Geoekologiya asoslari va tabiatdan foydalanish

Geotizim-
larning ekolo gik 
vaziyati 
Jarlangan yerlar uzunligi 
(km/km
2
); zichligi
(dona/km
2
); o‘rtacha o‘sish 
tezligi (m/yil)
Yerlarning texnogen
buzilish darajasi
(buzilgan rayon maydoniga 
nisbatan %da)
Qoniqarli
Juda kuchsiz (<0,01; <0,1; 
<0,3) 
Juda kuchsiz (<1,0)
Xavfsiz
Kuchsiz (0,01–0,1; 0,1–0,3; 
0,3–1,0)
Kuchsiz (1,1–3,0)
Xavfli
O‘rtacha (0,10–0,5; 0,3–3,0; 
1,0–3,0)
O‘rtacha (3,1–5,0) 
O‘ta xavfli
Kuchli (0,50–2,0; 3,01–
10,0; 3,0–10,0)
Kuchli (5,1–10,0)
Fojiali
Juda kuchli va inqirozli 
(>3,0; >10,0; >10,0)
Juda kuchli va inqirozli 
(>10,0)
Mazkur yo‘nalishdagi kartografik ishlanmalardan farqli 
ravishda Toshkent viloyatining Tabiatni muhofaza qilish karta-
sida geotizimlarni baholash:
– zamonaviy GAT texnologiyalari qo‘llanilgan;
– u tez o‘zgaruvchan va moslashuvchan elektron tarzda 
ham berilgan;
– masshtabi viloyat miqyosidagi geoekologik boshqaruvga 
mos;
– ekologik vaziyat ma’muriy birliklar doirasida emas, balki 
geotizimlar doirasida baholangan va chora-tadbirlar aynan shu 
birliklar miqyosida tavsiya etilgan;

---

28
– geotizimlarga tushayotgan «Yer sig‘imi» va «Ekologik iz» 
son va sifat jihatdan baholangan;
– tumanlarning ifloslanish areallari geotizimlar konturlariga 
mos tushadi;
– mahalliy ekologik vaziyatdagi farqlar yuqori qismda 
balandlik mintaqalariga, eng quyi bosqichda esa landshaft 
xillariga to‘g‘ri keladi;
– huquqiy javobgarliklarni tabiiy rayonlar miqyosida diffe-
ren siallashtirish taklif etilgan.
Shuning uchun ham ushbu geoekologik kartani milliy 
iqtisodiyot tarmoqlarining barcha sohalarida qo‘llash mumkin. 
Zero, tabiiy resurs imkoniyatlaridan foydalanmaydigan 
sohaning o‘zi yo‘q. Kelajakda, tajriba-sinov tariqasida 
Toshkent viloyati uchun ishlab chiqilgan kartaning inno vatsion 
ishlanmasini O‘zbekistonning barcha viloyatlarida may-
donining katta-kichikligiga qarab 1:100 000 dan to 1:300 000 
masshtabgacha ishlab chiqish mumkin.