Golografiya haqida tushuncha

2. Frenel difraksiyasi

Monoxromatik yorug‘lik nuri manbadan chiqib R radiusli diametri kichik bo‘lgan dumaloq tirqishdan o‘tib uzoqdagi noshaffof ekranga tushsin (6-rasm).

6-rasm. Dumaloqtirqishliekrandayassito‘lqindifraksiyasi.

Kuzatish nuqtasi Р simmetriya o‘qiga nisbatan ekrandan L masofada joylashgan bo‘lsin. Masalani soddalashtirish uchun Frenel to‘lqin sirtini maxsus zonalarga bo‘lishni taklif etdi, (Frenel zonalari). Bu zonalar bir manbadan chiqayotgan yorug‘lik bo‘lganligi uchun kogerent va bir-biridan ga farq qiladi:

(1)

Agar Р nuqtadan to‘lqin sirtiga qaralganda Frenel zonalarining chegarasi konsentrik halqalardan iborat bo‘ladi (7-rasm).

7-rasm.TirqishtekisligidaFrenelzonalari.

7-rasmdan_m – gi Frenel zonasi radiusini oson topish mumkin:

(2)

Optikada ligini e’tiborga olib, ildiz ostidagi ikkinchi hadni e’tiborga olmasa ham bo‘ladi, Frenel zonalarining soni tirqish radiusi R ga bog‘liq bo‘ladi:

(3)

Bu yerda m - butun son. R nuqtadagi interferensiya natijasi m ga bog‘liq. Agar m –toq bo‘lsa yorug‘ halqa, m – juft bo‘lsa qorong‘i halqa kuzatiladi. Hamma zonalar teng yuzaga egaligini oson ko‘rsatish mumkin:

(4)

Frenel zonasining yuzasi zona tartibiga m bog‘liq emas.
P nuqtaga yetib keluvchi to‘lqinlar amplitudasi shu zonalardan P nuqtagacha bo‘lgan masofa va zona sirtiga o‘tkazilgan perpendikulyar bilan r_m yo‘nalish orasidagi  burchakka bog‘liq, shu tufayli ayrim zonalardan Р nuqtaga yetib keluvchi to‘lqin amplitudalari oz bo‘lsa ham monoton kamayib boradi:

(5)

А_m– m zona hosil qilgan tebranish amplitudasi.
Р nuqtaga qo‘shni zonalardan yetib keluvchi to‘lqin fazalari qarama-qarshi bo‘lgani uchun natijaviy tebranishlar amplitudasi:

m juft bo‘lganda manfiy, toq bo‘lganda musbat bo‘ladi. Umumiyxoldanatijaviyamplituda

(6)

bo‘lganda, juft va toq Frenel zonalaridan kelayotgan tebranishlar teskari fazali bo‘lib, bir-birini susaytiradilar. Agar yorug‘lik to‘lqinining yo‘liga barcha juft (toq) zonalarni to‘suvchi plastinka (zonali plastinka) qo‘ysak, u holda A nuqtada tebranish amplitudasi (yorug‘lik intensivligi) keskin ortadi.