Genenika va genomika

Организмда ўсмалар ривожланиш хусусиятларига кўра 2 гуруҳга бўлинади:

• Хавфсиз, яъни яхши сифатли (маҳаллий)
• Хавфли яъни ёмон сифатли (инвазивланиш ва метастазланиш хусусиятига эга)

Одам организмида 100 дан ортиқ ўсма турлари аниқланган. Аммо уларнинг энг кўп, яъни 50% қисми 5 хил органлар улушига тўғри келади:

Одам организмида 100 дан ортиқ ўсма турлари аниқланган. Аммо уларнинг энг кўп, яъни 50% қисми 5 хил органлар улушига тўғри келади:

• Ўпка (24%)
• Сут бези (18%)
• Йўғон ва тўғри ичак (11%)
• Простата бези(14%)
• Бачадон ва тухимдон (10%)

Қайси тўқима ва хужайралардан хосил бўлишига кўра ўсмалар қуйидагича тавсифланади:

Қайси тўқима ва хужайралардан хосил бўлишига кўра ўсмалар қуйидагича тавсифланади:

• Карциномалар — эктодерма ва эндодерма хужайраларидан хосил бўлган;
• Саркомалар — мезодерма хужайраларидан;
• Гемобластозлар (лейкозлар ва лимфомалар) — қон ва лимфа камбиал хужайраларидан хосил бўлган.

Ўсма ривожланишига олиб келувчи омиллар
Ўсма ривожланишига олиб келувчи омиллар
Физик омиллар
Физик омиллар

ДНК сақловчи вируслар дастлаб одам ҳужайраси геномига рекомбинацияланади. Сўнг вирус ўзининг геномини экспрессия қила бошлайди. Ҳосил бўлган и-РНК дан синтезланган оқсил эса ҳужайранинг бўлиниш циклини бошқарилишини издан чиқаради. (масалан гепатит В вирусининг жигар ракига олиб келиши)

• ДНК сақловчи вируслар дастлаб одам ҳужайраси геномига рекомбинацияланади. Сўнг вирус ўзининг геномини экспрессия қила бошлайди. Ҳосил бўлган и-РНК дан синтезланган оқсил эса ҳужайранинг бўлиниш циклини бошқарилишини издан чиқаради. (масалан гепатит В вирусининг жигар ракига олиб келиши)
• РНК сақловчи вируслар эса дастлаб ўзининг РНК сини тескари трансикриптаза ферменти ёрдамида ДНК молекуласига айлантириб олади. Сўнгра геномга бирикиб, трансформация жараёнига олиб келади.

Канцероген
ДНК модификацияси
Мутация
Трансформация
(Иммортализация)
Апоптоз
Репарация
Ўсма
Жароҳатланган ҳужайранинг йўқотилиши
Норма
Ўсма ривожланишининг босқичлари