Gidrogeologiya

Yer osti suvlarining asosiy harakat qonunlari:

• Laminar –suv oqimining parallel harakati ya’ni suvda sokin bir hil tekis oqishi.
• Turbulent –oqimda suv uyumlar hosil qilib suv ichida girdoblar va ayrim oqimlar tekis oqishiga aytiladi.

Yer osti suvlarining harakat tezligi yer suvi harakatining bir xilligi oqim parametrlariga (rasxod, bosim gradusiga, tezligiga, quvvatiga). Agar bu parametrlar vaqt birligi ichida o’zgarib tursa unda bu harakat turg’unmas hisoblanadi. Yer osti suvlarining tog’ jinslari ichidagi laminar harakati, filtrasiyasining ya’ni 1956-yilda A. Darsi tomonidan yaratilgan chiziqli xarakat qonuniga buysunadi.

• Yer osti suvlarining harakat tezligi yer suvi harakatining bir xilligi oqim parametrlariga (rasxod, bosim gradusiga, tezligiga, quvvatiga). Agar bu parametrlar vaqt birligi ichida o’zgarib tursa unda bu harakat turg’unmas hisoblanadi. Yer osti suvlarining tog’ jinslari ichidagi laminar harakati, filtrasiyasining ya’ni 1956-yilda A. Darsi tomonidan yaratilgan chiziqli xarakat qonuniga buysunadi.
• Darsi qonuniga binoan, istalgan ko’ndalang kesim yuzasidan o’tuvchi suv miqdori, filtratsiya yo’lida Gruntlarning o’tkazuvchanligiga ko’ndalang kesimi yuzasiga, va bosimlar farqiga to’g’ri proposional

Sxema Darsi qonuni: 1-qum, 2- suv Filtrasiyaning chiziqli qismi. Filtrasiyaning chiziqli qonuni tog’ jinslari ichidan harakatlanayotgan katta diapazondagi filtrasiya tezligi 300-400m/sut miqdordagi suyuqliklar harakatini qanoatlantirai. Ammo kuzatishlar shuni ko’rsatdiki tog’ jinslari ichida suyuqliklar tezligi 400-500m/sut bo’lganda filtrasiya qonuni buziladi.Bu holatda suyuqlikning tog’ jinslari ichidagi harakati turbulent holatdagi harakatda bo’ladi. Yuqori suyuqliklarni yuqori tezligida harakatini ifodalovchi qonunlar, filtrasiyaning notekis qonuni deyiladi.

• Sxema Darsi qonuni: 1-qum, 2- suv Filtrasiyaning chiziqli qismi. Filtrasiyaning chiziqli qonuni tog’ jinslari ichidan harakatlanayotgan katta diapazondagi filtrasiya tezligi 300-400m/sut miqdordagi suyuqliklar harakatini qanoatlantirai. Ammo kuzatishlar shuni ko’rsatdiki tog’ jinslari ichida suyuqliklar tezligi 400-500m/sut bo’lganda filtrasiya qonuni buziladi.Bu holatda suyuqlikning tog’ jinslari ichidagi harakati turbulent holatdagi harakatda bo’ladi. Yuqori suyuqliklarni yuqori tezligida harakatini ifodalovchi qonunlar, filtrasiyaning notekis qonuni deyiladi.