Guliston dadvlat universiteti

Savol va topshiriqlar 

1. Tizimli dasturiy ta'minot qanday vazifalarni bajaradi? 

2. Tizimli dasturiy ta'minotning tarkibiy qismlarini sanab bеring. 

3. Asosiy dasturiy ta'minot tarkibiga kiruvchi dasturlarni aytib bеring. 

4. Xizmat ko’rsatuvchi dasturiy ta'minotning vazifasi nimalardan iborat? 

5. Opеratsion tizim nima? Uning tarkibiga qanday dasturlar kiradi? 

6. Disk opеratsion tizimi (MS DOS) xakida nimalarni bilasiz? 

7. OT va grafik intеrfеysli OTga misol kеltiring. 

---

 

1.

 

Tizimli dasturiy ta’minot 

Bazaviy dasturiy ta’minlanish (base software)-kompyuterini ishlashini ta’minlovchi dasturiy 

vositalarning eng kichik majmuasidir.Servisli dasturiy ta’minlanish - bazaviy dasturiy 

ta’minlanishning imkoniyatlarini oshiruvchi va foydalanuvchiga qulayroq ish muhitini tashkil 

qiluvchi dasturlar va dasturiy majmualardir.Bazaviy dasturiy ta’minlashga quyidagilar kiradi:  



 

operatsion tizim; 



 

operatsion qobiq(matnli va jadvalli); 



 

tarmoqli operatsion tizim. 

Operatsion tizim foydalanuvchi fayillarni bajarish, EHM hisoblash resurslarini rejalashtirish va 

boshqarish uchun mo’ljallangan.Dasturiy ta’minlash va operatsion tizimlar sektorida IBM, 

Microsoft, NISYS, Nowel firmalari etakchi o’rin egallaydilar. Operatsion tizimlarni sotishdan 

daromad yiliga o’rtacha 20 mil dollardan oshib ketadi. Operatsion tizimlarning eng keng tarqalgan 

turlarini ko’rib chiqamiz. 



 

Xotirani boshqarish (o’natilayotgan kenglikning eng katta hajmi, xotiraning turlari, 

xotiradan foydalanishning texnik ko’rsatkichlari); 



 

Operatsion tizim tarkibidagi yordamchi dasturlar (utilit)ning vazifaviy imkoniyatlari; 



 

Disk kompressiyasining mavjudligi; 



 

Fayllarni arxivga joylashtirish imkoniyatlari; 



 

Ishning ko’p vazifasi tartibini to’xtatib turish; 



 

Tarmoqli dasturiy ta’minotni to’xtatib turish; 



 

Sifatli hujjatlarning mavjudligi; 



 

Instollyatsiya jarayoning sharoitlari va murakkabligi. 

2. Tizim dasturiy ta'minot  (System software) - kompyuter va kompyuter tarmoqlarining ishlashini 

ta'minlash uchun mo'ljallangan dasturlar va dasturiy tizimlarning to'plami. Tizim dasturiy ta'minot  

quyidagi vazifalarni bajaradi: 



 

boshqa dasturlarning ishlashi uchun ish muhitini yaratish; 



 

kompyuterning o'zi va kompyuter tarmog'ining ishonchli va samarali ishlashini ta'minlash; 



 

diagnostika, nosozliklar, xatolar va nosozliklarni lokalizatsiya qilish va kompyuter 

uskunalari va kompyuter tarmoqlarining profilaktikasi; 



 

yordamchi texnologik jarayonlarni amalga oshirish (nusxalash, arxivlash, dastur va 

ma'lumotlar bazasi fayllarini tiklash va hk). 

3.

 KOMPYUТERNING DASТURIY ТA’MINOТI Shaxsiy kompyuter ikkita tashkiliy qismlardan 

iboratligini biz oldingi bobda aytib o‘tgan edik. Bular apparat ta’minot (hardware) va dasturiy ta’minot (soft-

ware)lardir. Apparat ta’minoti — bu, birinchi navbatda kompyuterning asosiy texnik qismlari va qo‘shimcha 

(atrof) qurilmalaridir. Dasturiy ta’minot kompyuterning ikkinchi muhim qismi bo‘lib, u ma’lumotlarga 

ishlov beruvchi dasturlar majmuasini va kompyuterni ishlatish uchun zarur bo‘lgan xujjatlarni o‘z ichiga 

oladi. Dasturiy ta’minotsiz xar qanday kompyuter bamisoli bir parcha temirga aylanib qoladi.