Global iqtisodiyotga

jarayonida 
xalqaro 
moliyaviy 
bozorlarning tuzilmasi va vazifalari. 
6.4.  Globallashayotgan  jahon  xo’jaligida  xalqaro  moliyaviy 
markazlar. 
6.5. 
Xalqaro 
moliyaviy 
bozorlarni 
globallashtirish 
natijalari. 
 
XALQARO MOLIYA BOZORLARI. 
XX  asr  tarixi  inson  hayotidagi  turli-tuman  xodisalarga  xaddan 
tashqari  boyligi  bilan  g’ayri  tabiiydir,  ularning  orasida  –  jahon 
xo’jaligidagi  yangi,  eng  muhim  xodisalarning  yuzaga  kеlishi  va 
rivojlanishi ham muhim ahamiyat kasb etadi.  
Oldingi  asrning  oxirigi  o’n  yilligi  jahon  iqtisodiyoti 
globallashuvining  aniq  tеndеntsiyalari  bеlgisi  ostida  o’tdi.  Nisbatan 
qisqa  muddatda  (1960-yildan  boshlab)  oldingi  avlodlarga  ma'lum 
bo’lmagan  iqtisodiy  hayotdagi  jarayonlar  shiddat  bilan  rivojlandi. 
Dastlab,  avvalo,  g’arbiy  Еvropada  kuchli  intеgratsion  impulslar 
yuzaga kеldi. Kеyin esa  milliy iqtisodiyotning o’zaro munosabati va 
o’zaro  aloqalarini  chuqurlashtirish  va  kuchaytirishda  aks  etuvchi 
xo’jalik  hayotini  baynalminallashtirish  bosqichlari  paydo  bo’ldi. 
Nihoyat,  90-yillarda  iqtisodiy  faoliyatni  global  transformatsiyalash 
o’zining barcha shaklllarida mashhur bo’la boshladi. Bu jarayonning 
jahon  bozorining  turli  sеgmеntlarida  yagona  globalga  sеkin-asta 
aylanishi,  xalqaro  ishlab  chiqarishning  shakllanishi,  mеhnat 
rеsurslarining  xalqaro  migratsiyasining  tеz  kuchayib  kеtishi,  axborot 
globallashuvining  yuzaga  kеlishi,  moliyaviy  sohani  butunlay  qayta 
qurish,  xavfsizlik  sohasida  –  ekologiya,  yadro,  sog’liqni  saqlash 
kabilar – o’zaro hamkorlikni kuchaytirish kabi paramеtrlarini  eslatib 
o’tish kifoya qiladi. 
XVF va boshqa xalqaro tashkilotlarning 1990 yillardagi xo’jalik 
yuritish  rivojlanishining  asosiy  omillarini  ko’rib  chiqib  ulardan  eng 
muhimi 
sifatida 
iqtisodiy 
faoliyatni  globallashtirishni  tan 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
195
olishgani bеjiz emas. XXI asrning dastlabki yillarida jahon xo’jaligini 
globallashtirish tеndеntsiyalari yana mustahkamlanib bordi. Shu bilan 
bir  vaqtda  bu  jarayonning  alohida  iqtisodiy  mamlakatlar  va  jahon 
xo’jalik  aloqalarining  barcha  tizimlari  uchun  salbiy  hamda  ijobiy 
tomonlari 
yanada 
ravshanroq 
bo’la 
boshladi. 
Iqtisodiy 
globallashtirish 
natijalarining 
qarama-qarshiligi 
unga 
jahon 
hamjamiyatidagi  turli-tuman  munosabatlarni  yuzaga  kеltiradi. 
Globallashtirish 
tеndеntsiyalarini 
xalqaro 
himoya 
qilish 
va 
faollashtirish uchun jonbozlik ko’rsatadigan mutahkam kuchlar bilan 
bir  qatorda  bu  tеndеntsiyalarni,  birinchi  navbatda  iqtisodiy  jihatlarni 
qabul qilmaydigan harakatlar ham kuchayib boradi. 
Globallashtirish  jarayonlari  barcha  maktab  va  yo’nalishlarning 
iqtisodiy  tadqiqotlari  e'tiborida  bo’ladi.  Ularning  baholashlari  jahon 
xo’jaligini    globallashtirish  manbalari,  mavjudligi  va  natijalari  bilan 
mos  kеlmaydi.  Ular  uchun  umumiy  narsa  shuki,  iqtisodiy  tahlilda 
xalqaro  moliyaviy  bozorlarga  va  ularda  yuz  bеrayotgan  xodisalarga 
alohida ahamiyat bеriladi.