaguncha maydonga kira olmaydi va almashtirilgan o’yinchi qayta maydonga tushmasligi mumkin.
Agar ruxsat etilgan almashtirishlar soni amalga oshirilgan bo’lsa va darvozabonni almashtirish zarur bo’lsa, uni hakamga xabar berganidan so’ng uni maydondagi o’yinchilarning biri o’zgartirishi mumkin.
Agar o’yinchi zarbadan oldin chetlatilsa, uning o’rnini faqat oldin tayinlangan zaxira o’yinchilaridan biri egallashi mumkin. Agar zaxira o’yinchilaridan biri zarbadan oldin yoki keyin maydondan chetlatilsa, u zaxira o’yinchisi sifatida maydonga tusha olmaydi.