42
3.2. Geodeziyaning ruvojlanishida zamonaviy geodezik asboblarni roli
Bugungi kunda geodeziya sohasi ancha rivojlandi.Har hil qurilish loyihalash
ishlarini geodeziya sohasisiz amalga oshirib bo’lmaydi. Bu ishlarni amalga
oshirish uchun turli hil geodezik asboblar yaratilmoqda. Geodezik asboblar -
geodezik qidiruv va tadqiqot ishlarida hamda qurilishda qoʻllaniladigan oʻlchov
vositalari, qurollari majmui; astronomiya-geodeziya tarmoqlarini, nivelir toʻrlarini
yasashda, planlarni suratga tushirish (syomka)da, muhandislik inshootlari,
radioteleskoplarning antenna qurilmalarini qurish, tiklash va ulardan foydalanishda
masofalarni, burchaklarni, past-balandliklarni oʻlchash uchun ishlatiladigan
mexanik, optik-mexanik, elektr-optik va radioelektron qurilmalar va h. k.
Masofalar (chiziqlarning uzunliklari)ni oʻlchashda poʻlat oʻlchash lentalari
(20–50 m), invar lentalar, osma invar simlar (24 m), optik kuzatish trubali masofa
oʻlchagichlar, radiomasofa oʻlchagichlar, elektr-optik masofa oʻlchagichlardan
foydalaniladi. Yoʻnalishlarni aniqlash va burchaklarni oʻlchashda astrolyabiya,
bussol, teodolit va taxeometrlar ishlatiladi. Past-balandliklarni oʻlchashda asosan
optik-mexanik nivelirlar, nivelirlash reykalaridan foydalaniladi. Grafik suratga
olishda asosan menzula suratga olish usuli qoʻllaniladi. Bunda asosiy qurol
kipregel va menzula hisoblanadi.
Bugungi kunda geodeziya o’z soxasida bir qancha yutuqlarga erishdi.Hozirda
har bir geodezik ishni bajarish uchun yangi, aniqligi yuqori zamonaviy geodezik
asboblar yaratilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: