Gat tarkibida boshgarishni tashkil qilish

. GAT dasturlarini o'rnatishga qo'yiluvchi talablarni o'rganib chiqish
GAT dasturly ta"minotini o'rnatish uchun, Windows'98 (va undan yugori bo'lgan) operatsion tizim talab gilinadi, shuningdek Pentium protsessori (va undan keyingi avlod protsessorlari), tezkor xotira hajmining 32 Mb va undan yuqori bo'lishi talab gilinadi. Qattiq diskda xotirada bo'sh Joy hajmi 943 Mb bo'lishi zarur hisoblanadi.
Dasturni ishga tushirgandan keyin, foydalanuvchi dasturning asosiy mulogot
darchasini ochadi. Ushbu dasturlar WINDOWS tizimi uchun an"anaviy tavsifga ega bo'lgan uslubda ishlab chiqilgan: Jumladan, mulogot darchasi rejimidan foydalanish, mulogot darchasi boshqaruv tugmachalari, mulogot paneli, ro'yxatlar
ustida ishlash, bitta tarkibly qismdan boshqasiga o'tish rejim va boshqalar nazarda tutilgan. Shunday qilib, ushbu dasturlar bilan muvaçaqqiyatli tarzda ishlash uchun,foydalanuvchilardan maxsus bilimlar va malakaga ega bo’lish talab qilinmaydi
Eng asosiysi bu sichqonchani boshqarishni bilishdan tashkil topgan (qayd qilib o'tish kerakki, bu dasturlarda tugmachalar to'plami, ya"ni - klaivaturadan kam foydalaniladi, sichqonchaning o'ng va chap tegishli tugmachalarini ikki marta
bosish va sillitish funksiyalaridan foydalani shning o'zi etarli hisoblanadi.

3.Ekspert tizimlar tushunchasi

Zamonaviy jamiyatda o'sib boruvchi axborotlar oqimi, turli xildagi axborot
texnologiyalarining rivolanishi, kompyuter yordamida hal gilinuvchi
masalalaming murakkablashishi ushbu texnologiyalardan foydalanuvchilar tomonidan bajariuvcht ishlar yuklamalarning or tib borishiga olib keladi va o'z
navbatida, odam tomonidan bajarlishi belgilangan tanovlarnt amalga oshirish va qarorarni qabul qilish vazifalarining kompyuter zimmasiga yuklanishi masalasini
kondalang qo'yadi. Ushbu masalaning muvafaqqiyatli tarzda hal qilinishi
yo'llaridan biri - bu ekspert tizimlar bo'lib, bu tizim yuqorida qarab chiqilgan avtomatik tizimlarning tarkibiy qismlarian biri sifatida o'rin tutishi mumkin.
Foydalanish bosqichida Ekspert tizim (ET) boshqa avtomatik tarzda
funksiya bajaruvchi tizim larga nisbatan solishtirilganda, ma"lum bir aniq sohalarga tegishli masalalami hal qilish bo'yicha mo' Ijal olish, ixtisoslashish va intellektual
Jihatdan imkoniyatlari nisbatan yugori bo'lishi kuzatiladi.
Loyihalashtirish bosqichida ETning farqlanishi - uning tarkibida hal qilinayotgan masalalaring o'ziga xos Jihatlarining tizimni ishlab chiqish
bosqichida hisobga olinishi talab gilinishi bilan belgilanadi. Solishtirish uchun qayd qilish mumkinki, ya"ni ma"lumtlar bazas keng doiradagi foydalanuvchillar
e"tiboriga havola gilinadi va bunda ma"lumotlar bazasi tuzib chiqilganidan keyin ixtisoslashish masalasi bilan shug'ullaniladi.
GATdan samarali foydalanish va uni rivojlantirish avtomatizatsiya
darajasining yuqori bo'lishisiz va ekspert tizimlardan foydalanishsiz amalga
oShir ilishi mumkin emas.
Ekspert tizimlarni tarkibida foydalanuvchilar tomonidan belgilanuvchi
sanksiyalardan qat"iy nazar, ma"lumotlarni tahlil gilish va tuzatishlar kiritish imkonini beruvchi ma"lumotlar bazasi va bilimlar bazasi mavjud bo'lgan,
Shuningdek tahlil qilishlar va garorlarni qabul qilishni so'rovlar bo' yicha hamda foydalanuvchi tomonidan amalga oshiriluvchi so'rovlardan mustaqil holatda
bajarish, bir qator tasniflash-tahlilly vazifalarni amalga oshirish imkoniyatlari kozda tutigan avtomatashtrilgan axborot tizimlari siftida qarab chigish
mumkin. Jumladan, ET kirish axborotlarini guruhlarga ajratib chiqishni amalga oshirishi, maslahalami berish, hulosalar chigarishi, tashhis qo' yishni bajarishi, oldindan prognoz qilishga o'rgatishi, identifikatsiyalashi, shahlashi va boshqa fuknsiyalarni bajarishi talab qilinadi.
Boshga avromatlashtrilgan taysifda funksiya balaruvchi tizimlar oldida
ETlaming asosiy afzallikari quyidagilardan tashkil topadi:
• Yaqin davrlargacha IBM PC yordamida amalga oshirish qiyin yoki imkoni mavjud bo'lmagan deb hisoblanigan, qlyin ro'yobga oshiriluvchi masalaarning
yangi sinflarini hal qilish, optim al lashtir ish yoki baholash;
• Dasturchi bo'Imagan foydalanuvchilar uchun, o'z predmet sohasiga tegishli
bo'lgan masalalami hal gilish ya IBM PC dan samarali foydalanish uchun axborotlarning vizualizatsiyasi uslublarini qo'llash va tabily tilda muloqotni olib
borish imkoniyatlarining ta"m in lan ishi;
Nisbatan yugori darajada ishonchli va kasbiy mahorat Jihatidan nisbatan
mukammal (kvalifikatsion) xulosalarni chigarish yoki garorlarni gabul gilish,
Jumladan foydalanuvchi tomonidan sanksiyalar belgilanmasligi asosida ish
baJarish uchun, ESning o'z-o'zini o'qitish tizimlariga egaligi, bilimlardan foydalanish tartib-goidalari ma"lumotlar va bilimlarning to'planishi
imkoniyat lariga egaligi;
• Foydalanuvchida tegishli axborotlarning mavjud emasligi yoki bu
masalalarning turli-tumanligi yoki hatto, IBM PC yordamida hal qilishda ham echimlarning chiqarilishi uchun uzoq vaqt talab qilinishi sababli, foydalanuvchining o'zi garorlarni chiqarish imkoni mavjud bo'lmagan
vaziyat larda, ayrim masalalar va savollarga Javob topish imkoniyatlari mavjudligi;
Rivoflangan qurollar vositalaridan foydalanish va Shuningdek, ishlab
chiqaruvchi-foydalanuvchining shaxsiy tajribast hisobiga, yakka tartibda
Ixtisoslashtrilgan E Thi yaratish im koniyatlari mavjudligi kabilardan tashkil topadi.
Ekspert tizimlar tarkibiga Joylashtiriluvchi axborotlarning strukturasi asosini
bilimlarning ifodalanishining ikki xil turdagi ya"ni, yuzaki va chuqur tavsifdagi tamoyillari tashkil giladi. Bunda keltirilgan birinchi tamoyil belgilangan tartibqoidalar asosida ro'yobga oshiriladi, ikkinchisi esa - fraymerlar vositasida
ta"minlanadi.
Belgilangan qoidalardan foydalanish asosida, bilimlarning dasturiy maxsulotlar ko'rinishida ro'yobga oshirilishi nisbatan qimmat turmaydi, biroq bunda ET stuktras, nisatan pary fartoga ega hisobanadi, ya"ni bunda
o'zgartirishlar kiritilishi yoki tuzatishlarni amalga oshirish murakkab va samaradorligi past bo'gan vazifalar hisoblanadi (ya"ni, dasturing o'zint yaratishga nisbatan solishtrilganda, sezilarli darajada murakkab tavsifga ega
hisoblanadi).
Boshga tomondan olib qaralganda, garchi yuzaki ifodalashlar muhokama
asosida chigariluvchi xulosalar va konsepsiyalarni shakllantirish imkonini
bermasa-da, ular yordamida assotsiatsiya tavsifidagi masalalarni empirik nuqtai
nazardan hal qilishni amalga oshirish mumkin.
Fraymlar strukturalari yordamida bilimlarni xosil qilish - bu murakkab va gimmat turuvchi jarayon hisoblanadi, biroq bunda navbatdagi bosqichda tarkibiga
yangi bilimlarni kiritish va eskilariga tuzatishlar kiritish im konini beruvchi, model tavsifni yuzaga keltirishga erishiladi, bundan tashqari fraymerlar umumlashtirishlar
orqali muhokama asosida xulosalar chigarish va natijada yangi bilimlarni xosil
qilish imkonini beradi.
GAT tarkibida ekspert tizim lardan foydalanish samaradorligi ularni barcha vaziyatlarda ham go'llashni belgilab bermaydi. Ma"lumotlar bazasi bilan solishtirilganda, ekspert tizimlar nisbatan qat"ly talablarga ega hisoblanadi,
Jumladan masalalar echimlarini tashkil gilish va talab gilinuvchi bilimlarning minimal miqdori, shakllantirilovchi bilimlar kabi holatlar qat"ly belgilanadi.
Ekspert tizimlarni yaratishda quidagi keltirilgan, eng kamida uchta masala yuzaga
keladi:
• Xotira tarkibiga kiritiluvchi axborotlarning etarlicha darajada to'liqligi
ta"minlanishi. Bu masala kalit sifatidagi (asosiy) bilimlarni ajratib olish va ma"lumotlar strukturasi tarkibida ularning o'zaro aloqadorliklarini belgilash,
shuningdek ushbu axborotlardan amally masalalarni hal gilish uchun samarali foydalanish imkonint beruvchi kodlash tizimlarini yaratish va qo'llashni talab
gilinadi;
• Ekspert tizimlarning funksiya bajarishi sifat darajasini samarali tarzda baholashni amalga oshirish va tegishli mezonlarni ishlab chiqish. Bunda qiyinchilk holati mufaxassislaming bilimlart bu shunchaki, ma"lumotlar va
dalillar vig' indisian tashkil topmaganligi bilan belgilanishi asosida kelib chigadi.
Alohida elementlarga nisbatan ma"lumotlar uchun yangi holatlarni kiritish yo'll bilan, bog'lanishlarning ko'p o'lchamliligini hisoblashga rasmiy urinishlarni amalga oshirish tizimning favqulotda darajada «qat'iy» tartibga ega bo'lishiga olib
kelishi mumkin va bunda tizim yangi tarkibly elementlarni kiritish va ularning mavjud aloqadorlik bog'lanishlarini belgilash uchun «yopiq» holatga o'tib golishi
mumkin;
IRXIV.
• Hal gilinishi belgilangan masalalar strukturasi va bilimlarning sintez gilin ishining ehtimollik tavsifiga egaligi ta"sirida olingan natijalarning ishonchlilik
darajasi kamayib ketish ehtimolligi mavjudligi qayd qilinadi.
Yugorida sanab o'tilgan masalalarni hal qilish - bu zaruriyat sifatidagi holat hisoblanadi, biroq buning 'zigina GAT tarkibida ekspert tizimlarning qo 'Ilanilishi chun etarli shartlar hisob/anmaydi. VU Z
Ekspert tizimlarning tasniflanishi. O'zining funksional imkoniyatlari va garorlar gabul gilinishida foydalaniluvchi uslublariga ko'ra, o'zaro farqlanuvchi
ko'p sondagi ekspert tizim lar mavjud hi soblanadi.
Rejalashtiriluvchi ekspert tizimlar ma"lum bir aniq maqsadlarga erishish
uchun, harakatlar dasturini ishlab chiqishga mo'ljallangan. Prognozlashni amalga oshiruvchi ekspert tizimlar o'tmish va Jariy hodisalarga asoslangan holatda,
kelajak senariyasini oldindan aytib "berishi talab qilinadi, ya"ni berilgan
vaziyatlardan kelib chiquvchi, ehtimollikdagi oqibatlar hagida xulosa chiqarish
talabi qo'yiladi. Buning uchun prognozlovchi ekspert tizimlarda dinamik tavsifga ega bo'lgan, parametrik modellardan foydalaniladi.
Tashxis qo'yishni amalga ashiruvchi (diagnostik) ekspert tizimlar
kuzatilayogan hodisalaming me"yorly holatdan cherga og'ish ususlyatlari
sabablarini anilash imkonint berad. Tallini amalga oshirish uchun, ma"lumotlar to'plami asos siftida xizmat qiladi, bu ma"lumotlar yordam ida etalon tavsifdagi
hulq-atvor xususiyatlaridan chetga og'ish darajasiga aniqlik kiritiladi va natijada
tashxis qo'yish Jarayoni amalga oshiriladi.
O'rgatuvcht ekspert tizimlan foydalanychlarga berilgan soha bo yicha
tashxis qo'yish va mavjud xatolami tahlil gilish imkoniyatin berishi talab qilinadi.
Bu korinishdagi tizimlardan bilimlar va hulq-atvor xususlyatlari haqidagi
gipotezalarni shakllantirish, tegishli o'rgatuvchi uslublar va harakatlarni amalga
oshirish usullariga aniqlik kiritish talab qilinadi.