Grammatikani tizimli o’rganish: ijobiy va salbiy tomonlari

talaba motivatsiyasining yuqori darajasi; 
ishning nutq yo’nalishi; 
nutqning turli xil kontekstlari. 
Kamchiliklari: 
ong printsipini kam baholash; 
o’qituvchi tomonidan katta tayyorgarlik; 
har doim ham har bir o’qituvchining arsenalida bo’lmagan maxsus "o’rganadi" 
nutq to’plami; 
vaqt davomiyligi. 
Ushbu misollardan ko’rinib turibdiki, maxfiy yondashuv bolalar va kattalar 
uchun ta’limning boshlang’ich bosqichida keng qo’llanilishi mumkin . 
Shu bilan birga, grammatik mahoratni mustahkamlash uchun shartli nutq sonini 
va to’g’ri nutq mashqlari va vazifalarini ko’paytirish zarurligi aniq. Bu holatda eng 
samarali bo’lib, grammatik qobiliyatlarni mazmunli, muloqotga yo’naltirilgan 
sharoitda mashq qilishga qaratilgan turli xil grammatik o’yinlardan foydalanish 
bo’ladi. Bu holda induktiv va kommunikativ usullarning qisman kombinatsiyasi juda 
samarali bo’ladi va bir yondashuvning kamchiliklarini boshqasining afzalliklari bilan 
to’ldirishga yordam beradi. 
O’rta maktabda va yuqori darajadagi ta’limda, odatda, deduktiv usul 
qo’llaniladi, chunki: til savodxonligi, akademik ko’nikmalar darajasi allaqachon 
etarlicha yuqori va maxsus ma’lumotnomalardan darslarda ham, mustaqil ishlarda 
ham samarali foydalanishga imkon beradi; 
ilg’or darajada o’rganilgan grammatik tuzilmalar juda murakkab va ularni 
mustaqil anglashning iloji yo’q, iloji bo’lsa, vaqt xarajatlari juda katta bo’ladi; 
o’rta maktabda o’quvchilarning mustaqilligini yanada rivojlantirish, yuzaga 
keladigan qiyinchiliklarni mustaqil ravishda engib o’tish, o’z-o’zini baholash va 
olingan bilim va ko’nikmalarni to’g’rilash ko’nikmalarini shakllantirishga e’tibor 
qaratiladi. 
Shunday qilib, biz aniqladikki, chet tillarini o’qitishning umumiy metodikasida 
"metod" o’qitish usuli (o’qituvchi va talabalarning tartibli o’zaro bog’liq faoliyati) 
sifatida qaraladi. Shu munosabat bilan o’qituvchi faoliyatida (ko’rsatish, tushuntirish, 
o’qitishni tashkil etish, qo’llashni, nazoratni tashkil etish) va talabalar (tanishish, aks 
ettirish, o’qitish, qo’llash, o’zini o’zi boshqarish) faoliyatidagi asosiy usullar ajratib 
ko’rsatiladi. Ushbu usullar materialni taqdim etish va o’zlashtirish bosqichlariga mos 
keladi va shuning uchun umuman o’quv jarayonida va xususan grammatikada 
ajralmas hisoblanadi. 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
March 2022 / Volume 3 Issue 3
www.openscience.uz
487

---