Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

 
 
 
 

---

123 
5.5. Tok transformatorlarning ikkilamchi chulg’amlari va relelarning ulanish 
sxemalari 
Tipik sxemalar va ularning taxlili 
 
Releli himoya qurilmalarining liniya toki bilan ta’minlanishi quyida 
keltirilgan tok transformatorlari va rele chulg’amlarini ulashning tipik ulanish 
sxemalari asosida amalga oshiriladi. Har bir keltirilgan sxemadagi relening ishlashi 
va xatti-harakati normal va nonormal holatlarida ikkilamchi zanjirdagi tokning 
tarqalish harakteriga bog’liq. Sxemalarda tokning tarqalishini aniqlash uchun 
avvalambor koʻrilayotgan qisqa tutashuvda birlamchi toklarning haqiqiy 
qiymatlarining musbat yoʻnalishlari koʻrsatiladi, keyin esa har bir tok 
transformatorlaridagi toklar yoʻnalishining koʻrsatgichlari (strelkalari) chiziladi, bu 
yoʻnalish koʻrsatgichlari birlamchi tokning oʻtishiga bog’liq. Eng oxirida tok 
transformatori ikkilamchi tokining oʻtish yoʻli koʻrsatiladi. Agar sxemaning biror 
elementida (oʻtkazgich va rele chulg’amida) har xil fazalarning ikkilamchi toklari 
qoʻshilayotgan yoki ayrilayotgan boʻlsa, bunda natijaviy elementdagi tok fazaviy 
siljishlarini hisobga olgan holda mos keluvchi faza toklarining vektorlarini 
geometrik qoʻshish yoki ayirish natijasida topiladi. 
Har bir sxema uchun reledagi tok I
R
ning fazadagi tok I
F
ga nisbatini topish 
mumkin. Bu nisbat sxema koeffitsiyenti deyiladi: 
,
F
R
S
I
I
K

(5.5) 
Bu koeffitsiyent himoyani sezgirligini baholashda va ustavka toklarini 
hisoblashda ishlatiladi. 
Quyida asosiy tipik sxemalardagi toklarning tarqalishi va ularning ishlatilish 
joylariga doir ma’lumotlar keltirilgan.