Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

 
Tok transformatorlarining va rele chulg’amlarining toʻliq boʻlmagan 
yulduz sxemasida ulanishi 
Tok transformatorlari 5.12 - rasmda koʻrsatilgan-
dek qilib ikki fazaga ulanadi. KA
1
va KA
2
relelardan mos 
faza toklari oqadi, KA
3
dan esa bu toklarning geometrik 
yig’indisiga teng tok oqadi. 
Toʻliq boʻlmagan yulduz sxema faqat V fazadagi 
bir fazali qisqa tutashuvgagina javob bera olmaydi va 
shuning uchun u fazalararo shikastlanishning barcha 
turlaridan himoya uchun ishlatiladi. Sxema koeffitsiyenti K
sx
=1.
Tok transformatorlarining uchburchakka ulangan chulg’amlariga 
releni yulduz sxemasini ulash 
 
Tok transformatorlarini har xil nomli ikkilamchi chulg’amlarini ketma-ket 
ulanishlaridan uchburchak hosil boʻladi (5.13 - rasm). 
Yulduz sxema boʻyicha ulangan relelar uchburchakning uchlariga ulanadi. 
5.11 – rasm. To’g’ri, teskari va nol ketma – ketlik toklarining 
diagrammalari 
5.12-rasm. To‘liq bo‘lmagan 
yulduz sxemasi 

---

127 
5.11-rasmda berilgan toklarning tarqalishidan koʻrinib turibdiki, har bir reledan 
ikkita faza toklarining geometrik farqlariga teng boʻlgan tok oqadi: 
T
B
T
A
n
I
n
I
I


1
; 
T
C
T
B
n
I
n
I
I


2
; 
T
A
T
C
n
I
n
I
I


3
, 
(5.7) 
Bu formulalar asosida reledan oqadigan tok I
1
, I
2
va I
3
ni har xil qisqa 
tutashuvlarda topish mumkin. 
Tok transformatorlarini ikkilamchi chulg’amini uchburchak sxema boʻyicha 
ulanishi quyidagi xususiyatlarga ega: 
1. Reledan toklar xamma tur qisqa tutashuvlarda oʻtadi va shuning natijasida 
bu sxema boʻyicha tuzilgan himoya xamma tur qisqa tutashuvlarga ta’sir javob 
beradi.
2. Reledagi tokning fazadagi toka nisbati qisqa tutashuv turiga bog’liq. 
3. Nol ketma-ketlik toklari tok transformatorlarining ikkilamchi 
chulg’amlari uchburchagidan chetga chiqmaydi. 
Bundan kelib chiqadiki, yer orqali qisqa tutashuvlarda relega faqat toʻg’ri va 
teskari ketma-ketlik toklari ta’sir etadi (oqadi) yoki qisqa tutashuv toklarining 
KA1
KA1
KA1
2
3
1
L
1
L
1
L
1
2
2
L
2
TA1
TA2
TA3
Ia
Ib
Ic
I
I
I
À
B
C
L
L
2
U
2
U
2
U
1
U
1
U
1
U
Ir
Ir
Ir
5.13 –rasm. TT ning uchburchakka ulangan 
chulg’amlariga relening yulduz sxemasini ulash 

---

128 
qismi oqadi.(5.1.-jadval) 
Yuqorida koʻrilgan sxema asosan differensial va distansion (masofali) 
himoyalarda qoʻllaniladi. 
5.1. – jadval 
Q.T 
turi 
shikastlangan 
faza 
fazadagi toklar 
reledagi toklar 
I 
I
A
-I
B
II 
I
B
-I
C
III 
I
C
-I
A
ikki fazali 
A, B 
I
B
=-I
A
; I
C
=0 
2I
A
 
I
B
 
-I
A
 
B, C 
I
C
=-I
B
;
 
I
A
=0 
-I
B
 
2I
B
 
I
C
 
C, A 
I
B
=0; I
A
=-I
C
 
I
A
 
-I
C
 
2I
B
 
bir fazali 
A 
I
A
=I
Q
 
I
A
 
0 
-I
A
 
B 
I
B
=I
Q
 
-I
B
 
I
B
 
0 
C 
I
C
=I
Q
 
0 
-I
C
 
I
C
 
Koʻrib oʻtilgan sxema uchun uch fazali simmetrik rejimda reledagi tok 
fazadagi tokdan 

3 marta katta, shunga asosan sxema koeffitsiyenti 
,
3
3



F
F
F
R
S
I
I
I
I
K
(5.8)