Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

 
 

---

124 
Tok transformatorlari va rele chulg’amlarining toʻliq yulduz sxemasi 
boʻyicha ulanishi 
 
Bu sxemada tok transformatorlari xamma fazalarga oʻrnatiladi. Tok 
transformatorlarining ikkilamchi chulg’amlari va relening chulg’amlari yulduz 
koʻrinishida ulanadi va ularning nol nuqtalari, nolinchi liniya deb ataluvchi sim 
bilan ulanadi. 
Nol nuqtaga tok transformatorlarining bir 
xil nomli chiqishlari ulanadi. 
Normal holat va uch fazali qisqa 
tutashuvlarda. KA
1
, KA
2
va KA
3
relelardan faza 
toklari oqadi. 
Nol liniya simidan esa ularning geometrik 
yig’indisi oqadi: 
)
(
.
.
C
B
A
С
Т
Н
I
I
I
I







(5.6) 
0
.
.
I
I
С
Т
Н

simmetrik rejimida nolga teng boʻladi. (5.8-a - rasm) 
Ikki fazali q.t. da q.t. toki ikkita shikastlangan fazalarga ulangan tok 
transformatorlari va ularga mos keluvchi relelardan oqib oʻtadi.
5.8-rasm. Qisqa tutashuv turlari va toklarning vektor diagrammasi: 
a-3 fazali, b-2 fazali, d-1 fazali q.t. 
5.7- rasm. Ток transformatorlari va 
rele chulg’amlarining to’liq yulduz 
sxemasi 

---

125 
5.9-rasm. Nol ketma-ketlik filtr 
sxemasi 
Shikastlanmagan fazadan tok oqmaydi. 
Kirxgof qonuniga asosan tugundagi toklar yig’indisi nolga teng, shuning 
uchun 
0


B
A
I
I


, bu yerda 
B
C
I
I


. Buni hisobga olgan holda vektor 
diagrammada I
V
+I
S
=0. I
V
va I
C
toklar bir-birlaridan 180
0
gradusga burilgan holda 
koʻrsatilgan (5.8- b - rasm). 
Shuning uchun nol simga ulangan KA
4
rele fazalararo q.t.ga ta’sir javob 
bermaydi va bu yulduz sxemaning muxim xususiyatlaridan biridir. 
Bir fazali qisqa tutashuv paytida birlamchi qisqa tutashuv toki faqat 
shikastlangan fazada oqadi (5.8 d- rasm). Unga mos keladigan ikkilamchi tok xam 
faqat bir reledan nol sim orqali oʻtadi.
Koʻrib oʻtilgan sxemada fazalarga oʻrnatilgan relelar xamma tur qisqa 
tutashuvlarga ta’sir javob beradi, nol simdagi rele esa faqat yer orqali boʻlgan qisqa 
tutashuvlarga ta’sir javob beradi. 
Yulduz sxema boʻyicha ulanish xamma tur qisqa tutashuvlarga oʻrnatilgan 
himoyalarda qoʻllaniladi. Reledagi tok fazadagi tokka teng. Shuning uchun sxema 
koeffitsiyenti K
cx
=1. 
. 
Yulduz sxemasi boʻyicha tokning nol ketma-ketlik filtriga ulash mumkin. 
(5.10-rasm) Toʻg’ri va teskari ketma-ketlik toklari nol simdan oʻtmaydi, chunki bu 
sxemadagi vektorlarining yig’indisi nolga teng. 

---

126 
Nol ketma-ketlik toklari faza boʻyicha mos keladilar va shuning uchun nol 
simda bu tokning uch barobar qiymati oqadi I
N.T.S
.=3I
0