G. S. K u t u m o V a I. I. I n o g a m o V g e o d e z I ya va m a r k s h e y d e r L i k I s h I
Download 6.42 Mb. Pdf ko'rish
|
O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2.1-jadvalda
|
(2.2- rasm).
Bu shaklda ellipsoid uzluksiz chiziq bilan, geoid esa punktir chiziq bilan berilgan.Yer yuzining ba’zi nuqtalarida geoid bilan ellipsoidning farqi 150 metrdan oshmaydi. Shuning uchun geodeziyada Yer aylanma ellipsoid shaklida deb qabul qilinadi. Har bir davlatda geodezik ishlar uchun ma’lum kattalikdagi Yer ellipsoidi qabul qilingan bo’lib, bunga referens-ellipsoid deyiladi. Yer ellipsoidining kattaligi uning elementlari bilan ifodalanadi. Bu elementlar ellipsoidning katta yarim o’qi (a) va qutblarining siqiqligi dan iboratdir. (α = a − b a ) (2.1) Yer ellipsoidining elementlari gradus o’lchash natijalariga asoslanib hisoblab chiqariladi. Bir qancha mamlakatlarning olimlari yer ellipsoidi elementlarini hisoblab chiqarganlar. Shu hisoblardan ba’zilari 2.1-jadvalda berilgan. 2.1-jadval Yer ellipsoidining o’lchamlari Olimning familiyasi Yer ellipsoidining hisoblab chiqarilgan yili Ellipsoid katta yarim o’qining uzunligi, m Qutblarning siqiqligi Delamber 1800 6 375 653 1:334,00 Bessel 1841 6 377 397 1:299,15 Xeyford 1909 6 378 388 1:297,00 Krasovskiy 1940 6 378 245 1:298,30 2.2-rasm.Geoid va kvazigeoidning joylashishi 16 Fransuz olimi Delamberning hisoblab chiqargan yer ellipsoidi hozirgi vaqtda faqat tarixiy ahamiyatga ega. Delamberning yer ellipsoidini hisoblashdan maqsadi metrik o’lchov birligining uzunligini aniqlash edi. Delamber ellipsoidining ekvatordan qutbigacha bo’lgan masofa 10 000 km ga teng. Chunki bunda chorak meridianning 10 000 000 dan bir bo’lagi 1m qilib qabul qilingan. 1940 yilda olimlar F.N.Krasovskiy bilan A.A.Izotov rahbarligida Yer ellipsoidining elementlarini hisoblab chiqishgan. Bu ellipsoidga Krasovskiy referens-ellipsoidi deb nom berilgan. Shu sababli 1946 yil 7 aprel qaroriga muvofiq, olib boriladigan barcha geodezik ishlarda Krasovskiy ellipsoidi asos qilib olinadigan bo’ldi. Katta aniqlik talab qilinmaydigan geodezik ishlarda Yer sharsimon hisoblanib, radiusi F.N.Krasovskiy va A.A. Izotovlarning ma’lumotlariga ko’ra, 6371.11 km ga teng qilib olingan. Download 6.42 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|