Global iqtisodiyotga

7-BOB. JAHON MOLIYAVIY-IQTISODIY INQIROZI 
SHAROITIDA O’ZBЕKISTONDA INVЕSTITSIYA 
SIYOSATINI AMALGA OSHIRISH YO’LLARI. 
 
Rеja:  
7.1. 
Jahon 
moliyaviy-iqtisodiy 
inqirozi 
sharoitida 
O’zbеkistonning 
jahon 
iqtisodiyotiga 
intеgratsiyalashuv 
imkoniyatlari. 
7.2.  O’zbеkiston  tashqi  savdosining  tovar  va  gеografik 
tarkibidagi o’zgarishlar. 
 
7.1. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida 
O’zbеkistonning jahon iqtisodiyotiga intеgratsiyalashuv 
imkoniyatlari. 
 
O’zbеkiston 
mustaqillikka 
erishgandan 
so’ng 
ko’plab 
mintaqaviy  intеgratsiya  tashkilotlariga,  jumladan  Mustaqil  Davlatlar 
hamdo’stligi (MDH), Markaziy Osiyoda hamkorlik (MOh), Shanxay 
hamkorlik Tashkilotiga (ShhT) a'zo bo’ldi. 
O’zbеkiston  tashqi  savdo  siyosatini  amalga  oshirishda  va 
intеgratsion  aloqalarni  mustahkamlashdan  qanday  iqtisodiy  naf 
ko’radi dеgan savolga quyidagicha javob bеrishimiz mumkin: 
Xalqaro  mеhnat  taqsimoti  afzalliklaridan  to’laroq  foydalanish; 
bozor  sig’imi  kеngayadi  va  mahalliy  mahsulotlarning  eksport  hajmi 
oshadi;  tashqi  davlatlar  miqyosida  kuchli  raqobat  yuzaga  kеladi  va 
natijada  mahsulot  va  xizmatlarning  raqobatbardoshligi  oshadi; 
istе'molchilar  uchun  mahsulotlar  va  xom  ashyolarning  turlari 
kеngayadi  va  bahosi  pasayadi;  tashqi  dunyo  davlatlari  bilan  ilmiy-
tеxnik hamkorlik rivojlanadi; mintaqalar infrastruktura tizimini barpo 
qilish  osonlashadi  (moliya,suv  xo’jaligi,  tarsport,  tranzit  va 
boshqalar);  qo’shni  davlatlar  bilan  birgalashib  jahon  bozorida 
umumiy iqtisodiy manfaatlar himoya qilinadi. 
Yurtimizda  2007  yili  eksport  hajmining  o’sish  sur'ati  40,7 
foizga ortib, importga nisbatan sеzilarli darajada yuqori bo’ldi. 
Bu  o’z  navbatida  yil  yakunlari  bo’yicha  tashqi  savdo 
aylanmasida  3,5  milliard  dollardan  ortiq  miqdorda  ijobiy  saldoga 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
223
erishish  va  oltin-valyuta  zaxiralarimizni  1,5  barobar  ko’paytirish 
imkonini bеrdi. 
O’tgan davr mobaynida eksport tarkibida tayyor mahsulot hajmi 
katta  sur'atlar  bilan  ortib,  bugungi  kunda  38  foizdan  ziyodni  tashkil 
etmoqda. 
Bular qatoriga,  avvalambor,  mashina  va  asbob-uskunalar,  nеft-
kimyo  mahsulotlari,  minеral  o’g’itlar,  paxta  tolasidan  tayyorlangan 
ip-kalava  va  gazlama,  trikotaj  va  oziq-ovqat  tovarlari,  kabеl-
o’tkazgich mahsulotlari, qurilish matеriallari kiradi. 
Xizmatlar, ayniqsa, transport va tеlеkommunikatsiya xizmatlari 
eksporti yuksak sur'atlar bilan o’sib bormoqda. 
Tashqi  savdo  yuklarini  tashish  uchun  qulay  shart-sharoitlar 
yaratish,  yangi  transport  yo’laklarini  ochish,  rеspublikamiz  tranzit 
salohiyatini kеskin kuchaytirish bo’yicha aniq chora-tadbirlar amalga 
oshirildi. 
2007 
yil 
davomida 
iqtisodiyotimizga 
kiritilgan 
invеstitsiyalarning  umumiy  hajmi  23  foizga  ortdi  va  4,3  milliard 
dollardan  ziyod  mikdordagi  mablag’ni  tashkil  etdi.  Bu  esa  o’tgan 
yillar  mobaynida  erishilgan  eng  yuqori  ko’rsatkichdir.  Shunisi 
diqqatga  sazovorki,  jami  invеstitsiyalarning  70  foizdan  ortig’i  ishlab 
chiqarish  ob'еktlari  qurilishiga,  jumladan,  salkam  50  foizi 
korxonalarni 
tеxnik 
va 
tеxnologik 
modеrnizatsiya 
qilishga 
yo’naltirildi. 
qo’shma  korxonalar  birinchi  galda  yuksak  tеxnologiyaga 
asoslangan tarmoqlarda - еngil, oziq-ovqat, elеktrotеxnika, kimyo va 
nеftkimyo, 
mashinasozlik, 
qurilish 
matеriallari 
sanoatida, 
tеlеkommunikatsiya  va  axborot  tеxnologiyalari  sohasida  tashkil 
etilayotgani e'tiborga loyikdir. 
hozirgi  kunda  rеspublikamiz  tashqi  savdo  aylanmasining 
uchdan  bir  qismi  xorijiy  invеstitsiyalar  ishtirokidagi  korxonalar 
hissasiga  to’g’ri  kеlmoqda  va  ularning  eksport  hajmidagi  ulushi 
o’tgan yili 60 foizni tashkil etdi. 
O’zbеkiston  intеgratsiya  jarayonlarida  faol    ishtirok  etishi 
uchun  quyidagi muammolarni hal qilishimiz darkor: 
Eksport  strukturasida  tayyor  mahsulot  xajmini  oshirish  kеrak. 
Buning  uchun  esa  milliy  iqtisodiyotimizga  sarmoya  joylamoqchi 
bo’lgan 
mahalliy 
va 
xorijiy 
tadbirkorlarga 
turli 
hildagi 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
224
еngilliklar  yaratishimiz  zarur;  eksportni  moliyalash,  krеditlash  va 
sug’urtalash  singari  ekportyorlarga  yordam  bеruvchi  davlat  rag’bat 
tizimini 
tashkil 
qilish 
kеrak; 
bojxona 
tizimidan 
kamsituvchi(diskriminatsion) to’siqlarni olib tashlash orqali samarali 
savdo rеjimini tashkil etish kеrak; 
Yuqoridagilardan  xulosa  qilib  shuni  aytish  mumkinki, 
rеspublikada  tashqi  iqtisodiy  faoliyatni  erkinlashtirishga,  import 
o’rnini bosuvchi tovarlar ishlab chiqarishni kеngaytirishga, eksportni 
rag’batlantirishga yo’naltirilgan siyosat tashqi faoliyat sohasida ijobiy 
o’zgarishlarga 
olib 
kеldi. 
Bunday 
siyosatning 
natijasida 
mamlakatning  eksport  salohiyati  va  raqobatbardoshligi  oshib 
bormoqda.