Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

Bog’liq boʻlmagan xususiyat – reledagi tokning ma’lum bir qiymatdan soʻng 
relening ishlash vaqti oʻzgarmasligi. 
Inersion aylanish – kinetik energiya hisobiga induksion relening aylanuvchi diski 
elektro magnit kuchning ta’siri tugagandan keyin ham aylanishi. 
Ishlash quvvati – relening kontaktlarini qoʻshadigan eng kichik quvvatga aytiladi. 
Sezgirlik xarakteristikasi - oʻzgarmas 

r
burchakka Uri=f(Ir) bog’liqlikni 
koʻrsatadi, bunda Ur i relening ishlashi uchun kerak boʻlgan (berilgan Ir va 

r
da) 
eng kichik kuchlanish 

---

203 
Magnitoelektrik relelar - doimiy magnitdan tok oquvchi chulg’am oʻralgan 
xarakatlanuvchi ramkadan va kontaktlardan iborat. 
Qutblangan releni - yakori ikki magnit oqim ta’sirida boʻladi, ulardan birini releni 
chulg’amidan oqayotgan tok hosil qiladi, ikkinchisini doimiy magnit hosil qiladi. 
Yarim oʻtkazgichli relelar – oʻzgarmas tokda ishlovchi elektromagnit qutblangan 
yoki magnitoelektrik relelar boʻladi. 
Operativ tok - uzgichni masofali boshqarishni ta’minlovchi zanjirni, rele 
himoyasini operativ zanjirini, avtomatika, telemexanika va axborotlarni qabul 
qiladigan uskunalarni ta’minlaydigan tokka aytiladi. 
Oʻzgarmas operativ tok manbai - sifatida kuchlanishi 110-220 V, kichik 
nimstansiyalarda esa 24-48 V boʻlgan va hamma operativ zanjirlarni markaziy 
ta’minlovchi akkumulyator batareyalari ishlatiladi 
Oʻzgaruvchan operativ tok manbalari - tok, kuchlanish transformatorlari va oʻz 
extiyoj transformatorlari xizmat qiladi. 
Maksimal tokli himoya - bir tomondan ta’minlangan elektr ta’minot tizimidan 
asosiy himoya turi hisoblanadi. Ikki tomonidan ta’minlanadigan hamda murakkab 
sxemali tizimlarda maksimal tokli himoya yordamchi himoya sifatida ishlatiladi.