Ginekologik yordamni tashkillashtirish. Ginekologiya

---

Nazariy kism: Ginekologik yordamni tashkillashtirish. Ginekologik bemorlarni 
tekshirish usullari. Xayz tsikli buzilishlari. 
Ginekologik yordamni tashkillashtirish.
 
Ginekologiya (yun. gynaikos — ayol va ...logiya) — klinik tibbiyotning bir 
sohasi; turli yoshdagi xotin-qizlar organizmining oʻziga xos anatomik-fiziologik 
xususiyatlarini hamda ularning jinsiy aʼzolari kasalliklarini oʻrganadi. Ayollarning 
normal jinsiy faoliyati — hayz koʻrishi, bola tugʻishi, shuningdek, bola tugʻish va 
hayz koʻrishdan qolishi (klimakteriya davri) hamda shu davrga xos kasalliklar, 
tugʻmaslik sabablari, ularning oldini olish va davolash yoʻl-yoʻriqlarini ham 
oʻrganadi. Umumiy va xususiy G. farq qilinadi. Umumiy G. ginekologik 
kasalliklarning simptomlari, tashhisi, ularning oldini olish va davolash; xususiy G. 
esa ayollar jinsiy sistemasining ayrim kasalliklari, ularning oʻziga xos jihatlari va 
belgilari, tashhisi, oldini olish hamda davolashni oʻz ichiga oladi. G. akusherlik 
bilan chambarchas bogʻlangan. 
G. 19-asrning oʻrtalarida mustaqil fan sifatida tashkil topdi. Anatomiya, 
fiziologiya, umumiy patologiya, mikrobiologiya, endokrinologiya, jarrohlik va b. 
fanlar G.ning rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etdi. G.ning tarixi juda qadimga 
borib taqaladi. Misr, Hindiston, Yunonistonning qad. qoʻlyozmalarida G.ga oid 
maʼlumotlar keltirilgan. G. tushunchasi Gippokrat, Gerofil kabi yunon 
vrachlarining asarlarida ham oʻz ifodasini topgan. Ibn Siioning "Tib qonunlari"da 
bir qancha ginekologik kasalliklarning kelib chiqish sabablari, ularni aniqlash, 
davolash va oldini olish yoʻllari bayon etilgan. 
Toshkentda Hadra dahasida Oʻzbekistonda birinchi ayollar va bolalar shifoxonasi 
ochilishi (1880), Oʻzbekistonda akusher-ginekolog vrachlar tayyorlana boshlashi, 
1927 y.da Onalik va bolalikni muhofaza qilish i.t. instituti, Oʻrta Osiyo universiteti 
(1921), ToshTI (1931; 1940), SamTI (1934) hamda Vrachlar malakasini oshirish 
institutida (1950; I960) akusherlik va ginekologiya kafedralari faoliyat koʻrsata 
boshlashi G. va akusherlik sohasining fan sifatida rivojlanishiga olib keldi. Bunda 
Oʻzbekistan FA akad. I. 3. Zokirov, prof. A. A. Kogan, A. A. Krdirova, O. 
Mirsoatov, Yu. K. Jabborova va b.ning salmoqdi hissalari bor. Qizaloqlar va boʻyi 
yetib qolgan qizlar kasalliklarini oʻrganish jadal olib borildi; ularning jinsiy 
yetilish jarayonini oʻrganish, jinsiy aʼzolaridagi nuqsonlar, qayz koʻrish 
jarayonidagi oʻzgarishlar hamda kasalliklarini erta aniqlash va davolash keyingi 
hayotida roʻy berishi mumkin boʻlgan noxush xrlatlarni oʻz vaqtida bartaraf etish 
imkonini beradi. OʻzR da bepushtlik muammosi oʻrganildi va uni davolash 
maqsadida jarroxdik usuli qoʻllanildi (A. A. Sholoxova). Homiladorlikning ilk 
davridayoq tashhis qoʻyish, tugʻruqqa tayyorlash, shuningdek, tugʻruq bilan 
bogʻliq boʻlgan xrrdiq muddatini oʻzgartirish; Oʻzbekistan iqlimi sharoitida 
homiladorlikning yurak-qon tomir tizimiga taʼsiri oʻrganildi. Abort paytida 
infeksiya tushishining oldini olish va davolash, patogenez muammolari va bola 
tushish sabablarini oʻrganishga oid qator tadqiqotlar oʻtkazildi. Gemostazning 
oʻziga xos xususiyatlari va kamqon homilador ayollarda quvvat almashinuvi 
hamda bola koʻrish orasidagi muddat koʻrsatkichlari oʻrganildi va ilmiy jihatdan 

---

asoslab berildi. Akusherlik qon ketishlarining oldini olish va uni davolash 
masalalari ishlab chiqildi. Xotin-qizlar i.ch.ning turli sohalarida faoliyat 
koʻrsatayotganlarini nazarda tutib, koʻchma ginekologik tekshiruv, ayollarni rejali 
profilaktik koʻrikdan oʻtkazish yoʻlga qoʻyildi. OʻzRda Akusherlik va 
ginekologiya, Pediatriya i.t. instituti, tibbiyot institutlari, vrachlar malakasini 
oshirish instituti hamda yirik kasalxonalarning ginekologiya boʻlimlarida G. 
masalalarini hal etishga qaratilgan ilmiy izlanishlar olib boriladi. Toshkent sh.da 
Respublika hamda 2 ta shahar perinatal markazi, shuningdek, yirik i.t. institutlari 
va oliy oʻquv yurtlari qoshida skrinning markazlari tashkil etilgan. Bular onalar 
oʻlimini bir necha marta kamaytirishga imkoniyat beradi.