Grafiklerin jaratiw
Download 95.25 Kb. Pdf ko'rish
|
2-lekciya
|
2-lekciya. MATEMATIKALIQ MÁSELELERDI SHESHIW HÁM OLARDIŃ GRAFIKLERIN JARATIW ǴA MÓLSHERLENGEN PROGRAMMALAR Joba: 1. Matematikaliq máselelerdi sheshiw hám olardiń grafiklerin jaratiw ǵa mólsherlengen programmalar haqqında túsinik 2. Maple programması haqqında túsinik 3. MathCad hám MatLab programması haqqında túsinik Ilim tarawınıń hár qanday islenbesi, proekti hám islep shıǵarıw tarmaǵı quramalı matematikalıq esaplawlarsız ámelge asırılmaydı. Bunday esaplawlardı jeńillestiriw maqsetinde kóplep quwatlı hám universal integrallasqan sistemalar, ya ǵnıy ámeliy programmalar paketi jaratılǵan. Ámeliy programmalar paketi degende belgili bir taraw ǵa tiyisli máselelerdi sheshiw múmkinshiligin beriwshi, bir - biri menen ózara baylanısqan ámeliy programmalar toplamı túsiledi. Ámeliy programmalar paketine berilgen bul sıpatlama ámeliy hám sistemalı programmalardan birgelikte paydalanıw arqalı esaplaw mashinalarınıń ámeliy dárejesin asırıwǵa qaratılǵan programmalar islenbeleriniń keń sheńberin óz ishine aladı. Házirgi waqıtta kóplep matematikalıq paketler jaratılǵan hám olardan keń túrde paydalanılmaqta. Olardan eń kóp tarqalǵanları – bul Maple, Matlab, Derive, Scientific WorkPlace, Mathematika, Mathcad paketleri bolıp esaplanadı. Bul paketler kóp funkcional paket programmalardan bolıp esaplanadı. Búgingi kúnde matematikalıq paketlerdiń oqıw proceslerinde ornı hám roli bir qansha sezilerli hám nátiyjeli bolıp kelmekte. Talabalarda matematikalıq qollanılıwı júdá ańsat bolıp talabalardıń tipik talapların qanaatlandırıwdı támiyinleydi. Matricalar menen islewge hám signallardı avtomat basqarıw hám qayta islewge mólsherlengen. Hár qıylı matematikalıq hám texnikalıq maselelerdi sheshiwde paydalanılatu ǵın programmalıq ortalıq esaplanadı. Scientific WorkPlace matematikalıq qoljazbalardı LATEX sistemasınan paydalan ǵan halda tayarlawǵa arnalǵan bolıp bir waqıtta hám analitikalıq hám sanlı ámellerdi orınlaw múmkin. MathCad MatLab Mathematika Scientific WorkPlace Simvollı hám sanlı esaplawlardı tez hám effektiv orınlaw ushın arnal ǵan interaktiv qurallarǵa iye bolgan kompyuter matematikasınıń jetekshi sisteması. Maple paketlerden paydalanıw kónlikpeleri hám tájiriybelerin qáliplestiriw informatika pániniń tiykarǵı komponentalarınan biri. Quramalı matematikalıq máselelerdi sheshiwdi ańsatlastıradı. Matematikalıq paketlerden oqıw processinde paydalanıw matematikalıq hám texnikalıq bilim beriwdiń fundamentallıǵın asırıwdı támiyinleydi. Talabalardıń teoriyalıq bilimlerin ámeliyatta qollanıw tájriybesin arttıradı. Oqıw processinde ámeliy programmalar quralları menen tikkeley qatnas jasaw waqtında talabalar kompyuter texnologiyaların professional máselelerdi sheshiw quralı ekenligin kóredi hám túsinip jetedi. Kompyuter matematikası tarawı boyınsha dúnyadaǵı lider bul Waterloo Maple Inc (Kanada) kompaniyası bolıp esaplanadı. Bul kompaniyanıń islep shıǵaratuǵın ónimi Maple matematikalıq programması bolıp tabıladı. Maple ortalıǵı 1980-jılda Waterloo Maple Inc (Kanada) firması tárepinen jaratılǵan. Búgingi kúnde onıń tómendegi versiyaları bar: Maple 5, Maple 6, Maple 7, Maple 12 hám t.b. Maple – matematikalıq aynalı programması qısqa waqıt ishinde keń kólemli esabatlardı orınlaw múmkinshiligine iye. 1984-jıldan baslap Waterloo Maple Inc kompaniyası Maple programmaların satıw ǵa shıǵara baslaǵan. Maple programmasında islew qolaylı bolıp, tiykarınan mexanika, injenerlik máseleleri, matematikalıq máseleler, geometriyalıq keńislikler hám grafikler menen islewge arnal ǵan 4000 nan artıq buyrıqqa iye. Mathcad 2000 programmasında bolsa tek ǵana 300 ge jaqın buyrıqlar bar. Maple programmaları úlken kólemdegi máselelerdi sheshiw múmkinshiligine iye. Tek ǵana máselelerdi sheshiw algoritmin jazıw hám onı bir neshe bóleklerge bóliw kerek. Bunnan tısqarı sheshiw algoritmleri funkciya hám sistema buyrıqları kórinisinde sheshiletu ǵın mıńlap máseleler bar. Maple matematikalıq hám injener-texnikalıq esaplawlardı ótkeriwge arnal ǵan programmalastırıwdıń integrallasqan sisteması bolıp esaplanadı. Ol formula, san, tekst hám grafika menen islew ushın keń múmkinshilikke iye sistema. Ámeliy programmalar paketi basqarıwshı hám ámeliy esaplaw xarakterine bóliniwi mumkin. Basqarıw programmaları paketi kompyuterdiń barlıq qurılmaları jumısın basqarıwshı basqarıw programmaların óz ishine aladı. Ámeliy-esaplaw programmaları qanday da bir tarawǵa tiyisli processlerdi anıq sistema arqalı orınlaw ushın xızmet etedi. Bul programmalar esaplaw xarakterine iye bolıp ámeliy yamasa esaplaw matematikası máselelerin sheshiwge arnal ǵan boladı. Bunnan tısqarı ámeliy programmalar, tekst redaktorlar, grafikalıq redaktorlar, fayllar menen islew sistemaları hám basqalardan ibarat bolıwı múmkin. Pedagogikalıq programmalıq qurallarınıń ózin qániygeler hár túrli atamalar menen dizimge aladı. Ya.Yu. Xibkinniń jazıwına qaraǵanda, «Informatika yamasa basqa oqıw pánlerin esaplaw texnikasın paydalanıp oqıtıw processin normal shólkemlestiriw ushın ámeliy programmalar paketi (APP) zárúr». Ol programmalı paket quramında predmetli, obektli, úskeneli, úyretiwshi, úyretip qada ǵalawshı, kórgizbege jiberiwge arnalǵan programmalarǵa mólsherlengen programma túrlerine ajıratıl ǵan. «Búgingi kompyuter programmalarınıń jaratılıwınıń, — dep jazadı L.Nevueva hám T.Sergeevalar, - sırt el hám mámleketimizdegi ámeliyatta tabıslı jónelttiriw - úskenelik pedagogikalıq qurallardı proektlew ajıralıp shıǵıwda». Úskeneli pedagogikalıq programmalar (ÚPD) ataması, olardıń pikirinshe, áhmiyeti ja ǵınan pedagogikalıq process qásiyetlerine ÁPPne salıstırǵanda bir qanshа sáykes keledi. Maple programması haqqında túsinik Matematikalıq máselelerdi analitik kóriniste sheshiwde MAPLE programmaların paydalanıw sapalı hám tez orınlanadı. Bul sistemada matematikalıq máselelerdi sheshiwde sanlı usılda da dawam ettiriw múmkin. Eger de sanlı maǵlıwmatlardı analizlew kerek bolsa, MAPLE sisteması menen birgelikte MS EXCEL elektron tablicanı paydalanıw múmkin. Bul jaǵdayda grafikalıq interfeys hár túrli matematikalıq hám statistikalıq funkciyalardıń grafiklerin tablicalı ma ǵlıwmatlardı qayta islew usılı menen shıǵarıp beredi. Quramalı funkciyalar grafiklerin 3 ólshemli keńislikte hám, MAPLE sisteması járdeminde test shıǵarıp alıw. MAPLE sisteması matematikalıq modeller menen isleydi hám orınlaydı. MAPLE sisteması bazasında analitik esaplawlar yamasa kompyuter algebrası matematikalıq máselelerdi sheshiwdi ápiwayı tilde programmalastırıwǵa járdem beredi. Sonday-aq bul sistema matematikalıq máselelerdi sheshiwde funkciyalar kitapxanasınan paydalanıwdı usınıs etedi. Hár bir paydalanıwshınıń máselesin sheshiwde MAPLE sisteması basqa ámeliy qániygeliktegi paydalanıwshılardı da usınadı. Bul sistemada matematikalıq máseleler menen birgelikte texnikalıq máseleler de qaraladı. Talabalar ushın MAPLE sisteması hár túrli matematikalıq usıllardı úyreniwde bahası joq járdemshi bolıp olardı qıyın matematikalıq esaplawlardan qutqaradı hám olar dıqqatın úyrenilip atırǵan usılǵa qaratadı. Bul sistemada analitik esaplawlar (talabalar ushın) arnawlı talaba paketinen paydalanıladı. Bul paket talabalar orınlaytuǵın funkciyalar kópliginiń ústindegi hár túrli túrlendiriwlerdi: bóleklep integrallawdı anıq hám anıq emes integrallarda ózgeriwshilerdi almastırıw, funkciyalardıń maksimum hám minimumin tabıw hám t.b. MAPLE sisteması analitikalıq esaplawlardı Windows 95/98/NT operacion sistemasınıń bazasında orınlaydı paydalanıwshı MAPLE sistemasınıń tilinde programma dúziw múmkinshiligine iye. MAPLE sisteması júklengen soń paydalanıwshı jumısshı maydanında interaktiv rejimde isleydi. Bul jumısshı maydanda birinshi ba ǵanaǵa «>« simvol kiritiledi. Soń maǵlıwmatlar yamasa komandalar kiritiledi. ENTER klavishi járdeminde ma ǵlıwmatlardı yamasa komandalardı kiritiw toqtatıladı. Menyu qatarı Úskeneler paneli Jumıs maydanı úsh bólimge bólinedi: 1. Kiriw maydanı buyrıqlar qatarınan ibarat. Hár bir buyrıq qatarı > simvolı menen baslanadı. 2. Juwmaqlaw – qayta islengen analitikalıq ańlatpanıń orınlanıw buyrı ǵınıń nátiyjelerin, grafikalıq obekttiń hám qáteler haqqında maǵlıwmattı óz ishine aladı. 3. Tekstlerdi ańlatıw maydanı –orınlanatuǵın maǵlıwmat haqqında túsinik beretu ǵın qálegen tekstli maǵlıwmattı ózinde saqlaydı. MAPLE sistemasınıń interpretatorı sol waqıttıń ishinde kiritilgen komanda ushın nátiyjeni ekranǵa shıǵaradı. Bul sistemada birneshe mısallar keltiremiz. Download 95.25 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|