Genetika va genomika asoslari

Amaliy mashg‘ulotlar uchun quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
Amaliy mashg‘ulotga tayyorgarlik talabadan nazariy olingan bilimlarini mustahkamlashni, yanada chuqurlashtirishni va umumlashtirishni talab qiladi. Har bir tanlangan amaliy mavzusi ilmiylikni, zamonaviylikni talab qiladi, chunki har bir topshiriqda yangilik elementlari bo‘lishi lozim
1. Respublikamizning noyob durdona obʼekti boʼlgan gʼo’za genetik kolleksiyasining materiallari bilan tanishish. Gen va genom strukturalarni DNK va xromosoma modellari, maketlar va video lavhalar yordamida oʼrganish. DNK replikatsiyasi va rekombinatsiyasining molekulyar mexanizmlarini video roliklar yordamida oʼrganish.
2. Genetik masalalarning xillari, ularni yechish prinsiplari va genetik tahlil o’tkazishni oʼrganish. Mono va di chatishtirishga doir masalalarni yechish va ularni tahlil qilish. Poliduragay chatishtirishga doir masalalarni yechish va ularni tahlil qilish.
3. Аjralib ketishning statistik xarakteriga doir masalalar yechish (X² usuli) orqali fenotipik radikallarni aniqlash. Аllel genlarning oʼzaro taʼsir xillariga koʼra belgilarning irsiylanishini tahlil etish.
4. Noallel genlar oʼzaro taʼsirining komplementar tipiga doir masalalar yechish. Noallel genlar oʼzaro taʼsirining epistatik tipiga doir masalalar yechish. Noallel genlar oʼzaro taʼsirining polimer tipiga doir masalalar yechish. Noallel genlar oʼzaro taʼsirining kombinirlangan tipiga doir masalalar yechish.
5. Xromosomalarning molekulyar tuzilishini va autosoma, jinsiy xromosomalarni farqlashni oʼrganish. Belgilarni jins bilan birikkan xolda irsiylanishga doir masalalar yechimining taxlili orqali jins tiplarini farqlash. Belgilarning toʼliq birikkan xolda irsiylanishiga doir masalalar yechish va ularni taxlil qilish. Belgilarning toʼliqsiz birikkan xolda irsiylanishiga doir masalalar yechish va ularni taxlil qilish. Genetik va sitologik xaritalarni yaratish usullari bilan tanishish.
6.Poliduragay chatishtirishga doir masalalarni yechish va ularni tahlil qilish.
7. Molekulyar genetik tahlilga asoslangan masalalarni yechish. Genetik axborotni realizatsiya qilinishida ishtirok etuvchi azotli asoslarni miqdorini aniqlashga doir masalalar yechish.
8. Populyatsiyalar genetikasiga doir masalalar yechishning oʼziga xos prinsiplari. Аlohida olingan oʼsimlik yoki hayvon populyatsiyalaridagi genlar va genotiplar chastotasini aniqlashga doir masalalar yechish.
9. Odam kariotipidagi xromosomalar va genom strukturaga koʼra ularni guruhlarga ajratish. Odam uchun xos dominant yoki retsessiv tipda irsiylanadigan belgilarni farqlash. Odamda jinsiy xromosomaga bogʼlik holda belgilarning irsiylanishiga doir masalalar yechish. Odamda autosomaga bog’liq holda belgilarning irsiylanishiga doir masalalar yechish.

Ajratilgan avditoriya mashg’ulotlarning taqsimoti:

	Mavzular	Dars turi	Dars soati
1.1	Kirish. Genetika fanining mazmuni, fanining maqsad va vazifalari hamda rivojlanish tarixi. Gen, genom va genetik tahlil haqida tushuncha.	M	2
1.2	Respublikamizning noyob durdona obʼekti boʼlgan gʼo’za genetik kolleksiyasining materiallari bilan tanishish. Gen va genom strukturalarni DNK va xromosoma modellari, maketlar va video lavhalar yordamida oʼrganish. DNK replikatsiyasi va rekombinatsiyasining molekulyar mexanizmlarini video roliklar yordamida oʼrganish.	A	2
2.1	Bir gen allellarining o’zaro ta’sirida belgilarning irsiylanishi. Genlarning komplementar, epistatik va polimer ta’siri. Strukturaviy va modifikatsion genlar.birliklar	M	2
2.2	Genetik masalalarning xillari, ularni yechish prinsiplari va genetik taxlil o’tkazishni oʼrganish. Mono va di chatishtirishga doir masalalarni yechish va ularni taxlil qilish. Poliduragay chatishtirishga doir masalalarni yechish va ularni taxlil qilish.	A	2
2.3	Аjralib ketishning statistik xarakteriga doir masalalar yechish (X^2 usuli) orqali fenotipik radikallarni aniqlash. Аllel genlarning oʼzaro taʼsir xillariga koʼra belgilarning irsiylanishini taxlil etish	A	2
2.4	Noallel genlar oʼzaro taʼsirining komplementar tipiga doir masalalar yechish. Noallel genlar oʼzaro taʼsirining epistatik tipiga doir masalalar yechish. Noallel genlar oʼzaro taʼsirining polimer tipiga doir masalalar yechish. Noallel genlar oʼzaro taʼsirining kombinirlangan tipiga doir masalalar yechish.	A	2
3.1	Pleyotropiya. Miqdor belgilar genetikasi. Genlarning kombinirlangan tipdagi ta’sirida miqdor belgilarnning irsiylanishi.	M	2
4.1	Xromosoma. Xromosomalarning molekulyar tuzilishi. T.Morganning irsiyatni xromosoma nazariyasi. Genetik va sitologik xaritalar. Odam kariotipi va xromosom guruxlari.	M	2
4.2	Xromosomalarning molekulyar tuzilishini va autosoma, jinsiy xromosomalarni farqlashni oʼrganish. Belgilarni jins bilan birikkan xolda irsiylanishga doir masalalar yechimining taxlili orqali jins tiplarini farqlash. Belgilarning toʼliq birikkan xolda irsiylanishiga doir masalalar yechish va ularni taxlil qilish. Belgilarning toʼliqsiz birikkan xolda irsiylanishiga doir masalalar yechish va ularni taxlil qilish. Genetik va sitologik xaritalarni yaratish usullari bilan tanishish.	A	2
5.1	Genetik materialning o’zgaruvchanligi. O’zgaruvchanlik va uning xillari. Gen yoki nuktali mutatsiyalar. Xromosoma va genom mutatsiyalari. Populyatsion genetika va molekulyar evolyutsiya.	M	2
5.2	Molekulyar genetik taxlilga asoslangan masalalarni yechish. Genetik axborotni realizatsiya qilinishida ishtirok etuvchi azotli asoslarni miqdorini aniqlashga doir masalalar yechish.	A	2
5.3	Miqdoriy belgilarning irsiylanishiga koʻra genetik tahlillar. Miqdoriy belgilar genetikasida statistik qayta ishlash uslubini qo’llab xisobotlar tayyorlash.	A	2
5.4	Populyatsiyalar genetikasiga doir masalalar yechishning oʼziga xos prinsiplari. Аlohida olingan oʼsimlik yoki hayvon populyatsiyalaridagi genlar va genotiplar chastotasini aniqlashga doir masalalar yechish.	A	2
6.1	Odamning rivojlanish genetikasi. Odam va tibbiyot genetikasining tadqiqot usullari. Irsiy kasalliklar klassifikatsiyasi. Immunogenetika. Genetik xavfsizlik muammolari.	M	2
6.2	Odam kariotipidagi xromosomalar va genom strukturaga koʼra ularni guruhlarga ajratish. Odam uchun xos dominant yoki retsessiv tipda irsiylanadigan belgilarni farqlash. Odamda jinsiy xromosomaga bogʼlik xolda belgilarning irsiylanishiga doir masalalar yechish. Odamda autosomaga bog’liq xolda belgilarning irsiylanishiga doir masalalar yechish.	A	2
	Jami		30