Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

 
6.8. РНT-565 va ДЗT-11 relelarning chulg’amlaridagi oʻramlar sonini 
hisoblash 
 
Kuchlanishni rostlash oralig’i katta boʻlgan (ΔU
YuOR
≥10%) ikki chulg’amli 
transformatorlarning differensial himoyasini hisoblashni yuqori kuchlanish 
tomonidan boshlash maqsadga muvofiq, chunki transformatorning yuqori
kuchlanish tomonida kuchlanishning yuklama ostida rostlovchi qurilmasi 
joylashgan.
Differensial himoyaning ishlash toki magnitlovchi tokning sakrashidan 
(barcha differensial himoyalar uchun) va tokning nobalansidan (tormozli 
differensial himoyadan tashqari) sozlanadi, ya’ni
yu.k
.
hi
soz
nom tr
I
k
I


yu.k
hi
z
nb
I
k
I


, 
(6.33) 
bu yerda 
soz
k
- magnitlovchi tokning sakrashidan sozlovchi koeffitsiyent, 
differensial tokli kesim uchun 
(3, 4
4)
soz
k


, РНT turidagi relelar uchun 
1, 3
soz
k

, ДЗT turidagi relelar uchun 
1, 5
soz
k

; 

---

191 
.
nom tr
I
- transformatorning nominal toki; 
z
k
- zaxira koeffitsiyenti, differensial tokli kesim va РНT turidagi rele 
uchun 
1,3
z
k

, ДЗT turidagi relelar uchun 
1, 5
z
k

; 
nb
I
- nobalans toki. 
Agarda 
kuchlanishni 
yuklama 
ostida 
rostlash 
qurilmasi 
boʻlgan 
transformatorlarda magnitlovchi tokning sakrashidan sozlashda kuchlanishni 
yuklama ostida rostlash qurilmasining oxirgi «manfiy» holati uchun hisoblanadi. 
.
1
3
(1
U
)
T
nom tr
nom
KYUR
S
I
U


  
, 
(6.34) 
bu yerda 
T
S  - tranformatorning nominal quvvati; 
1
nom
U
- transformatorning birlamchi nominal kuchlanish; 
U
KYUR

- yuqori kuchlanish tomondagi kuchlanishni rostlash oralig’ining 
yarmi, nisbiy birliklarda. 
Nobalans toki oʻzida uchta tashkil etuvchini qamram oladi: 
nb
nb
nb
nb
I
I
I
I






,
(6.35) 
Birinchi tashkil etuvchisi tok transformatorlarning xatoligi bilan izohlanadi: 
(3)
.max .
nb
nd
bt
qt
tashqi
I
k
k
I

 

 
,
(6.36) 
bu yerda 
nd
k
- qisqa tutashuv tokining nodavriy tashkil etuvchisini hisobga 
oluvchi koeffitsiyent, differensial tokli kesim uchun 
2
nd
k

, tez toʻyinuvchi 
tok transformatorli (РНT, ДЗT relelar) himoyalarda 
1
nd
k

; 

---

192 
bt
k
- bir tipli koeffitsiyenti, 
1
bt
k

chunki transformatorning yuqori va 
past kuchlanish tomonlarida bir biridan farq qiluvchi tok transformatorlar 
oʻrnatilgan. 

- tok transformator magnitlovchi tokni iste’mol qilishi hisobiga ruxsat 
etilgan hatoligini koʻrsatuvchi kattalik 
0,1


; 
(3)
.max.
qt
tashqi
I
- maksimal ish holatidagi transformatordan keyingi 
(differensial himoyaning ta’sir doirasidan tashqarida) uch fazali qisqa tutashuv toki 
(transformatorning yuqori kuchlanish tomoniga keltirilgan). 
Ikkinchi tashkil etuvchi transformatorlarda kuchlanishni yuklama ostida 
rostlash qurilmasining mavjudligi tufayli yuzaga keladi: 
(3)
.max .
nb
KYUR
qt
tashqi
I
U
I
  

, 
(6.37) 
Uchinchi tashkil etuvchi РНT va ДЗT relelarning kommutatorlarida hisoblangan 
qoldiq oʻramlarni oʻrnatib boʻlmasligidan kelib chiqadi. 
.
.
.
(3)
.max .
.
.
his yu k
yu k
nb
qt
tashqi
his yu k
w
w
I
I
w

 

,
(6.38) 
yoki tok transformatorlarni tanlashda himoya yelkalaridagi toklar toʻliq 
tekislanmasligi natijasida kelib chiqadi:
2 yu.k
2 pa.k
(3)
.max .
2 yu.k
nb
qt
tashqi
I
I
I
I
I

 

,
(6.39) 
bu yerda 
.
.
his yu k
w
- tenglashtiruvchi chulg’amning hisobiy oʻramlar soni (yuqori 
kuchlanish tomondagi); 

---

193 
.
yu k
w
- tenglashtiruvchi chulg’amdagi qabul qilingan butun sondagi oʻramlar 
soni (yuqori kuchlanish tomondagi); 
2 yu.k
2 pa.k
va
I
I
- yuqori va pastki kuchlanish tomonlaridagi tok 
transformatorlardan keyingi ikkilamchi nominal toklarning oʻrtacha qiymati: 
yu.k
2
yu.k
1
3
sx
T
yuk
tt
nom
k
S
I
k
U



, 
pa.k
2
pa.k
2
3
sx
T
pak
tt
nom
k
S
I
k
U



,
(6.40) 
bu yerda 
sx
k
- tok transformatorlarning ikkilamchi chulg’amlari va relelarning 
ulanish sxemasini hisobga oluvchi koeffitsiyent, 
yu.k
3
sx
k

, 
pa.k
1
sx
k

;
tt
k
- himoyalanayotgan transformatorning yuqori va pastki kuchlanish 
tomonlariga oʻrnatilgan tok transformatorlarning transformatsiya koeffitsiyenti. 
 
Yuqori kuchlanish tomondagi relening ishlash toki aniqlanadi:
.
.
.
.
.
.
.
.
him ish yu k
sx yu k
r ish
tt yu k
I
k
I
k


, 
(6.41) 
Yuqori kuchlanish tomondagi tenglashtiruvchi chulg’amning oʻramlar soni 
quyidagicha hisoblanadi va kichik qiymat tomonga yaxlitlanadi: 
.
.
.
.
.
.
r ish
his yu k
r ish yu k
F
w
I

, 
(6.42) 
bu yerda 
.
r ish
F
- relening ishlashi uchun kerak boʻladigan magnit yurituvchi kuch, 
РНT-565 va ДЗT-11 relelar uchun 
.
100 5 A
r ish
F


oʻramlar. 
Pastki kuchlanish tomondagi tenglashtiruvchi chulg’amning oʻramlar soni 

---

194 
quyidagicha hisoblanadi va yaqin boʻtun songa tomonga yaxlitlanadi 
2 yu.k
.
.
.
.
2 pa.k
his pa k
his yu k
I
w
w
I

, 
(6.43)