Giyohvand moddalarni iste'mol qilishning zararlari Muallif

---

Giyohvand moddalarni iste'mol qilishning zararlari 
Muallif: Xalqaro nordik Universiteti sirtqi ta’lim MTM-323 guruh
1-kurs talabasi Nasriddinova Nodira
Ka’lit so’zlar: giyohvandlik, giyohvand moddalar. Kashanda, asr vabosi 
Anotatsiya: ushbu ilmiy maqola Giyohvandlik va giyohvand moddalarni istemol 
qilisha qanday salbiy oqibatlar olib kelishi haqida yoritilgan bo’lib, bunda XXI asr 
vabosi deb nom olgan kasallikning kelib chiqish va uni oldini olish borasida 
bajarilayotgan ishlar haqida fikrlar va ma’lumotlar keltirilgan. 
Hozirgi kunda insoniyatni tashvishga solayotgan global muammolardan biri 
giyohvandlikdir. Obod vatanimizda bu jirkanch illatga qarshi keskin choralar 
ko‘rilishi xaqida qonunlarimizda belgilab qo‘yilgan. Giyohvandlikka ruju 
qo‘yganlar quyidagi illatlarga chalinadilar. Birinchidan giyohvand kishi o‘z 
sog‘ligidan ayriladi. Ikkinchidan ularning farzandlari nogiron tug‘iladi. 
Uchinchidan oilasidagi bor bisotidan ayrilib, oilaviy tinchligi buziladi, oila 
porokandalikka yuz tutadi. To‘rtichidan yurt va jamiyat tinchligi va farovonligiga 
katta zarar yetkazadi. Beshinchidan alal oqibat manqurtga aylanadi va tubsiz jarga 
qulaydi, ikki dunyoda ham najot topmaydi. Bizga ma’lumki “XXI asr vabosi” deb 
nom olgan kasallik giyohvandlikka qarshi kurashish hozirgi kungacha dolzarb 
muammo bo’lib kelmoqda. U bilan kurashish yuzasidan mamlakatimizda qanchadan 
qancha ishlar olib borilmoqda. Giyohvandlik bu nima ? eng avvalo bu haqida 
qisqacha bo’lsa ham ma’lumotlar ko’rib chiqamiz. Giyohvandlik, narkomaniya, 
bangilik — narkotik moddalarga oʻrganib qolish, ruju qilish, aniqrogʻi tabiiy yoki 
zaharli moddalar (ayrim dori moddalari)ni vaqtincha yoki surunkasiga isteʼmol 
qilish natijasida kelib chiqadigan kasallik holati. Giyohvand organizm somatik va 
ruhiy holatining chuqur oʻzgarishiga sabab boʻladi va giyohvandni tanazzulga olib 
boradi. Giyohvandlikda oʻzini toʻxtatib boʻlmaydigan darajada giyohvand 
moddalarni isteʼmol qilish mayli paydo boʻladi, giyohvand moddaning miqdoriga 
nisbatan ehtiyoj, ruhiy va jismoniy bogʻliqlik ortib boradi. Giyohvandlik asta-sekin 
boshlanib, surunkali davom etadigan kasallidir. Inson immunt tizimi tanazulga 
uchraydi. Giyohvandlikka , odatda, irodasi kuchsiz, oʻzini tiya olmaydigan, oʻtkir 
sezgilarni oʻzida sinab koʻrishga qiziquvchan, ruhan zaif va oʻta xudbin kishilar 
beriluvchan boʻladi. Yoshlar tarbiyasidagi nuqson va kamchiliklar, giyohvand 
moddalarni isteʼmol qilib yuruvchi katta yoshdagilarga taklid va havas, oiladagi 
noxush sharoit ota-onaning ichkilikboz yoki giyohvand boʻlishi hamda giyohvand 
moddalarning oson topilishi yoki qoʻl ostida boʻlishi ham Giyohvandlikka sabab 

---

boʻlishi mumkin. Giyohvandlikka mubtalo boʻlganlarda xastalik borgan sari 
kuchaya borib, odatda, kutilmagan yomon oqibatlarga olib keladi. 
Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev taʼkidlaganidek, 
qanchalik qiyin boʻlmasin, biz yoshlar tarbiyasi boʻyicha oʻzimizga xos va 
taʼsirchan, bugungi kunga hamohang usullarni izlab topishimiz kerak. Jondan aziz 
farzandlarimizni buzgʻunchi va zararli gʻoyalar, jinoyatchilik, giyohvandlik, 
loqaydlik, maʼnaviy qashshoqlik kayfiyatidan asrashimiz zarur. Sogʻlom turmush 
tarzini olib borayotgan kishi bilib-bilmay bu koʻchaga kirib qolsa, oʻzining tinch, 
farovon va baxtli hayotini qora zulmatga aylantirishi ayni haqiqat. Giyohvand kishi 
nafaqat oʻziga, balki yaqinlariga ham toʻxtovsiz azob beradi. 
Undan tugʻilajak farzandlar esa ota-onasining xatosi oqibatida bir umrga majruhlik 
qismatiga mubtalo boʻladilar. Zero, faqat sogʻlom ota-onadangina sogʻlom zurriyod 
dunyoga keladi.Sogʻlom bola esa farovon kelajak demakdir. Baʼzan giyohvandlik 
qurboniga aylanib qolgan insonlarning qismatini koʻrib, ularga nisbatan nafrat, qahr 
va rahm tuygʻularining uygʻonishi tabiiy.Ularning quriyotgan daraxt misol umri 
evaziga ayrim qora niyatli yovuz kimsalarning hamyoni toʻlmoqda. Qiyofasi odam, 
qilmishi zulm boʻlganlarning qora ogʻuni voyaga yetmagan yoshlar orasida tarqatib, 
uni isteʼmol qilishga targʻib qilayotganiga jim qarab turib boʻlmaydi, albatta.
Hozirgi kun maʼlumotlarga koʻra dunyoda 500 milliondan ortiq odam 
giyohvandlik dardiga yoʻliqqan. Uning aksariyat qismini 30 yoshgacha boʻlganlar 
tashkil etmoqda. Buning oqibatida har yili 200 mingdan ortiq kishi hayotdan koʻz 
yumadi. Shu bilan birga, jahonda sodir etilayotgan jinoyatlarning 57 foizi 
giyohvandlar hissasiga toʻgʻri keladi.
Giyohvand inson nafaqat o’z hayotini balki boshqalar hayotini ham hafv ostida 
qoldiradi. Oilasi va yaqinlarini yo’qotadi va sog’ligini tiklay olmaydi va 
kasalliklarga tezda chalinadi. Giyohvand insondan nuqsonli bolalar dunyoga keladi. 
U inson ongini boshqara olmaydi va ushbu moddalarni qabul qilmaguniga qadar 
undan juda ham yomon hodisalarni kutish mumkin. U o’zi bilib yoki bilmasdan 
inson hayotiga xavf solishi mumkin. Giyohvan inson tashqi muhitdan uzildai va bir 
narsaga bog’lanib qoladi. U dori toppish maqsadida qaltis ishlarga ham yo’l qo’yishi 
mumkin. Giyohvand inson 
G.ka mubtalo boʻlgan kishi giyohvand moddalarni qayta-
qayta va koʻproq miqdorda isteʼmol kila boshlaydi. Keyinchalik esa giyohvand 
moddalarsiz turolmaydigan boʻlib qoladi. Bunday ahvoldan qutilish va oʻzini bir oz 
yengil his qilish uchun yana giyohvand moddaga ruju qiladi va oxir-oqibat 
giyohvand moddalarga hirs qoʻyish kelib chiqadi. Organizmning dastlabki himoya 
reflekslari (koʻngil aynishi, qusish) yoʻqoladi. Bu davrda organizmda giyohvand 
moddalarga nisbatan moyillik shu darajada kuchayib ketadiki, goʻyo bu moddalar 
avvalgi taʼsir kuchini yoʻqotgandek boʻlib qoladi, endi avvalgidek eyforiya (kayf) 
holatini his qilish, xumorni tarqatish uchun oʻsha moddadan koʻproq miqdorda qabul 
qilgisi keladi. Oldiniga giyohvand modda birmuncha yoqimsiz taʼsir koʻrsatgan 

---

boʻlsa, keyinchalik goʻyoki uning holatini "normallashtirganga" oʻxshaydi, bemor 
oʻzini birmuncha yaxshi his qiladi, ish qobiliyati, ruhi goʻyo tetiklashadi, pirovardida 
u haqiqiy giyohvand boʻlib qoladi. Giyohvandlarda avval ruhiy oʻzgarishlar 
(tajanglik, kayfiyat buzuqligi, xotira pasayishi) paydo boʻlgan boʻlsa, keyinchalik 
jismoniy oʻzgarishlar —jismoniy bogʻlanib qolish sindromi (terlash, yurak urishi, 
ogʻiz qurishi, ozib ketish, qoʻl-oyoqning titrashi va boshqalar) roʻy beradi. Agar 
giyohvand oʻz vaqtida narkotik moddani qabul qilmasa, organizmda kuchli ruhiy va 
jismoniy oʻzgarishlar, yaʼni giyohvandlikka xos ogʻir holat — xumorlik 
(
qarang Abstinensiya) sindromi 
paydo boʻladi. Giyohvandlik opiomaniya (afyun 
qabul qilish), morfinizm, geroinizm koʻrinishida boʻladi. Giyohvandning 
nashavandlik, kokainizm, nikotinizm (tamakiga ruju qilish), teizm (achchiq choy 
ichish) va boshqa turlari ham uchraydi. Ikki yoki undan ortiq xil giyohvand moddani 
surunkali qabul qilish —pol i narkomaniya deyiladi. Giyohvandning hamma turida 
ham organizm zaharlanadi va u juda ogʻir kechadi. 
Xulosa 
Xulasa qilib aytadigan bo’lsam yoshlarimizni ushbu kasallik bilan chalinishlari 
oldini olish uchun ular bilan tez tez muloqot qilish va bo’sh vaqtlarini samarali 
tashkil etish lozim. Bu kasallikning nechoqlik yomonligi haqida tushunchalar berish 
va uning salbiy oqibatlari haqida bilm va ko’nikmalarini shakillantirish kerak. Yosh 
avlodda qiziqish kuchli bo’ladi shu sababli ham bu kasallik asosan yoshlar orasida 
uchraydi va uning qurboni ham aksariyati yoshlar hisoblanadi. Yoshlarni sport bilan 
shug’illantirish va bo’sh vaqtlarini samarali tashkil etish bu kasallik avj olishini 
oldini oladi deb o’ylayman.