1-Tema. “Genetika hám biotexnologiya” pánine kirisiw. Pánniń wazıypaları, maqseti hám úyreniw usılları
REJESI
1. Genetika pániniń tiykarı.
2. Genetikada qollanılatugın tekseriw usılları.
3. Genetika pániniń ameliy ahemiyeti.
Tayanısh sózler:
Genetika, násillik, ózgeriwsheńlik, kletka, DNK, RNK, mutaciya, kombinaciya, modifikaciya, antogenez, populyaciya, gibridologik usıl, citogenetika, fenogenetika, gen.
Genetika biologik pánler qatarına kirip, tiri organizmlerdiń násillik hám ózgeriwsheńligin úrenedi. Genetika sózi latınsha "geneo" yaki grekshe "geneticos" tuwılıw, áwlad degen sózden alıngan.
|
Genetika pániniń predmeti barlıq tiri organizmlerge tán bolǵan násil quwıwshılıq hám ózgeriwsheńlik nızamların úyrenedi.
Násil quwıw tiri organizmlerdiń óz belgi hám qásiyetlerin kelesi áwladlarǵa ótkiziw. Ózgeriwsheńlik tiri organizmlerdiń ishki hám sırtqı faktorları tásirinde jańa belgi hám qásiyetler payda etiw. Ózgeriwsheńlik nátiyjesinde organizmler óz ata-teginen hám bir-birinen belgi, qásiyetlerinen parq qıladı. Nátiyjede hár qıylılıq payda boladı. Násil quwıwshılıq hám ózgeriwsheńlik tiri organizmlerdiń bir-birine qarama-qarsı, biraq óz-ara tıǵız baylanıslı bolǵan qásiyetleri. Sonıń menen balalar hám jaqın Qarındaslardıń óz-ara uqsaslıgı júzege shıgıwınan dárek beredi. Har bir túrdegi awıl xojalıq haywanlar porodası ózine tán belgi hám qásiyetlerge iye mısalı: qara-ala poroda sıyırları qara-ala reńde bolıp, jaqsı sútdar belgilerge iye bolsa, shvic porodalı sıyırlar bolsa qonır bolıp, sút - gósh beretugınlar bolıp tabılıdı.
Qarakól qoyları jaqsı buyralı terili qozılar tuwılıwı menen basqa qoy porodalarınan ajıralıp turadı. Genetik páni organizmler belgi hám qásiyetleriniń násilden násilge beriliwin támiyn etiwshi gen dep atalıwshı násillik birlik támiyn etetuǵınlıǵın sıpatlaydı. Organizmdegi barlıq genler jıyındısı onıń genotipin, jeke rawajlanıwda payda bolǵan belgi hám qásiyetleri jıyındısı fenotipi dep júrgiziledi.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
