Geologiya va konchilik ishi fakulteti 5540200 «Konchilik ishi» yo ‘nalishi fqb mutaxassisligi bakalavr talabalari uchun

 
 

---

 
2.2. Elashda sinflarga ajratish 
 
Elashning yirikdan maydagacha,maydadan yirikgacha,aralash va jamlashgan
usullarimavjud (5-rasm). 
5- rasm. Elashda sinflarga ajratish tartibi а, в,- yirikdan - maydaga; 
v- maydadan - yirikka; g- jamlashgan. 
Yirikdan maydaga elashda to‘rlar ustma-ust o‘rnatiladi. Yuqoridagi elak eng 
katta ko ‘zga, pastkisi esa eng mayda ko‘zga ega. Bunday sxemaning afzalliklari; 
g elaklarning ihcham joylashishi, buning natijasida yirik mahsulot ketma-ket 
ajratib olinib,simlar yedirilishi oldi olinadi. Mayda sinflarni elash samadorligi 
ortadi, yirik siniflarning o‘ta maydalanib ketishi oldi olinadi. Kamchiligi; ostki
elaklarning holatini kuzatish, ularni tamirlash v a almashtirish hamda elangan
sinflarni ajratib ( tushirib) olishning qiyinligi.Elaklar (b) ko‘rinishda 
joylashtirilsa, oxirgi k amchlik yo‘qotiladi. 
Elashning maydadan yirikka shemasi hamma elaklar holatini yahshi 
kuzatishga,ularni qulay almashtirishga, elangan mahsulotni qulay sharoitda 
bo‘shatishga imkon beradi. Kamchiligi:mayda sinflar elash samaradorligining 
pastligi, chunki yirik mahsulot elakning mayda ko‘zlarini berkitib qo‘yadi; mayda 
ko‘zli elaklarning tez ishdan chiqishi,chunki shu mayda elaklar elashning 
boshida joylashgan bo‘lib, mahsulotning hammasi shu elakka tushadi va h.k. 
Elashning jamlashgan shemasi o‘zining afzallik va kamchiliklari bo‘yicha
oraliq o ‘rinni egallaydi. Yuqoridagi shemalardan eng ko‘p tarqalgani a,b,e 
shemalaridir. 
 
 
 

---

2.3. Elaklarning elovchi yuzalari 
 
Elash jarayonini bajaruvchi mashina va moslamalar elaklar deyiladi. 
Elovchi yuza sifatida sim to ‘rlar, elak va orasi ochiq panjaralar ishlatiladi. Sim 
to‘rlar po‘lat, latun, bronza, mis yoki nikeldan teshiklari kvadrat, to‘g‘ri to 
‘rtburchak yoki tirqishli shaklda, ko‘zining o‘lchami 100dan 0,04mm gacha qilib 
tayyorlanadi. (6-rasm). 
6- rasm. Sim to‘rlar teshiklarining shakli: а-kvadrat; 
b - t o‘g‘ri burchakli . 
Keyingi yillarda to‘rlar kaprondan, rezinadan tayyorlanmoqda. Eng ko‘p 
ishlatilayotgani kvadrat teshikli to‘qilgan to‘rlar va tirqish teshikli yig‘ma 
to‘rlardir. 
To‘rlar teshiklari yuzasi (maydoni)ning to‘rning umimiy yuzasiga nisbati