G. A. Xudoynazarova yuqori molekulyar birikmalar

TO’RSIMON POLIMERLARNING BO’KISH TEZLIGIGA 

ERITUVCHI TABIATINING TA’SIRI

Ishning maqsadi: choklangan natriy butadien kauchugi asosida olingan
to’rsimon polimerning toluol va etilatsetatda bo’kish tezligi va bo’kish 
koeffitsientini o’lchash.

Reaktivlar: SKB – 2 – rezinasi, toluol, etilatsetat.

Idish va asboblar:  bo’kishni o’lchash asbobi (2 dona), sekundomer, rezina
nok, analitik tarozi. 


Ishning bajarilishi: Bo’kish tezligi nabuxometrda hajmiy usul bilan
o’lchanadi. 0,1 – 0,2 g atrofida 2 ta rezina bo’laklarini analitik tarozida tortib 
biriga toluol, ikkinchisiga etilatsetat solingan, avvaldan darajalangan,
nabuxometrlarga tushiriladi. Rezinaning bo’kishini har ikki erituvchida parallel 
holda har 10 daqiqada 3 soat davomida yutilgan suyuqlik miqdorini o’lchash
orqali kuzatiladi. 


Tekshirilayotgan tizimlar: 
t – tajriba boshlanishidan o’lchanayotgan vaqt, daqiqa;
h – nabuxometr naychasidagi suyuqlik balandligi (darajalangan naychadagi
bo’linishlarga to’g’ri keladigan suyuqlik miqdori nabuxometrda ko’rsatilgan);
V
1

– yutilgan suyuqlik hajmi, ml;

m
0

– rezinaning dastlabki massasi, g;

q


- maksimal bo’kish darajasi, ρ – suyuqlikning zichligi.

26-jadval 
t
h

V

1
q=V

1
·ρ/m

0
lg(q


-q)

---

25

Olingan natijalar asosida bo’kish darajasi q va lg(q

-q) larning vaqtga 

bog’liqlik grafiklarini ikkala erituvchi uchun ham chiziladi. Rezinaning toluol va

etilatsetatdagi bo’kish doimiylarini quyidagi tenglama asosida topiladi. 
lg(q


-q) = lgq


- kt

lg(q

-q) ning vaqtga bog’liqlik grafigidagi to’g’ri chiziq og’ishining 

tangens burchagi k bo’kish doimiysining qiymatini beradi.

Topshiriq:
1. Rezinaning ikkala erituvchida bo’kish tezliklari har xil bo’lishini 
tushuntiring.
2. Kauchuk va rezina tuzilishidagi farqni tushintiring.