Genetika hám biotexnologiya

Biotexnologiyanıń payda bolıw tariyxı
Biotexnologiya (bio... hám yun. techne — uqıp, kórkem óner, logos — sóz, táliymat ) - awıl xojalıǵı, sanaat hám medicinanıń túrli tarawlarında tiri organizm hám biologiyalıq processlerden paydalanatuǵın sanaat usılları kompleksi. Biologiya hám texnika múmkinshiliklerin birlestiretuǵın ilimiy baǵdar. "Biotexnologiya " termininiń payda bolıwına Stenford universiteti (AQSH; 1973) bir gruppa ilimpazlarınıń hár túrlı qasiyetke iye násillik molekulaların biriktirip rekombinant DNK (qálegen organizmnen ajıratılǵan DNKnıń eki yamasa onnan artıq bólimlerin ın vitro (Termin ın vitro Bul latınsha kelip shıǵıwı degen mánisti ańlatadı " Stakan ishinde". Joqarıdagilardı esapqa alǵan halda, ın vitro Bul texnika organizmnen sırtta, probirkada, materiallıq ortalıqta yamasa basqa hár qanday jasalma ortalıqta ámelge asırıladı.
Sonday etip, ańlatpa "Ín vitro" bul deneden sırtta alıp barılatuǵın barlıq izertlewler yamasa tájiriybelerdi kórsetetuǵın latınsha sóz dizbegi. Kóplegen tájiriybeler deneden sırtta ótkeriledi hám dıqqattı organlar, toqımalar, kletkalar, uyali komponentler, beloklar hám yamasa biomolekulalarga qaratadı, Termin ın vitro avtomatik túrde járdem beretuǵın reproduktivlik usıllar menen baylanıslı, ásirese ekstrakorporal urıqlandırıw, bul shıyshe kletkalardaǵı jınıslıq kletkalar, máyeklikler hám spermatozoidlardıń qosılıwı. Biraq, 1922-jılda ósimlik toqımalarınıń mádeniyatın birinshi tájiriybeleri ámelge asırıldı ın vitro, nálden ibarat edi ın vitro orkide tuqımlanadı, keyinirek olar úlkenler ósimliklerine aylanǵanǵa shekem mikroorganizmlerdiń hújiminen qorǵaw retinde materiallıq ortalıqta saqlanǵan) sharayatında birigiwinen payda bolǵan tuwındı) alıwı sebep boldı. Sonnan keyin biologiya páni jetiskenliklerinen kelip shıǵıwshı, yaǵnıy tiri organizmler tirishilik iskerliginde qatnasatuǵın barlıq ximiyalıq, fizikalıq hám biologiyalıq processlerdi úyreniw nátiyjeleri qollanılǵan texnologiyalıq processlerdi ańlatıwda "Biotexnologiya" termininen paydalanila baslandı. Biotexnologiya - mikrobiologiya, bioximiya, anorganik ximiya, molekulyar biologiya, fiziologiya, genetika, molekulyar genetika, genetik injeneriya hám basqa jetiskenlerge tiykarlanadı. Biotexnologiyanıń mikrobiologik biotexnologiya, membranalar biotexnologiyası, immobillesken fermentler biotexnologiyası, kletka biotexnologiyası, gen hám kletka injeneriyasi biotexnologiyası sıyaqlı tarawları bar.